Ассалому алайкум
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ketdi? Kimsasizmi qoldi?”
Shoir arslonlar o‘lkasi deya shuhrat topgan, hukmini jahonga o‘tkazgan buyuk sarkardalar vatani bo‘lgan, dunyoni “urho”lari bilan titratgan yo‘lbars yurakli bolalar beshigi – Turonning istibdod iskanjasiga tushganidan iztirob chekadi, faryod qiladi. Ona-yurtning tarixdagi sha'ni-shavkatini yodga olib, ana shu shuhratli o‘tmishdan ibratlanish zarurligini uqtiradi. Professor Nurboy Jabborov fikricha: “Mansura – nasrdagi she'r. Sharq nazmi qat'iy qoliplar, muayyan talab va mezonlarga asoslanadi. Shu bois shoir an'anaviy she'riy janrlarga sig‘magan fikrlarini mansuralar orqali taqdim etgan. “Yurt qayg‘usi (Temur oldinda)” deb nomlangan mansura ham ushbu fikrni tasdiqlaydi. Mansura yurt taqdiriga kuyingan, uning istiqboli, istiqloli orzusida yongan shoir qalbidan kechgan iztiroblar talqini bilan boshlanadi” 9 . “Bag‘rim yoniq, yuzim qora, ko‘nglim siniq, bo‘ynim bukuk. Sening ziyoratingga keldim, sultonim! 9 Жабборов Н. Миллий уйғониш адабиётида Соҳибқирон образи. //Sohibqiron yulduzi, 2010, 2-сон, 22-29- бетлар. 11 Ezilgan boshim, qisilgan vijdonim, kuygan qonim, o‘rtangan jonim uchun bu sag‘anangdan davo izlab keldim, xoqonim! Yuz yillardan beri jafo ko‘rub, g‘am chekib kelgan turkning qonli ko‘z yoshlarin etaklaringga to‘karga keldim. Qorong‘uliklar ichra yog‘dusiz qolgan o‘zbek ko‘zlari uchun tuprog‘ingdan surma olg‘ali keldim. Nomusini bad kishilar oyoqlari ostida ko‘rub, turklik qoni qaynag‘ay, musulmonlik hamiyati toshg‘ay, tamug‘ olovlari kabi sachrag‘ay. Lekin o‘z kuchsizlig‘in anglab, qaytib o‘tirgan va qon yig‘lagan turkning holini aytarga keldim, xoqonim!” Fitrat ana shu tarzda ulug‘ Sohibqiron maqbarasi huzurida ko‘ngil dardini, millatning iztirobu hasratini izhor etadi. Bundan murod, albatta, ona-zaminni istibdod iskanjasidan qutqarmoq, uni ozod ko‘rmoq orzusi edi. Zero, professor B.Qosimov ta'biri bilan aytganda, “Tarix shunchaki xabardor bo‘lib qo‘yish uchun o‘rganib qo‘yilmaydi. U oyna, ibrat, tarbiya vositasi bo‘lmog‘i kerak edi. “Oqqan daryo oqadi” deydilar. Qonda bor narsani tiklash oson. Lekin ularni oldin bilmoq kerak, keyin qanday tiklash masalasini o‘ylamoq lozim” 10 Abdurauf Fitrat yurt qayg‘usi haqida yozar, Sohibqiron Amir Temur ruhiga yukinar ekan, millat bu ulug‘ siymoning shonli qismatidan ibratlanmog‘ini istadi. Sohibqiron huzuridagi iqrornomasi orqali millatga oyna tutmoqni, bu oynada unga malohatu qabohatini, yutuqlariyu nuqsonlarini ko‘rsatmoqni orzu qildi. Yana o‘qiymiz: “Ulug‘ xoqonim! Turklik sharafi talandi. Turk uchun qo‘ydig‘ing davlat bitdi, turk ostig‘a qurdig‘ing xoqonlik yog‘iygami ketdi. Turkning nomusi, e'tibori, iymoni, vijdoni zolimlarning ayog‘lari ostinda qoldi. Turkning yurti, ulog‘i, o‘chog‘i, Turoni yot qo‘llarg‘a tushdi... 10 Қосимов Б. Миллий уйғониш: жасорат, маърифат, фидойилик. - Т.: Маънавият, 2002, 74-бет. 12 Sening qiliching bilan dunyo egasi bo‘lgan turk tinchgina bir yotoq topolmay qoldi. Sening kuching bilan dunyo xo‘jasi bo‘lgan turk qarluq temurlariga kirdi.” Bunday fikrlarni aytish Fitrat yashagan zamonda chinakam jasorat edi, boshni kundaga qo‘yish bilan barobar edi. Biroq bu hol buyuk millatparvar qalbiga qo‘rqinch sola olgan emas. U qalbida kechgan yurt taqdiri, millat istiqboli uchun kuyinish bilan bog‘liq jilovsiz g‘alayonlarni, tizginsiz shijoatni aslida qanday bo‘lsa shundayligicha izhor etadi. Bu tuyg‘ular ifodasidagi pafos o‘quvchi qalbida ham aks sado beradi. Uni mutolaa qiluvchi o‘zida beixtiyor Vatan va millat taqdiriga kuyinish, uning istiqboli uchun mas'uliyat hissi paydo bo‘lganini sezadi. Aslida, har qanday ijodkorning asar yozishdan muddaosi shu. Aks holda badiiy adabiyot o‘z vazifasini bajarmagan hisoblanadi. Millatning tarixi nechog‘lik shonli bo‘lganini idrok etgan farzandninggina qalbida shijoat tug‘iladi. Vatanning kechmishi naqadar ulug‘vor bo‘lganini his etgan avlodgina uni yana o‘sha ulug‘vor maqomda ko‘rmoq uchun bor quvvatini, butun imkoniyatini safarbar etadi. Buyuk Sohibqiron Amir Temur ziyorati Fitratda ana shunday tuyg‘ular paydo qiladi: Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|