k o ‘rmadi. Shuning uchun ham u Navoiy siymosini asar sahifalariga bir oz keyin, kitobxon Sultonmurod va Zayniddinlar bilan birga uni sog‘ina bosh- lagan paytda, tantanali ravishda olib kiradi. Bu, nazariy kitoblarda qayd etilmagan badiiy priyomdir. Yozuvchi shu priyom vositasida Navoiyni kitobxon nazarida ko‘tarmoqchi va asar boshidanoq sh oim in g qasddan ide- allashtirilgan siymosiga uni ko‘niktirmoqchi b o ‘ladi. Shubhasiz, bu bejiz emas. Masala shundaki, o'zbek xalqining qadimgi davrdan shu paytgacha kechgan tarixiga nazar tashlasak, Yassaviy, Beruniy, Forobiy, al-Xorazmiy, at-Termiziy, Naqshband singan o ‘nlab farzandlari ko‘z oldim izdan birma- bir o ‘tadi. U lam ing har biri jahon ilm-fani, adabiy-badiiy va diniy madaniyati tarixida bir umrga qolgan siymolardir. A m m o Alisher Navoiy mutlaqo o ‘zgacha hodisa. Agar aw algi siymolar bilan ular yashagan tarixiy sharoitni o'zaro qiyoslasak, ular o'rtasidagi dahshatli ziddiyat alangasi hozir ham olisdan, asrlar osha ko'ringandek bo'ladi. Navoiy bilan u yashagan tarixiy davr o'rtasida ham m a’lum ziddiyatni y o ‘q, deb b oim a y d i. A m m o uni shu davrda tarix sahnasiga chiqqan temuriylar yaratgan. Agar N avoiy bir asr oldin yo keyin yashaganida, temuriylar davrida oliy nuqtasiga erishgan o ‘zbek davlatchiligi, ilm-fani va madaniyatining hozirgidek buyuk tajassu- m i bo'lmasligi mumkin edi. U temuriylar davrining farzandi sifatida ta rixiy voqelikka ulkan vazifalar nuqtai nazaridan qaray bildi: Amir Temur va boshqa temuriyzodalar bajarishi mumkin b o ‘lmagan ishni amalga oshir- di — turkiy tilning adabiy til sifatida shakllanishi va fors tili bilan dahshatli raqobatda om on qolishi va hatto g ‘olib chiqishida m islsiz darajada katta
