2.Geografik qobiqning bir butunligi qonuniyati muhim qonuniyatlardan biri bo‘lib, barcha komponentlarning bir-biri bilan chambarchas bog‘liqligi va ulardan birining o‘zgarishi butun qobiqning yaxlitligini buzilishiga olib kelishida namoyon bo‘ladi. Chunki, geografik qobiq – tabiat komponentlarining oddiygina yig‘indisi bo‘lmasdan, balki maxsus xususiyatlarga ega bo‘lgan va yaxlit, bir butun rivojlanuvchi sifatiy yangi hosiladir.
Yer po‘stining gorizontal harakati natijasida yer qatlamlari bukilib, burmali tog‘larni, vodiylarni, chuqur okean botiqlarini hosil qiladi.
Yer po‘stining gorizontal harakati natijasida yer qatlamlari bukilib, burmali tog‘larni, vodiylarni, chuqur okean botiqlarini hosil qiladi.
Yer po‘stida yoriqlar vujudga keladi. Masalan, Farg‘ona vodiysi, Tyanshan tog‘lari shunday hosil bo‘lgan.
Yer yuzasidagi barcha baland-pastliklar – tog‘lar, tekislik, qir, vodiy, soylar va boshqalar relyef deb ataladi.
Yer po‘stida biror joy yorilsa, o‘sha hudud tagida bosim pasayib, chuqurdagi qaynoq moddalar suyuq jinslarga aylanadi. U magma deb ataladi.
Magma yer yoriqlaridan yuqoriga ko‘tariladi va yer yuziga chiqadi.Yer yuziga oqib chiqqan qaynoq suyuq modda lava deyiladi. Lava asta sovib, tepa va tog‘larni hosil qiladi. Bunday tepa va tog‘lar vulqonlar deb ataladi.
Vulqonlar otilganda yer qimirlaydi, portlashlar ro‘y beradi, qumburlagan ovozlar eshitiladi. Vulqon og‘zidan kullar, gazlar, toshlar otilib chiqadi.
Vulqonlar otilib turadigan o‘lkalarda va Yer po‘stida yoriqlar bor joylarda issiq buloqlar ham uchraydi. Ular hali sovib ulgurmagan lavalar orasidan va chuqur yoriqlardan chiqqani uchun qaynoq bo‘ladi. Ba'zi issiq buloqlarda suv vaqt-vaqti bilan favvora kabi otilib turadi. Bunday buloqlar geyzerlar deyiladi.
Yer po‘sti plitalari tutashgan, burmalanish, yorilish, uzilish bo‘layotgan joylarda tabiatning eng dahshatli hodisalaridan biri — yer qimirlashlar bo‘lib turadi. O‘zbekistonning ham kattagina qismi, ayniqsa sharqiy, janubiy tog‘li, tog‘ oldi qismlari yer qimirlaydigan zonaga kiradi.
