Atu-nun tpp kafedrasinin assistenti

ATU-NUN TPP KAFEDRASININ ASSİSTENTİ

• ATU-NUN TPP KAFEDRASININ ASSİSTENTİ

• NOVRUZOVA MƏNZƏR SƏLİM QIZININ AÇIQ DƏRSİNƏ DAİR PREZENTASİYASI

Ürək küyləri –ürək boşluqları və magistral damarların qapaqüstü şöbələrində turbulent axınin yaranması zamanı dəfələrlə təkrarlanan patoloji səs dalğalarıdır.

• Ürək küyləri –ürək boşluqları və magistral damarların qapaqüstü şöbələrində turbulent axınin yaranması zamanı dəfələrlə təkrarlanan patoloji səs dalğalarıdır.

Qan cərəyanının daralmış nahiyədən keçməsi(məs.aorta mənfəzinin daralması),

• Qan cərəyanının daralmış nahiyədən keçməsi(məs.aorta mənfəzinin daralması),

• Qanın genişlənmiş nahiyəyə keçməsi(məs.aortanın anevrizması),

• Damarların intima qişasında nahamarlığın olması (tromb,aterosklerotik pilək,çapıq)

• Normal strukturdan keçən qan cərəyanının sürətinin artması(tireotoksikoz,qızdırma.sinir oyanıqlığı),

• Qanın reoloji xüsusiyyətlərinin dəyişməsi- suvaşanlığının azalması(məs.anemiya).

• Ürək boşluqları, kameraarası arakəsmənin anadangəlmə qüsurlarında qanin yüksək təzyiqli boşluqdan alçaqtəzyiqli boşluğa hərəkəti zamanı(məs.mədəcikarası,yaxud qulaqcıqarası çəpərin qüsuru zamanı).

KÜYLƏR

• KÜYLƏR

• Ürəkdaxili(intrakardial):

• - Üzvi və funksional

• Ürəkdənkənar(ekstrakardial):

• -Perikardın sürtünmə küyü,

• -Plevroperikardial küy,

• -Damarların mənfəzinin daralması,

• -Damarların mənfəzinin genişlənməsi(anevrizmalar).

Üzvi küylər(qapaqlarda və arakəsmələrdə struktur dəyişikliklər):

• Üzvi küylər(qapaqlarda və arakəsmələrdə struktur dəyişikliklər):

• -ürəyin qazanilmış qüsürları(2- və 3-taylı qapaq çatişmazlıqları,mitral və trikuspidal dəliklərin daralması,aypara qapaqların çatışmazlığı,aorta və ağ ciyər arteriyasının mənfəzlərinin daralmaları).

• -anadangəlmə ürək qüsurları(mədəcikarası-və qulaqcıq arası çəpərin qüsurları botal axacağının açıq qalması və s.)

• Üzvi küylər:

• -Qapaq mənşəli və

• -Əzələ mənşəli ola bilər

Funksional küylər:

• Funksional küylər:

• -Dinamik küylər(tireotoksikoz,qızdırma ,nevroz və s),

• -Anemik küylər(anemiyalar).

• -Nisbi funksional küylər(qapaqların nisbi çatışmazlığı və ya qapaq dəliklərinin nisbi daralmaları).

• -Aksidental(zərərsiz)küylər.

AV-qapaqların fibroz halqalarının genişlənməsi(2- və 3-taylı qapaqların nisbi çatışmazlıqları),

• AV-qapaqların fibroz halqalarının genişlənməsi(2- və 3-taylı qapaqların nisbi çatışmazlıqları),

• Papilyar əzələlərin funksional pozulmaları:

• -papilyar əzələlərin infarktı,

• -mitral qapağın prolapsı.

• Digər səbəblərdən ürək boşluqlarının genişlənmələri zamanı fibroz halqanın ölçülərinin normal olması,hemodinamikanın pozulması səbəbindən daralmanın baş verməsi,aorta və ağ ciyər arteriyasının genişlınməsi:

• -Kumbs küyü,

• -Flint küyü,

• -Qrehem-Still küyü,

• -Aorta qapağı çatışmazlığı zamanı nisbi sistolik küy.

