Gidrostatikaning asosiy tenglamasi (Azizova Yorqinoy)
. Suyuqlikning ajratib olingan hajmi sokin bo’lgani uchun F 1 –F 2 +G=0 tenglik bajariladi, buning natijasida esa barcha kuchlarning vertikal o’qqa nisbatan proyeksiyalarining algebraik yig’indisi nolga teng bo’ladi, ya’ni p 1 S – p 2 S + ghS = 0. Bu yerdan esa p 2 = p 1 + gh – gidrostatikaning asosiy tenglamasiga kelamiz. Xususiy holda, suyuqlikdan ajratib olingan silindrik hajmning yuqori asosi suyuqlik sirti bilan mos tushsa, ya’ni h 1 =0, u holda h 2 = h va p 2 = p = p 1 + gh, bu yerda h – cho’kish chuqurligi; p – shu chuqurlikdagi gidrostatik bosim (2.7,a-rasm). Suyuqlik sathiga ta’sir etayotgan tashqi bosim yo’q, ya’ni p 1 = 0 desak, u holda gidrostatik bosim uchun bizga yuqorida ma’lum bo’lgan ushbu p = gh formulaga kelamiz.
Endi gidrostatikaning asosiy tenglamasini yanada oydinlashtiramiz. Buning uchun 2.8-rasmga murojaat qilamiz. Yuqoridagi fikrlarimizni takrorlab, muvozanat holatida turgan suyuqlikning ixtiyoriy nuqtasi uchun quyidagi tenglik o’rinli: z+p/γ = z 0 +p 0 /γ = … = H, bu yerda p – A nuqtadagi bosim; p 0 – suyuqlikning erkin sirtidagi bosim; p/γ va p 0 /γ – qaralayotgan nuqtadagi va erkin sirtdagi bosimlarga mos keluvchi suyuqlik (solishtirma og’irligi γ) ustunlari balandligi; z va z 0 – A nuqta va suyuqlik erkin sirtining (xOy) – gorizontal taqqoslash tekisligiga nisbatan mos koordinatalari; H – gidrostatik tazyir (napor).
Endi gidrostatikaning asosiy tenglamasini yanada oydinlashtiramiz. Buning uchun 2.8-rasmga murojaat qilamiz. Yuqoridagi fikrlarimizni takrorlab, muvozanat holatida turgan suyuqlikning ixtiyoriy nuqtasi uchun quyidagi tenglik o’rinli: z+p/γ = z 0 +p 0 /γ = … = H, bu yerda p – A nuqtadagi bosim; p 0 – suyuqlikning erkin sirtidagi bosim; p/γ va p 0 /γ – qaralayotgan nuqtadagi va erkin sirtdagi bosimlarga mos keluvchi suyuqlik (solishtirma og’irligi γ) ustunlari balandligi; z va z 0 – A nuqta va suyuqlik erkin sirtining (xOy) – gorizontal taqqoslash tekisligiga nisbatan mos koordinatalari; H – gidrostatik tazyir (napor).
