Asosiy bo’lim

• WEB 2.0
• TARMOQ ILOVALARI

AKIYEV DILSHOD

ASOSIY BO’LIM

WEB 2.0 VA TARMOQ ILOVALARI HAQIDA
QISQA
SAVOLLAR
TO‘LIQ
MA‘LUMOTLAR
WEB 2.0 NIMA?
WEB 2.0 TARIXI
WEB 2.0 DA ISHLOVCHI
ILOVALAR
BIZ ULARDAN FOYDALANAMIZMI?
WEB 2.0
AFZALLIKLARI VA KAMCHILIKLARI
WEB 2.0 TARIXI
Web2 21-asrning boshida ommaga taqdim qilinib shu paytgacha ishlatilib kelinuvchi omma internetining asosiy protokollarini va tizimlarni o’ziga jamlovchi umbrella termin hisoblanadi.
SHUNINGDEK
takidlab o’tish muhimki, web2 bu qandaydir tashkilot yoki tashkilot mahsuloti emas. Web2 oddiy konseptsiya yoki termin.
WEB 2.0 QAYERDA ISHLATILINADI
VA O’ZI NIMA?
Bugun o’rtacha smartfon ishlatadigan inson hech bo’lmasa kuniga bir marta bo’lsa ham web2 dan foydalanadi. Bu bilan nima demoqchiman, agarda sizda o’rtacha spec smartfon bo’lsa va siz har xil internetga ulanuvchi ilovalardan foydalansangiz demak siz o’zingiz bilmagan holda kuniga nafaqat bir balki minlab bazida yuz minglab internet endpoint(web sahifa address)lariga murojaat qilasiz.
Buni yaxshiroq tushunish uchun quyidagi illustratsiyaga qaraymiz:
Sizning smartfoningzida yashayotgan deyarli barcha ilovalar internetdan o’z resurslarini oladi. Agarda siz whatsappdan bir xabar jo’natsangiz, instagramdan kimnidur rasmiga “like” bossangiz, youtubedan qaysidur video tomosha qilsangiz albatta sizning smartfoningiz umumiy internetga murojaat qiladi. Umumiy internetga murojaat qilishda esa albatta fetch protokollaridan foydalanadi.
KAMCHILIKLARI
AFZALLIKLARI
Web2 o’zining hammaga ochiqligi va uning texnologiyalarini ishlatish va web sahifalarni yuklash va o’zgartirish osonligi bilan ajralib turadi. Masalan, bir kichkina web sahifani ommaga taqdim qilish uchun hozirgi kunda bir necha soatlar talab etiladi holos. Web2 ning ta’rifiga mos keluvchi va bizga eng kop tanish ilovalari bular:

• Google
• Facebook
• Netflix
• Telegram
• Wikipedia
• Olx
• Kun.uz
• Daryo.uz

Aytib o’tganimdek, sizning internet bilan bog’liq har bir ilovangiz web2 konsepsiyasi asosiga qurilgan texnologiya orqali ishlaydi. Bu degani siz biror kishi bilan telegramda suhbat qurayotgan bo’lsangiz u inson bilan to’g’ridan to’g’ri aloqa o’rnatilgan bo’lmasdan balki o’rtada telegraming serverlari bog’lovchi vazifasida bo’ladi.
O’rtada bunday serverning bo’lishi, bu serverlarni yurg’azadigan kompaniyalarga sizning shaxsiy ma’lumotlaringiz ustidan judayam kop hukmoronlik qilish imkonini beradi. Ko’pchilik kompaniyalar xususan google, meta(ilgari facebook), twitter, netflix va hakazolar sizning shaxsiy ma’lumotlaringizni o’rganib chiqib sizga va shu o’rganishlardan kelgan ma’lumotlarni sotish bilan pul qilishadi.
KAMCHILIKLARI
AFZALLIKLARI
Aytib o’tganimdek, sizning internet bilan bog’liq har bir ilovangiz web2 konsepsiyasi asosiga qurilgan texnologiya orqali ishlaydi. Bu degani siz biror kishi bilan telegramda suhbat qurayotgan bo’lsangiz u inson bilan to’g’ridan to’g’ri aloqa o’rnatilgan bo’lmasdan balki o’rtada telegraming serverlari bog’lovchi vazifasida bo’ladi.
O’rtada bunday serverning bo’lishi, bu serverlarni yurg’azadigan kompaniyalarga sizning shaxsiy ma’lumotlaringiz ustidan judayam kop hukmoronlik qilish imkonini beradi. Ko’pchilik kompaniyalar xususan google, meta(ilgari facebook), twitter, netflix va hakazolar sizning shaxsiy ma’lumotlaringizni o’rganib chiqib sizga va shu o’rganishlardan kelgan ma’lumotlarni sotish bilan pul qilishadi.
Web2 o’zining hammaga ochiqligi va uning texnologiyalarini ishlatish va web sahifalarni yuklash va o’zgartirish osonligi bilan ajralib turadi. Masalan, bir kichkina web sahifani ommaga taqdim qilish uchun hozirgi kunda bir necha soatlar talab etiladi holos. Web2 ning ta’rifiga mos keluvchi va bizga eng kop tanish ilovalari bular:

• Google
• Facebook
• Netflix
• Telegram
• Wikipedia
• Olx
• Kun.uz
• Daryo.uz

WEB 3.0 NIMA?
Umumiy qilib aytadigan bo’lsam web3 o’rtadagi katta o’yinchilar, masalan google, facebook, amazon va hakazolarni sizning ma’lumotlaringizni ustidan hukmronligini tugatish haqida aytadi. Buni esa decentralized(markazlashmagan) serverlar siztemasi orqali amalga oshirmoqchi. Bu decentralized serverlar sistemasi esa blockchain texnologiyalariga asoslangan va butun serverlar sistemasi ishtirokchilariga asosiy boshqaruvchilikni topshiradi. Quyidagi sifatlar web3 ni tavsiflaydi:
WEB 3.0 TAVSIFLARI:

• Umumiy ro’yxatdan o’tish — barcha saytlar uchun bir akkountning amal qilishi.
• Private non-fungible(o’zgartirib bo’lmaydigan) tokenlar— web3 da yaratishingiz mumkin bo’lgan har bir post, yoki rasmlar uchun sizga non-fungible tokenlar beriladi va shu tokenlar siz yozgan post, yoki yuklagan rasmlar bir umr sizga tegishli ekanini bildirib turadi.
• O’z o’zini boshqarish — barcha web3 websaytlari va platformalari sistemadagi barchaning ishtirokida boshqariladi, bu degani barcha websaytlarning qanday boshqarilishida sizning ham fikringiz inobatga olinadi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

• *console.log(E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!);