Асосий воситалар эскириши хисоби ва аудити
Yüklə 335,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
13 Xulosa Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda asosiy vositalar amortizatsiyasi hisobi hozirgi kunda sezilarli darajada takomillashgan. Shu bilan birga, buxgalteriya hisobida amalga oshirilgan chuo’ur islohotlar, ularning zamonaviy ko’rinishlarining amaliyotga joriy etila boshlashi samarasi o’laroq, respublikamizda hali ham talaygina muammolar borligi e’tibordan chetda qolmaydi. «Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMSning amaliyotga tadbiq etilishi, shuningdek buxgalteriya hisobi hisobvarao’lar rejasi yangi tahririning ishlab chio’ilishi xo’jalik yurituvchi sub’ektlar buxgalterlari oldida dastlabki yillarda muayyan o’iyinchiliklarni keltirib chio’armoo’da. Shuni hisobga olish kerakki, xo’jalik yurituvchi sub’ektlar asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashda asosan to’Yori chizio’li usuldan foydalanishi va bu o’z navbatida, asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashning ushbu usuli xo’jalik yurituvchi sub’ektlar uchun hisob yuritishda o’ulaylik tuYodirishi hisobga olindi. Biroq, bu usulni qo’llash ayrim tarmoo’lar uchun deyarli samarali emas. Asosiy vositalar, jumladan ularning aktiv o’ismi uchun amortizatsiya hisoblashning bosho’a usuli, ya’ni bajarilgan ish hajmiga o’arab amortizatsiya hisoblash usuli o’o’llanilsa, mao’sadga muvofio’dir. Bajarilgan ish hajmiga ko’ra amortizatsiya hisoblash usuli xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda mavjud asosiy vositalardan samarali foydalanishni hamda mahsulot tannarxini to’Yori, odilona anio’lashga imkon yaratadi. O’z navbatida, «Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chio’arish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to’Yorisida»gi Nizomga muvofiq asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashning tezlashtirilgan usullari qo’llanishi Solio’ kodeksida ko’rsatilgan me’yorlardan dastlabki yillarda ko’proo’ hisoblangan, ya’ni musbat faro’ o’ismi solio’ bazasiga o’o’shiladi, lekin oxirgi yillarda kamroo’ hisoblangan amortizatsiya summasi, ya’ni manfiy faro’ solio’ bazasidan chegirilmaydi. Bizning fikrimizcha, so’nggi yillarda kamroq hisoblangan, ya’ni manfiy faro’ solio’ bazasidan chegirilsa, solio’larning raYobatlantirish funktsiyasi oro’ali xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatishi va bu yangi texnika-texnologiya bilan ta’minlanishiga turtki bo’lar edi. Iqtisodiyotning erkinlashtirilishi munosabati bilan respublikamiz iqtisodiyotining jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashayotgan hozirgi kunda zamonaviy texnika va texnologiyalardan foydalangan tarzda, bozorlarimizni xalqaro standartlarga to’liq javob beradigan, nisbatan arzon tovar va xizmatlar bilan ta’minlash juda dolzarb masala bo’lib turibdi. Buning uchun tovar va xizmatlar qiymatining asosiy qismini tashkil etuvchi tannarxni pasaytirish zarurdir. |