Apellyasiya şikayətinin baxışına dair yekun məhkəmə qərarı) 10 mart 2010-cu IL İş №1(106)86/2010 Şirvan şəhəri

Hüquqi məsələlər:
Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397.1-ci maddəsinə görə apellyasiya instansiyası məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən işin faktiki hallarının müəyyən edilməsinin, habelə cinayət qanunun və bu Məcəllənin normalarının tətbiq edilməsinin düzgünlüyünü yoxlayır.

Məcəllənin 397.2-ci maddəsinə görə birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən müəyyən edilmiş faktiki hallar apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən yalnız apellyasiya şikayətinin və ya apellyasiya protestinin hüdudlarında yoxlanılır. Birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən cinayət qanununa və bu Məcəllənin normalarına riayət edilməsi apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən apellyasiya şikayətinin və apellyasiya protestinin dəlillərindən asılı olmayaraq yoxlanılır.

Cinayət işinin materiallarından görünür ki, Əliyev Saleh Çaparxan oğlunun cinayət əməli birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə istintaqı zamanı özünün qismən etirafı ilə yanaşı, şahid ifadələri, ekspertiza rəyləri ilə və cinayət işinin digər materialları ilə tam təsdiq olunaraq, Azərbaycan Respublikası CM-nin 234.1 və 234.4.3-cü maddələrinə düzgün tövsif edilmişdir.

Belə ki, iş materiallarına əlavə edilmiş məhkəmə kimyəvi ekspertizasının 13581 saylı 13.10.2009-cu il tarixli rəyindən görünür ki, Saleh Əliyevin evindən götürülmüş yaşıl rəngli maddə narkotik təbiətli kənaf (çətənə, kannabis) bitkisindən kustar üsulla hazırlanmış narkotik vasitə qurudulmuş marixuanadır. Marixuananın xalis çəkisi 0,045 qramdır. İlkin tədqiqat zamanı marixuananın xalis çəkisi 0,095 qram təşkil edirdi. Saleh Əliyevin evindən və üstündən götürülmüş bir ədəd preslənmiş maddələr tərkibinə görə eyni olub, narkotik təbiətli kənaf (çətənə, kənnabis) bitkilərindən kustar üsulla hazırlanmış narkotik vasitə həşiş qətranıdır. Həşiş qətranının xalis çəkiləri 0,449 və 0,248 qramdır. Ümumi çəkisi 0,697 qramdır. İlkin tədqiqat zamanı həşiş qətranının xalis çəkiləri 0,499 və 0,298 qram təşkil edirdi. Ümumi çəkisi 0,797 qram təşkil edirdi.

Bundan əlavə, məhkəmə kimyəvi ekspertizasının 13582 saylı, 13 oktyabr 2009-cu il tarixli rəyindən görünür ki, Saleh Əliyevin evindən aşkar olunmuş kürə formasında preslənmiş maddələrdən olan 3 ədədinin ilkin cəmi çəkisi 0,917 qram olan kustar üsulla xaş-xaş bitkisindən hazırlanmış narkotik vasitə tiryək, sellofana bükülü vəziyyətdə olan sarımtıl boz rəngli maddə isə ilkin xalis çəkisi 3,750 qram olan narkotik vasitə heroindir.

Birinci instansiya məhkəməsi məhkum Əliyev Saleh Çaparxan oğlunun barəsində hökm çıxararkən törədilmiş cinayətin xarakterini və ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, təqsirkarın şəxsiyyətini nəzərə almış, S.Ç.Əliyevin barəsində cəzanı yüngülləşdirən (yaşayış yeri üzrə müsbət xarakterizə olunmasını) və ağırlaşdıran (müəyyən edilməyib) halları, habelə təyin olunacaq cəzanın onun islah olunmasına və ailəsinin həyat şəraitinə təsirini nəzərə almış və təqsirli bilindiyi maddələrnin sanksiyalarında nəzərdə tutulmuş ədalətli cəza təyin etmişdir.

Belə ki, Azərbaycan Respublikası CM-nin 58.3-cü maddəsinə əsasən, cəza təyin edilərkən cinayətin xarakteri və ictimai təhlükəlilik dərəcəsi, təqsirkarın şəxsiyyəti, o cümlədən cəzanı yüngülləşdirən və ağırlaşdıran hallar, habelə təyin olunmuş cəzanın şəxsin islah olunmasına və onun ailəsinin həyat şəraitinə təsiri nəzərə alınır.

Bundan başqa, Azərbaycan Respublikası CM-nin 8.1-ci maddəsinin tələblərinə görə cinayəti törətmiş şəxs haqqında tətbiq edilən cəza və ya cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər ədalətli olmalıdır, yəni cinayətin xarakterinə və ictimai təhlükəlilik dərəcəsinə, onun törədilməsi hallarına və cinayəti törətməkdə təqsirli bilinən şəxsin şəxsiyyətinə uyğun olmalıdır.