Hemodinamik mənşəinə görə küylər bölünür:

• Hemodinamik mənşəinə görə küylər bölünür:

• -qovulma küyləri-qanın mədəcikdən magistral damara qovulması zamanı maneə ilə rastlaşması(aorta və ağ ciyər arteriyasının mənfəzinin daralması),

• -requrgitasiya küyləri-qanın geriyə axını zamanı dar yerdən keçməsi (mitral,trikuspidal,aortal və pulmonal qapaqların çatışmazlıqları),

• -dolma küyləri-qanın qulaqcıqdan mədəciyə daxil olması zamanı maneə ilə rastlaşması(mitral və trikuspidal dəliklərin daralması).

Tembri- təzyiqlər qradientindən asılıdır

• Tembri- təzyiqlər qradientindən asılıdır

• Gücü(intensivliyi)-qan cərəyanı sürətindən və qanın həcmindən asılıdır.

• Küyün intensivliyi həmçinin tənəffüs fazalarından asılı olaraq dəyişir

• Davametmə müddəti qan cərəyanının keçdiyi dəliyin ölçüsündən asılıdır.

• Irradiasiyası və intensivliyi bədən vəziyyətinin dəyişməsi zamanı dəyişir

• Sistola və diastola fazalarına münasibəti qüsürun formasından asılıdır.

• Forması-qanın həcminin dəyişməsindən asılıdır.

Küyün lokalizasiyası-episentri(punctum maximum)

• Küyün lokalizasiyası-episentri(punctum maximum)

• -mitral qapaq çatışmazlığı və mitral stenoz-ürəyin zirvəsi və IV-cü q.a.döş sümüyündən solda(mitral qapağın anatomik proyeksiyası ).

• -3-taylı qapaq çatışmazlığı və trikuspidal stenoz-xəncərəbənzər çıxıntı üzərində,

• -aortal stenoz-II-ci q.a. döş sümüyündən sağda)

• və aorta qapağının çatışmazlığı-III-cü qabırğanın döş sümüyünə birləşdiyi nahiyyədə və II-ci q.a.s.döş sümüyündən sağda,

• -ağ ciyər arteriyasının stenozu və ağ ciyər arteriyasının aypara qapağının çatışmazlığı-II-ci q. a.s.döş sümüyündən solda.

Mitral qapağın çatışmazlığı:sol qulaqcığa doğru,sol qoltuqaltı nahiyyəyə ,

• Mitral qapağın çatışmazlığı:sol qulaqcığa doğru,sol qoltuqaltı nahiyyəyə ,

• Mitral stenoz:irradiasiya etmir,

• Üçtaylı qapaq çatışmazlığı: yuxarı və sağa sağ qulaqcığa doğru,.

• Trikuspidal stenoz: adətən irradiasiya etmir,bəzən yuxarı III-cü qabırğaarası sahə döş sümüyünün orta hissəsinə,döş sümüyünün sol kənarına

• Aortal stenoz:boyun damarlarına,kürəkarası sahəyə yayılır,

• Aorta qapağı çatışmazlığında:Botkin-Erb nöqtəsinə,

• Ağ ciyər arteriyası mənfəzinin anadangəlmə daralması qüsuru zamanı döş sümüyünün sol kənarı ilə ötürülür və II-ci tonun zəifləməsi ilə müşaiət olunur.

Ürək tsikli ilə əlaqəsinə görə:

• Ürək tsikli ilə əlaqəsinə görə:

• -sistolik,

• -diastolik.

• Sistolik küylər -I-ci tonla birlikdə başlayib ürəyin qısa pauzası zamanı meydana çıxır zirvə vurğusu və yuxu arteriyalarının pulsasiyası ilə üst-üstə düşür.

