Aniq integral
Reja:
1. Аniq intеgrаl tushunchаsigа оlib kеlаdigаn mаsаlаlаr.
|
2. Аniq intеgrаl vа uning tа`rifi.
|
3. Аniq intеgrаlning хоssаlаri
|
4. Yuqоri chеgаrаsi o`zgаruvchi bo`lgаn intеgrаl vа Nyutоn-Lеybnis
|
fоrmulаsi.
|
5. Аniq intеgrаldа o`zgаruvchini аlmаshtirish.
|
6. Аniq intеgrаlni bo`lаklаb intеgrаllаsh.
|
Aniq integral tushunchasiga olib keladigan masalalar.
Egri chiziqli trapesiyaning yuzini topish.
Yuqoridan tenglamasi y=f(x) egri chiziq bilan , pastdan OХ o`qi bilan, yon tomonlaridan x=a, x=b to`g`ri chiziqlar bilan chegaralangan egri chiziqli trapesiyaning yuzini toping.
Faraz qilaylik kesmada y=f(x) funksiya aniqlangan, uzluksiz va bo`lsin. kesmani nuqtalar bilan n ta bo`lakchalarga bo`lib va bo`linish nuqtalaridan OY o`qiga parallel to`g`ri chiziqlar o`tkazsak natijada acdb egri chiziqli trapesiyamiz n ta kichik egri chiziqli trapesiyalarga (trapesiyachalarga) ajraladi.
Endi har bir kesmachada ixtiyoriy nušta tanlab olib, f(x) funksiyaning bu nuqtalardagi qiymatlarini f( ) deb belgilaylik. Bu holda har bir kichik egri chiziqli trapesiyaning yuzi taxminan balandligi f( ), asosi bo`lgan to`g`ri to`rtburchakning yuziga teng bo`ladi:
|
y
y=f(x) d
c
0 x0=a x1 xn-1 b=xn
|
Butun ya`ni acdb egri chiziqli trapesiyaning yuzi taxminan hamma kichik egri chiziqli trapesiyalar yuzalarining yig`indisiga teng bo`ladi:
(1)
Agar [xi-1 ,xi ] kesmalar uzunliklarining eng kattasini ya`ni desak, da kesmaning mayda bo`lakchalarga bo`linish soni cheksiz o`sadi, natijada (1) yuza berilgan acdb egri chiziqli trapesiya yuziga cheksiz yaqinlashib boradi. Shuning uchun acdb egri chiziqli trapesiyaning yuzini
(2)
desak bo`ladi.
2. Kuch ta`sirida bajarilgan ishni hisoblash masalasi.
Faraz qilaylik biror D moddiy nuqtaga OХ o`qi yo`nalishida biror o`zgaruvchan F=f(x) kuch ta`sir qilsin. Moddiy D nuqtaning F kuch ta`sirida biror a nuqtadan b nuqtagacha harakatlangandagi bajargan ishini hisoblaylik.
kesmani n ta [xi-1 ,xi ]
bo`lakchalarga bo`lib, har bir [xi-1 ,xi ]
bo`lakchada kuchni deyarli
|
0 a D b x
|
o`zgarmas deb qarasak, u holda har bir bo`lakchada bajarilgan ish taxminan bo`ladi. Bu yerda , esa kesmadagi ta`sir etayotgan kuch.
U holda da F=f(x) kuch ta`sirida bajarilgan ish taxminan
Agar desak va bo`lsa, u holda bajarilgan ish quyidagicha bo`ladi:
(3)
Juda ko`p texnika, mexanika va fizika masalalarini yechishda (2),(3) ko`rinishdagi yig`indilarning limitini hisoblashga to`g`ri keladi.
2. Aniq integral va uning ta`rifi.
y=f(x) funksiya kesmada aniqlangan bo`lsin. ni nuqtalar bilan n ta bo`lakchalarga ajratib va har bir
[xi-1 ,xi ] kesmada ixtiyoriy nuqta olib, bu nuqtalardagi f(x) funksiyaning qiymatlarini deylik. [xi-1 ,xi ] kesmalarning uzunliklarini deb belgilab quyidagi ko`paytmalar yig`indisini tuzaylik:
(1)
ga f(x) funksiyaning kesmadagi integral yig`indisi deyiladi.
deylik
Dostları ilə paylaş: |