Daha sonra, CM-nin 41.2-ci maddəsinin məzmununa görə cəza sosial ədalətin bərpası, məhkumun islah edilməsi və həm məhkumlar, həm də başqa şəxslər tərəfindən yeni cinayətlərin törədilməsinin qarşısını almaq məqsədi ilə tətbiq edilir.

Məhkum Əliyev Saleh Çaparxan oğlu apellyasiya şikayətində ailəli olmasını, himayəsində iki azyaşlı uşağının olmasını, səhhətinin pis olmasını, ailədə yeganə qazanc gətirən şəxs olmasını, əməlindən səmimi peşman olmasını nəzərə alıb ona yüngül cəza verilməsini xahiş etmişdir.

Bununla əlaqədar məhkəmə kollegiyası qeyd edir ki, birinci instansiya məhkəməsinin hökmündə öz əksini tapmayan hallar yüngülləşdirici hal kimi Azərbaycan Respublikası CM-nin 59-cu maddəsində nəzərdə tutulmamışdır. Azərbaycan Respublikası CM-nin 59.2-ci maddəsinə görə cəza təyin edilərkən bu Məcəllənin 59.1.1-59.1.10-cu maddələrində göstərilməmiş hallar da cəzanı yüngülləşdirən hal qismində nəzərə alına bilər. «Məhkəmələr tərəfindən cinayət cəzalarının təyin edilməsi təcrübəsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 25 iyun 2003-cü il tarixli 4 saylı qrarının 4-cü bəndində göstərilir ki, CM-nin 59-cu maddəsilə cəzanı yüngülləşdirən halların sayı məhdudlaşdırılmadığından cəza təyini zamanı həmin maddədə nəzərdə tutulmamış hallar da cəzanı yüngülləşdirici hal kimi nəzərə alına bilər. Belə halların cəzanın yüngülləşdirici hal kimi qəbul edilməsi hökmdə əsaslandırılmalıdır. Odur ki, məhkəmə kollegiyası hesab edir ki, apellyasiya şikayətində qeyd edilən halların birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən yüngülləşdirici hal kimi nəzərə alınmaması qanuna zidd deyil, eyni zamanda cinayət işinin materiallarında məhkumun cəzasının yüngülləşdirilməsi üçün başqa əsasların mövcudluğu müəyyən edilmir və bu hissədə apellyasiya şikayətinin dəlilləri əsassızdır.

Bundan başqa, məhkum S.Ç.Əliyev apellyasiya şikayətində Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə Azərbaycan Respublikası məhkəməsinin 16 dekabr 2009-cu tarixli hökmünün dəyişdirilməsini, ona verilmiş ittihamdan CM-nin 234.4.3-cü maddəsinin xaric edilməsini xahiş etmişdir.

Bununla əlaqədar məhkəmə kollegiyası qeyd edir ki, Əliyev Saleh Çaparxan oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 234.4.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş cinayət əməlini törətməsi özünün qismən etirafı ilə yanaşı şahid ifadələri, ekspertiza rəyləri və işin digər halları ilə tam sübuta yetirilir. Eyni zamanda məhkum Əliyev Saleh Çaparxan oğlu apellyasiya şikayətində Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə Azərbaycan Respublikası məhkəməsinin 16 dekabr 2009-cu tarixli hökmünün dəyişdirilməsi, ona verilmiş ittihamdan CM-nin 234.4.3-cü maddəsinin çıxarılmasına dair göstərmiş olduğu dəlillər heç bir sübutla təsdiq olunmur, apellyasiya şikayətində göstərilən bu dəlil də əsasız olduğundan təmin edilməməlidir.

Beləliklə, iş üzrə toplanmış və birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə iclasında tədqiq edilmiş sübutları bir daha hərtərəfli təhlil edib həm onlara, həm də yuxarıda qeyd olunan hallara, apellyasiya şikayəti üzrə apellyasiya instansiyasında məhkəmə baxışına əsaslanaraq məhkəmə kollegiyası məhkuma təyin edilmiş cəzanın yüngülləşdirilməsi və ya təyin olunmuş cəzanın şərti hesab edilməsi üçün heç bir əsas görmür və buna görə də hökmdən verilmiş apellyasiya şikayətində göstərilən dəlilləri əsassız hesab edərək həmin şikayətin təmin edilmədən, Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə Azərbaycan Respublikası məhkəməsinin 16 dekabr 2009-cu il tarixli hökmünün dəyişdirilmədən saxlanılmasını qanuni və əsaslı hesab edir.

Göstərilənlərə əsasən və Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397.1, 397.2, 398.1 və 398.1.1 və 407-ci maddələrini rəhbər tutaraq Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin Cinayət işləri və inzibati xətalara dair işlər üzrə kollegiyası