Aniq integralning tatbiqlari
Reja:
1. Aniq integralning fizik va mexanik tatbiqlari.
2.
Aniq integral yordamida yassi figuralar yuzlarini hisoblash.
3.
Egri chiziq yoyi uzunligini hisoblash.
4. Aylanma jism hajmini hisoblash.
1.
Kattaligi o’zgaruvchan va funksiya bilan aniqlanadigan kuch moddiy
nuqtani [
] kesma bo’yicha harakatlantirganda
bajarilgan ish
∫
formula bilan hisoblanadi.
Biror o’zgarmas tezlik bilan to’gri chiziq bo’ylab tekis harakat qilayotgan
moddiy
nuqtaning
[ ] vaqt oralig’ida bosib o’tgan masofasi
formula bilan hisoblanadi.
Tezligi har bir
vaqtda o’zgaruvchan va funksiya bilan aniqlanadigan
notekis harakatda
moddiy nuqtaning
[ ] vaqt oralig’ida bosib o’tgan masofasi
∫
formula bilan aniqlanadi.
Ma’lumki,
inersiya
momenti
tushunchasi
mexanikaning
muhim
tushunchalaridan biri hisoblanadi. Tekislikda
massaga ega bo’lgan
moddiy nuqta
berilgan bo’lib, bu nuqtadan biror o’qqacha ( yoki nuqtagacha) bo’lgan masofa
ga teng bo’lsin. U holda
miqdor
moddiy nuqtaning o’qga ( nuqtaga)
nisbatan inersiya momenti deb ataladi.
Masalan, tekislikdagi
massaga ega bo’lgan
moddiy nuqtaning
koordinata o’qlariga hamda koordinata boshiga nisbatan inersiya momentlari mos
ravishda
formulalar orqali hisoblanadi.
Masalan, tekislikda har biri mos ravishda
massaga ega bo’lgan
,
, …,
moddiy
nuqtalar sistemasining
koordinata o’qlariga hamda koordinata boshiga nisbatan inersiya momentlari mos
ravishda
∑
∑
∑
formulalar orqali ifodalanadi.
Biror
egri chiziq yoyi bo’yicha massa tarqatilgan bo’lsin. Bu massali
egri chiziq yoyining koordinata o’qlari hamda koordinata
boshiga nisbatan inersiya
momentlari
∫
√ [
]
∫
√ [
]
∫
√ [
]
formulalar orqali ifodalanadi.
tekislikda
massalari
bo’lgan
material nuqtalar sistemasi berilgan bo’lsa, u
holda,
va
ko’paytmalar
massaning
va o’qlariga nisbatan statik
momentlari deyiladi.
Berilgan sistemaning og’irlik markazi koordinatalarini
va
lar
bilan
belgilaymiz. U holda, mexanika kursidan ma’lum bo’lgan
∑
∑
∑
∑
formulalarni yozishimiz mumkin.