• Yaranma vaxtına görə:

• Mezosistolik-sistolanın ortasında(qovulma küyləri(aortal və pulmonal stenoz, hipertrofik kardiomiopatiya)

• Pansistolik-I-ci tonla başlayıb II-ci tona qədər davam edir(mitral və trikuspidal çatışmazlıq ,mədəcikarası çəpərin qüsuru.

• Diastolik küylər-II-ci tondan sonra uzun pauzadan sonra meydana çıxır:protodiastolik(aorta qapağının çatışmazlığı)

• mezodiastolik (yüngül mitral stenoz) ,

• presistolik(ağır dərəcəli mitral stenoz) ola bilər.

İntensivliyi(ucalığı):

• İntensivliyi(ucalığı):

• Güclü

• Zəif(asta).

• Tembri(çaları):

• Kobud(mişarlayıcı,cırmaqlayıcı,motor səsi və s)

• Zərif(üfürücü,musiqili və s)

• Forması:

• Artan-crescendo(übucaqli forma)

• Azalan-decrescendo(üçbucaqlı əks)

• Artıb-azalan-crescendo-decrescendo(rombşəkilli)

• Dəyişməyən(lentvari )

• Davametmə müddəti:-qısamüddətli-(ürək ts.1/2-az hissəsi)

• Uzunmüddətli_-(ürək tsiklinin 1/2-dən uzun)

Funksional küylər tembrinə görə daha zərif və asta olur

• Funksional küylər tembrinə görə daha zərif və asta olur

• Funksional küylərin davametmə müddəti daha qısadır

• Onlar əksərən ürəyin zirvəsində və ağ ciyər arteriyasında eşidilir

• Üzvi küylərdən fərqli olaraq irradiasiya etmir

• Funksional küylər əksərən sistolik olur

• F.k. daimi deyil, dəyişkəndir.fiziki yükdən və bədən vəziyyəti dəyişdikdən sonra itir,yaxud dəyişir.

• F.k. dəyişməmiş ürək tonları fonunda eşidilir

• F.k.zamanı ürək –damar patoloqiyası tapılmır.

Bu küylər aorta və ağ ciyər arteriyasında qan cərəyanına qarşı müqavimətin daha az olması, qan cərəyanının daha sürətli olması səbəbindən turbulent axın yaranması ilə əlaqədardır.

• Bu küylər aorta və ağ ciyər arteriyasında qan cərəyanına qarşı müqavimətin daha az olması, qan cərəyanının daha sürətli olması səbəbindən turbulent axın yaranması ilə əlaqədardır.

• Onlar aşağıdakı nahiyələrdə dinlənilir:

• II-ci q.a.s.döş sümüyünün sol kənarı-sistolik küy,

• II-ci,IV-cü və V-ci q.a.s. Döş sümüyünün sol kənarı-sistolik küy

• Döş sümüyünün sol kənarı II-V-ci q.a.s.boyunca

• II-ci q.a.s.döş sümüyünün sol və sağ kənarında.

• Aksidental küylər uşaqlarda və yeniyetmələrdə müşahidə olunur.

Sistolik requrqitasiya küyləri:

• Sistolik requrqitasiya küyləri:

• Mitral qapağın çatışmazlığı:

• Kobud,uca,uzunmüddətli(pansistolik),

• Bütöv sistolanı və ya onun çox hissəsini tutur

• Maksimal eşidilmə nöqtəsi-ürəyin zirvəsi I-ci nöqtə

• Irradiasiya-döş sümüyünün sol kənarı ilə yuxarı,sol qoltuqaltı,sol kürəkaltı nahiyələrə,

• ıUcalığı xəstənin üfqi ,sol böyrü üstə nəfəsvermədə və çömbəlmiş vəziyyətində,fiziki yükdən sonra artır.

