Angren universiteti "ijtimoiy-gumanitar fanlar" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi "

 

---

Xulosa va takliflar 
Xulosa qilib aytganda, «O‘zbekengilsanoat» DAK qoshida to‘qimachilik 
mahsulotlari reklamasi va marketing agentligi tashkil etilgan bo‘lib, u jahon yengil 
sanoat mahsulotlari bozorlarining kon’yunkturasini o‘rganadi, talab borasida yuzaga 
kelgan vaziyatni tahlil qiladi, mahsulotni eksport qilish yo‘nalishlari, korxonalar 
tomonidan narx-navo siyosatining amalga oshirilishi yuzasidan takliflar ishlab 
chiqish lozim. 
Raqobatning iqtisodiy mazmunini tushunib olish unga turli tomondan 
yondoshishini talab qiladi. Mustaqil tovar ishlab chiqaruvchilar (korxonalar) 
o‘rtasidagi raqobat tovarlarni qulay sharoitda ishlab chiqarish va yaxshi foyda 
keltiradigan narxda sotish, umuman iqtisodiyotda o‘z mavqeini mustahkamlash 
uchun kurashdan iborat. Bunda ular kerakli ishlab chiqarish vositalari, xom ashyo va 
materiallar sotib olish, ishchi kuchini yollash uchun ham kurashadi. Ishlab 
chiqaruvchilar o‘rtasidagi raqobat pirovardida iste’molchilarni o‘ziga jalb etish uchun 
kurashni ham anglatadiResurslarni yetkazib beruvchilar o‘zlarining iqtisodiy 
resurslarini (kapital, yer-suv, ishchi kuchi) yuqori narxlarda sotish uchun 
raqobatlashadilar. Ishlab chiqaruvchilar va resurslarni yetkazib beruvchilar 
o‘rtasidagi raqobat bozor munosabatlari rivojlangan, iqtisodiyot to‘liq erkinlashgan 
sharoitda yorqin namoyon bo‘ladi. 
Raqobatning tartibga solish vazifasi ishlab chiqarishni talab (iste’mol)ga 
muvofiqlashtirish maqsadida taklifga ta’sir o‘tkazishdan iborat. Aynan shu vazifa 
yordamida iqtisodiyotda taklifning talab orqali, ishlab chiqarish tarkibi va hajmining 
yakka tartibdagi va ijtimoiy ehtiyojlar orqali belgilanishiga erishiladi, ya’ni 
iqtisodiyot bozor qonunlari asosida tartibga solinadi. 
Raqobatning resurslarni joylashtirish vazifasi ishlab chiqarish omillarini ular 
eng ko‘p samara beradigan korxona, hudud va mintaqalarga oqilona joylashtirish 
imkonini beradi. 
Raqobatning innovatsion vazifasi fan-texnika taraqqiyoti yutuqlariga 
asoslanuvchi hamda bozor iqtisodiyoti sub’ektlarining rivojlanishini taqozo etuvchi 
turli ko‘rinishdagi yangiliklarning joriy etilishini anglatadi. 
Raqobatning moslashtirish vazifasi korxona (firma)larning ichki va tashqi 

---

AS 
41 
muhit sharoitlariga ratsional tarzda moslashishiga yo‘naltirilgan bo‘lib, ularning 
shunchaki o‘zini-o‘zi saqlab, iqtisodiy jihatdan yashab qolishidan xo‘jalik faoliyati 
sohalarining ekspansiyasi (kengayishi)ga o‘tishini bildiradi. 
Raqobatning taqsimlash vazifasi ishlab chiqarilgan ne’matlar yalpi hajmi 
(yalpi ichki mahsulot)ning iste’molchilar o‘rtasida taqsimlanishiga bevosita va 
bilvosita ta’sir o‘tkazadi. 
Nihoyat, 
raqobatning 
nazorat 
qilish 
vazifasi 
bozordagi 
ba’zi 
ishtirokchilarning boshqa bir ishtirokchilar ustidan monopolistik hukmronlik 
o‘rnatishiga yo‘l qo‘ymaslikka yo‘naltiriladi. 
Raqobat kurashining mazmuni to‘g‘risida to‘laroq tushunchaga ega bo‘lish 
uchun uning asosiy shakllari va belgilarini ko‘rib chiqish zarur. 
Iqtisodiy adabiyotlarda bir tarmoq ichidagi raqobatning to‘rtta shakli alohida 
ajratilib ko‘rsatiladi. Bular erkin raqobat, monopolistik raqobat, monopoliya va 
oligopoliyadir. 
“O‘zbekengilsanoat” DAK tizimidagi korxonalarni modernizatsiya qilish 
istiqbollari, faoliyatining asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlari tahlil qilindi. Tadqiqot 
natijalaridan kelib chiqib, O‘zbekiston yengil sanoati majmuida raqobatni 
rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarni mustahkamlash bilan bog‘liq taklif va 
tavsiyalar ishlab chiqildi. 

---