Andilon Mashinasozlik instituti transport va logistika fakulteti mehnat muhovfazasi va texnika xavfsizli 30-20 gruh talabasi mamirov izzatillo ning xayot faoliyati xavfsizligi fanidan mustaqil ishi

Andilon Mashinasozlik instituti transport va logistika fakulteti mehnat muhovfazasi va texnika xavfsizli 30-20 gruh talabasi Salohiddinov Ahrorning ning Termodinamika fanidan mustaqil ishi

Qabul qildi: Shokirov.B

Topshirdi: Salohiddinov.A

Mavzu: Izaxorik va izobarik jarayon

• Reja:

1) Izaxorik jarayonda Sharl qonuni

2) Izobarik jarayonda (Gey-luyssak konuni)

3) Izobarik isiqlik sigimi

Izobarik jarayon — bosim oʻzgarmas boʻlgan sharoitda sistemada sodir boʻladigan fizik jarayon. Izobarik jarayon sistemaning termodinamik holat diagrammasida izobara bilan tasvirlanadi. Atmosfera bosimida sodir boʻladigan fizik jarayonlar, jumladan, suvning isishi, ochiq idishdagi gazning qizishi yoki sovishi, moddaning ikki fazali holatidagi izotermik jarayon va koʻpgina kimyoviy reaksiyalar izobarik jarayonga misol boʻla oladi. Yuqori va past bosimlarda moddalarning xossalarini tadqiq qilishda, issiklik mashinalarida (masalan, Joul, Dizel sikllari) izobarik jarayon dan foydalaniladi.
Ushbu jarayonda sistema xajmi o‘zgarmaydi, yaʻni dv=0 yoki v=const
Ideal gaz xolat tenglamasida
P/T=Rv=const yoki P2/P1=T2/T1
Korinib turibdiki, gaz bosimi ozining absolyut haroratiga togri proportsional (SHarl konuni).
Kengayish ishi bu Jarayonda nolga teng chunki dv=0.
Jarayonda ishchi jismga keltirilgan issiqlik miqdori cv=const bolgan sharoitda quyidagicha topiladi:
Agar issiqlik sigimi ozgaruvchan, yagni c = var bolsa,
bu yerda - haroratning t1 t2 intervalida o‘rtacha massaviy izoxorik issiqlik sigimi . l=0 bo‘lgani uchun termodinamikaning birinchi qonuniga muvofiq Δu=q ,yag‘ni
Vu = c( (T2 - T1)
sv=const da
sv=var da
Ichki energiya jism xolati funktsiyasi bolgani uchun formula ixtiyoriy jarayon uchun togridir.
Ideal gaz hajmi V izobarik jarayonda temperaturaga toʻgʻri proporsional (Gey — Lyussak qonuni). Izobarik jarayonda ideal gazning bajargan ishi pAV ga teng va, demak, tashqaridan olingan issiklik miqdori uning temperaturasi ortishiga va ish bajarishiga sarf boʻladi. Shuning uchun izobarik jarayondagi issiklik sigim Sr izohorik jarayonsatp (bu holda ish bajarilmaydi) issiklik sigʻim Su dan har doim katta.[1]
Entropiya ozgarishi quyidagicha topiladi:
s2-s1=c(ln(P2/P1)= c(ln(T2/T1)
Izobarik Jarayon.
Izobarik jarayonda sistema bosimi ozgarmas boladi , yagni dP=0, P=const
Ideal gaz xolati tenglamasidan
(VT=R/P=const,
yoki
(2/(1=T2/T1
Bundan korinadiki, Izobarik jarayonda gaz xajmi ozining absolyut haroratiga togri proportsional . (Gey -Lyussak konuni)
Jarayondagi kengayish ishini topish uchun dl=P*dv dan foydalanamiz:
P(1=RT1 va P(2=RT2, bolganligi uchun L=R(T2-T1)
Jarayonda sistemaga keltirilgan issiqlik miqdori quyidagicha topiladi:
Bu yerda crsr(- harorat t1 dan t2 gacha o‘zgarganda cr= const bo‘lganda o‘rtacha massaviy izobarik issiqlik sig‘imi
q = cʻ (t2 - t1)
Ichki energiya o‘zgarishi (5.4) formuladan foydalanib topiladi. Buni quyidagicha ko‘rsatish mumkin: Termodinamikaning birinchi konuniga ko‘ra
q =Δu+l yoki Δu=q - l= cp(T2-T1)-R(T2-T1)=(Cp -R)(T2 –T1 )=Cv (T2 –T1 )
Entropiya o‘zgarishi sr= const bo‘lganda :
s2-s1=cpln(T2/T1)
Yaʻni harorat o‘zgarishiga nisbatan entropiyaning o‘zgarishi izobarik jarayonda xam logarifmik xarakterga ega bo‘ladi, ammo cp ( c(, bo‘lgani uchun izobara T-s –diagrammada izoxoraga nisbatan ancha yotiq joylashadi.

Xulosa

Men bu mustaqil ishdan izaxorik va izobarik jarayonlarni o‘rgandim izaxorik jarayon o‘zgarmas bosimda kechadigon, izobarik termodinamik jarayon o‘zgarmas xajimda kechadigon jarayonga aytilishini bildim.
«TERMODINAMIKA VA ISSIQLIK TEXNIKASI»
FANINING
OՙQUV USLUBIY MAJMUASI
Foydalanilgan Adabiyotlar
•O‘zMe.Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil