Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

Mavzu:6 Xotira. Xayol.Tafakkur.

Reja

1. Xotira xaqida tushuncha. Xotirani rivojlantirish va uning individual-psixologik farklari.

2. Xayol xaqkida tushuncha. Xayol turlari va tasavvur

3. Tafakkurning ijtimoiy moxiyati.

Tayanch suz iboralar: Xotiraning nerv-fiziologik asoslari. Xotira jarayonlari va turlari.
Mavzuning tayanch tushunchalari: Koruv xotirasi, xotira tasavvuri, mexanik xotira, fenomenal xotira, esda koldirish, esda saklash, unitish, tanish, eslash, obrazli xotira, emotsional xotira, mantikiy xotira.

Xotirada esda olib qolish, esda saqlash, esga tushirish va unutish kabi asosiy jarayonlar mavjud bo‘ladi. Shu jarayonlarning har biri alohida mustaqil psixik xususiyat hisoblanmaydi. Ular faoliyat davomida shakllanadi va o‘sha faoliyat bilan belgilanadi.

Muayyan bir materialni esda olib qolish hayot faoliyati jarayonida indiviual tajriba orttirishga bog‘liqdir. Esda olib qolingan narsani keyinchalik faoliyatda qo‘llanish uchun uni esga tushirish taqozo etiladi. Muayyan bir materialning faoliyat doirasidan chiqib qolishi esa uning unutilishiga olib keladi. Materialni esda saqlash uning shaxs faoliyatidagi ishtirokiga bog‘liq bo‘ladi. Chunki har bir muayyan paytda kishining xulq – atvori uning butun hayotiy tajribasi bilan belgilanadi. Xotira psixologiyaning eng ko‘p o‘rganilgan bo‘limlaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Lekin hozirgi paytda xotiraning qonuniyatlari yanada o‘rganilishi uni fanning tag‘in ham muhimroq muammosiga aylantirib qo‘ydi. Xozirgi kunda xotiraning mexanizmlari va qonuniyatlarini o‘rganish buyicha uchta nazariya mavjuddir. Bular psixologik, neyrofiziologik xamda bioximik nazariyalardir.