Apparaturalar. Fizioterapiyaning rivojlanish tarixi. Fizioterapevtik kabinetlar tuzilishi

---

10-MAVZU. DAVOLOVCHI XUSUSIYATGA EGA 
BO‘LGAN ELEKTR TOKIGA ASOSLANGAN 
APPARATURALAR. 
1. Fizioterapiyaning rivojlanish tarixi. Fizioterapevtik kabinetlar tuzilishi. 
Tabiat omillaridan qadim Sharq, Yunoniston va Rimda davo maqsadida (suv 
va quyosh nuri bilan davolash) qo’llanilgan. XVIII asrda fizika fanining yutuqlari 
va elektr tokining yaratilishi natijasida fizioterapiya, xususan, elektrdavoga asos 
solindi, keyinchalik asta-sekin franklinizatsiya, galvanik tok (galvanizatsiya va 
dorili elektroforez), asimmetrik o'zgaruvchan tok, yuqori chastotali tok 
(darsonvalizatsiya, diatermiya) kirib kela boshladi. Zamonaviy fizioterapiyada past, 
yuqori, ultrayuqori va o‘ta yuqori chastotali (induktotermiya, UVCh, SVCh terapiya 
va boshqa) elektromagnit, elektr va magnit maydoni, sun’iy yorug’lik nurlari 
(infraqizil, ultrabinafsha va monoxromatik kogerent), mexanik tebranish 
(infratovush va ultratovush) va boshqa ko‘pgina usullar qo’llaniladi. 
Fizioterapiya
— tabiiy omillar bilan davolash haqidagi fan. Havo, suv, 
issiqlik, yorug’lik, elektr toki tabiiy va o’zgartirilgan holda profilaktik va davo 
maqsadida qo’llaniladi. 
Fizioterapiyaning rivojlanish tarixi. 
O’zbekistonda N. A. Semashko 
nomidagi fizioterapiya va kurortologiya instituti faoliyati bilan bog’liq. 1919- yil 6-
fevral Turkiston Respublikasi tomonidan fizik usullar bilan davolash instituti deb 
faoliyat ko’rsatgan. 1932-yildan institut N. A. Semashko kurortologiya va 
fizioterapiya deb qayta nomlandi. 1988-yilda N. A. Semashko nomidagi tibbiyot 
reabilitatsiya va fizioterapiya instituti nomini oldi. Fizioterapiya rivojlanishi 1922-
yilda tez suratlar bilan kechdi. Fizik usullar bilan davolash instituti 30 o’rinlik 
statsionarga ega edi. Elektrosuvli davolash ambulatoriyasi, yozgi quyoshli davolash 
basseyni 
bilan 
taraqqiy 
etdi. 
Maxsus 
qurilmalar: 
franklinizatsiya, 
galvanofaradizatsiya, darsonvalizatsiya apparatlari, to’rt kamerali vannalar, Sharko 
dushi, vibratsion massaj uchun apparat, projektor, Minin lampalari, yorug’lik 
vannasi va rentgen apparaturalar bilan ta’minlangan. 1932-yilda fizioterapevtik 
bo’limlar va kabinetlar 43 ta bo’lib, ular 579 ta apparatlar bilan ta’minlangan. 

---

1946-yilda N. A. Semashko nomidagi klinik kasalxonaning bosh shifokori 
Mo’minov Yoqub Karimboboyevich kurortologiya va fizioterapiya rivojlanishiga 
katta hissa qo’shdi. 1979-yil oxirida O’zbekistonda 19 ta fizioterapevtik shifoxona 
2625 o’rinli va 7 ta bo’lim 340 o’rinli mavjud edi. Aholini fizioterapevtik o’rinlar 
bilan ta’minlash ko’rsatkichi 10 ming aholiga 1,64 ga oshdi. Fizik usullarni 
buyurganda shifokor kasallik bosqichi, patologik jarayonning kechish xarakteri va 
bemorning umumiy holatini hisobga olishi zarur. Shifokor fizik omillar ta’siri 
mexanizmi ko'rsatma va qarshi ko‘rsatma, organizmning javob reaksiyasini bilishi 
kerak. 
Fizioterapevtik muolajalarni buyurganda ambulator va muolaja kartasida (044/u 
shakl) quyidagi yozuvlar bo‘lishi kerak: