Aniq va tabiiy fanlar fakulteti

Litiy alyuminiy gidridini tayyorlash. Litiy gidrid alyuminiy xloridning efirli eritmasi bilan ushbu moddaning tajriba qismida tavsiflangan sharoitda ishlaganda, yangi efirda eruvchan birikma, lityum alyuminiy gidrid, LiAlH₄, tenglamaga muvofiq hosil bo'ladi:
4LiH + AlCl₃ → LiAlH₄ + 3LiCl
Qo'shimcha miqdorda alyuminiy xlorid qo'shib, alyuminiy gidridning efirli eritmasi olinadi:
3LiAlH₄ + AlCl₃ → 4AlH₃ + 3LiCl
Oxirgi yechim beqaror; tez orada alyuminiyning vodorodga atom nisbati hali ham 3:1 bo'lgan, ammo vodorodni yo'qotmasdan efirni butunlay chiqarib bo'lmaydigan oq rangli qattiq moddani cho'kadi. Boshqa tomondan, lityum alyuminiy gidridni mos sharoitlarda bug'lanish orqali erituvchidan to'liq ozod qilish mumkin. Lityum alyuminiy gidriddan foydalanish orqali silan va stannan kabi gidridlarni va ularning qisman alkillangan hosilalarini tayyorlash uchun ilgari mavjud bo'lganlarga qaraganda ancha soddaroq yangi usullar ishlab chiqildi. Ushbu natijalarga erishilgan reaktsiyalar turlari tenglamalar bilan ko'rsatilgan:
LiAlH₄ + SiCl₄ → LiCl + AlCl₃ + SiH₄
LiAlH₄ + 2 (CH₃)₂SnCl₂ → LiCl + AlCl₃ + 2 (CH₃)₂SnH₂
LiAlH₄ + (CH₃)₂Zn → LiAl(CH₃) ₂H₂ + ZnH₂
Bu kabi reaksiyalar odatda xona haroratida muammosiz davom etadi va odatda yuqori toza mahsulotlardan ajoyib hosil beradi. Organik kimyo sohasida lityum alyuminiy gidrid kamaytiruvchi vosita sifatida juda foydali ekanligini allaqachon isbotlagan. Bir mol karbonat angidrid xona haroratida ikki mol yangi birikmani o'z ichiga olgan efir eritmasi tomonidan miqdoriy ravishda so'riladi; Reaksiya mahsulotlari orasida litiy va alyuminiy tuzlari bor, ular kislotalar bilan ishlaganda formaldegidni chiqaradi, ammo reaktsiyaning borishi hali to'liq oydinlashtirilmagan. Aldegidlar, ketonlar, kislota xloridlar va efirlar spirtlarga, nitritlar aminlarga, aromatik nitrobirikmalar azo birikmalarga qaytariladi. An'anaviy reduktorlar yuqori harorat yoki bosim talab qiladigan va past hosil beradigan ko'p hollarda, yangi reagent xona haroratida osongina boshqariladigan tezlikda reaksiyaga kirishadi va deyarli miqdoriy hosil beradi. Uning harakati ko'pincha juda aniq. Nitritlarni kamaytirishda biz hozirgacha o'rganganmiz, faqat birlamchi aminlar olingan. Uning foydaliligi olefinik qo'sh bog'larning alohida holatlardan tashqari buzilmasligi va shu bilan to'yinmagan birikmalarda turli funktsional guruhlarning tanlab qisqarishini amalga oshirish mumkinligi bilan kuchayadi. Lityum alyuminiy gidridning xususiyatlarini lityum borgidridning xususiyatlari bilan solishtirish qiziqish uyg'otadi. Ikkala birikma ham oq rangli qattiq moddalardir, xona haroratida havoda barqaror. Litiy borgidridning termal parchalanishi 250 ° C va 275 ° C orasida sezilarli bo'ladi va LiBH2 birikmasi hosil bo'ladigan teskari oraliq bosqichni o'z ichiga oladi. Alyuminiy birikmasining parchalanishi ancha past haroratlarda (125 ° C dan 150 ° C gacha) sezilarli bo'ladi va to'g'ridan-to'g'ri alyuminiy, vodorod va litiy gidrid hosil bo'lishiga olib keladi. Ikkala birikma ham dietil efirda eriydi, lekin alyuminiy birikmasining eruvchanligi borgidridnikidan etti-sakkiz baravar yuqori. Birinchisi suvga kirganda to'liq va juda tez reaksiyaga kirishadi; ikkinchisining reaktsiyasi sekinroq va yakunlanishga yaqin emas (ammo shuni ta'kidlash kerakki, lityum alyuminiy gidridni hatto juda nam havoda ham xavfsiz ishlatish mumkin, ehtimol alyuminiy gidroksidning himoya qoplamining shakllanishi tufayli). Xuddi shunday farqlar ikkala birikmaning alkogol hosil qilish reaktsiyalarida ham kuzatiladi. Nihoyat, litiy borgidrid suyuq ammiak va aminlarga nisbatan inert, alyuminiy birikmasi esa ikkalasi bilan reaksiyaga kirishadi. Alyuminiy gidridning kimyoviy xossalari lityum alyuminiy gidridnikiga o'xshaydi, garchi birinchisining efir eritmasining beqarorligi uning foydaliligini cheklaydi. Bu erda aralashmaning beqaror efirli eritmasi moddaning barqaror, erimaydigan qattiq shakli uchun javob beradigan polimerlanish jarayoniga, so'ngra molekulyar og'irlikni aniqlashga imkon berishi mumkinligiga e'tibor qaratish lozim.