• Forması-lentvari,yaxud -decrescendo(azalan)

3-taylı qapağın çatışmazlığı:

• 3-taylı qapağın çatışmazlığı:

• Kobud,zəif,qısa(sistolanın bir hissəsini tutur) -lokalizasiyası-xəncərəbənzər çıxıntı,yaxud döş sümüyünün aşağı hissəsi -irradiasiya- yuxarı döş sümüyünün hər iki kənarına

• Sağ böyrü üstə uzanmış vəziyyətdə və nəfəsalmada güclənir(Rivero-Korvalyo simptomu)

• Forması-lentvari

Aortal stenoz:

• Aortal stenoz:

• Kobud,mişarlayıcı küydür

• Sistolanın çox hissəsini tutur(mezosistolik)

• Forması-decrescendo -artııb-azalandır(rombvari)

• Lokalizasiya-II-ci q.a.s.döş sümüyündən sağda

• Irradiasiya-döş sümüyünün dəstəyi,boyun damarları(sağ körpücükaltı,sağ yuxu arteriyası),kürəkarası sahə(I-IIId.f.)

• Nəfəsvermədə və ayaqüstə güclənir

• Sirotinin-Kukoverov sindromu(əlləri yuxarı qaldırdıqda sistolik küy güclənir)

• Döş qəfəsinin titrəməsi ilə müşaiyət olunur(pişik mırıltısı fenomeni).

Ağ ciyər arteriyasının mənfəzinin daralması:

• Ağ ciyər arteriyasının mənfəzinin daralması:

• Zəif,zərif,üfürücü küydür

• Davametmə müddəti-sistolanı tam və ya onun bir hissəsini tutur(mezosistolik)

• Lokalizasiya-II vəIIIq.a.s.döş sümüyündən solda

• Irradiasiya-sol çiyin,qoltuqaltı nahiyəyə və boynun sol hissəsinə

• Üfqi vəziyyətdə nəfəsalmada güclənir

• II-ci və IV-cü tonların ikiləşməsi ilə müşaiyət olunur

Diastolik requrqitasiya küyləri.

• Diastolik requrqitasiya küyləri.

• Aorta qapağının çatışmazlığı:

• -tembri: kobud,üfürücü

• -gücü(ucalığı):orta intensiv,zəif(asta)

• -davametmə müddəti:bütövlüklə diastolanı,yaxud onun bir hissəsini tutur

• -lokalizasiya:p.max.II-ci q.a.s.döş sünüyünün sağ kənarı və Botkin- Erb nöqtəsi

• -irradiasiya:döş sümüyünün sağ kənarı boyunca aşağı və solda IIIcü q.a.s. döş sümmüyünün kənarına.

• -küy xəstənin uzanıqlı vəziyyətində zəifləyir

• -önə əyildikdə və nəfəsvermədə çömbəlib oturduqda güclənir.

Ağ ciyər arteriyasi qapağının çatışmazlığı

• Ağ ciyər arteriyasi qapağının çatışmazlığı

• tembri-zərif

• Ucalığı-zəif

• Davametmə-qısa,diastolanın bir hissəsi

• Lokalizasiya-II-ci q.a.s .döş sümüyünün sol kənarı

• Irradiasiya-döş sümüyünün kənarı boyu aşağı(III-IV-cü q.a.s.

• Nəfəsalmada güclənir

Mitral dəliyin daralması(mitral stenoz)

• Mitral dəliyin daralması(mitral stenoz)

• Tembri-üfürücü

• Ucalığı-güclü

• Davametmə-uzunmüddətli

• Lokalizasiya-I-ci auskultasia nöqtəsi

• Irradiasiya-V-VI-cıq.a.s. Döş sümüyünün kənarı ilə məhdudlaşır

• Stenoz güclü olduqda- protodiastolik

• Mötədil stenozda-mezodiastolik

• Sol böyrü üstə,ayaq üstə ,nəfəsvermə zamanı güclənir

• I-ci çırpılan tonla və döş qəfəsinin titrəməsi ilə və “bildirçin ritmi” ilə müşayiət olunur

• Forması-crescendo-decrescendo-rombvaridir

Trikuspidal stenoz

• Trikuspidal stenoz

• Tembri –zərif

• Ucalığı-zəif

• Davametmə- diastolanın bir hissəsi

• Lokalizasiya-xəncərəbənzər çıxıntı üzərində

• İrradiasiya - döş sümüyünün sağ kənarı

• Sağ böyrü üstə və dərin nəfəsalmada güclənir.

• Trikuspidal çırtma(bildirçin ritmi)ilə müşaiyət olunur

AV-qapaqların fibroz halqasının genişlənməsi zamanı mitral və trikuspidal qapaqların nisbi çatışmazlıqları

• AV-qapaqların fibroz halqasının genişlənməsi zamanı mitral və trikuspidal qapaqların nisbi çatışmazlıqları

• Bu mədəcik boşluğunun miogen dilatasiyası ilə əlaqədardır,qan qulaqçığa qayıdarkən dar yerdən keçir

• Səbəbləri:arterial hipertenziya,aortal qüsurlar(aotal qüsurun mitralizasiyası),istənilən mənşəli ürək çatışmazlığı(mitral qapaq çatışmazlığı)

• Mitral stenozun son mərhələlərində və ağ ciyər ürəyində-trikuspidal çatışmazlıq

Nisbi funksional küylər qapaq taylarının hemodinamik yerdəyişməsi.aorta və ya ağ ciyər arteriyasınınmənfəzinin genişlənməsi ilə əlaqədar olur.

• Nisbi funksional küylər qapaq taylarının hemodinamik yerdəyişməsi.aorta və ya ağ ciyər arteriyasınınmənfəzinin genişlənməsi ilə əlaqədar olur.

• Qrehem-Still küyü-mitral stenoz,birincili ağ ciyər hipertenziyası,ağ ciyər ürəyi zamanı ağ ciyər arteriyasında təzyiqin uzun müddətli yüksəlməsi səbəbindən onun genişlənməsi və ağ ciyər arteriyası qapağının çatışmazlığının inkişafıilə əlaqədar yaranır.Bu zaman III-cü auskultasiya nöqtəsində azalan nisbi diastolik küy eşidilir.

Flint küyü:

• Flint küyü:

• Küy üzvi aorta qapağı çatışmazlığı zamanı diastolada aortadan geriyə,mədəciyə qayıtması zaman güclü qan şırnağının mitral qapaq taylarını(yaxud bir tayını)yuxarı qaldıraraq nisbi mitral stenoz yaratması ilə əlaqədardır.Bu zaman nisbi presistolik(diastolik)küy yaranır. Bu küy ürəyin zirvəsində I-ci nöqtədə eşidilir.

• Bu qüsur zamanı həmçinin II-ci auskultasiya nöqtəsində üzvi mınşəli diastolik küy eşidilir

Kumbs küyü:

• Kumbs küyü:

• Mitral qapaq çatışmazlığı zamanı sol mədəcik və sol qulaqçıq kameralarının dilatasiyası ilə əlaqədar ürəyin sol şöbəsi qum saatı forması alır və mitral dəlik sol qulaqcıqda çoxalmış qan həcmi üçün nisbətən dar gəldiyindən nisbi mitral stenoz yaranır.Bu zaman qanın sol qulaqcıqdan sol mədəciyə keçməsi zaman turbulent axın baş verir və nisbi mezodiastolik küy yaranır.Ürəyin zirvəsində I-ci nöqtədə eşidilir.

• Ürəyin zirvəsində həmçinin üzvi sistolik küy eşidilir(mitral qapaq çatışmazlığı küyü.)

Aorta qapağının üzvi çatışmazlığı zamanı aorta mənfəzinin nisbi stenozu səbəbindən nisbi funksional sistolik küy yaranır.

• Aorta qapağının üzvi çatışmazlığı zamanı aorta mənfəzinin nisbi stenozu səbəbindən nisbi funksional sistolik küy yaranır.

• Küy aortaya qovulan qanın sistolik həcminin əhəmiyyətli çoxalması ilə əlaqədardır.Bu zaman aorta qapağının normal dəliyi qanın həcmi üçün nisbətən dar gəldiyindən turbulent axın yaranir.Bu zaman boyun damarlarına ötürülən nisbi sistolik küy II-ci auskultasiya nöqtəsində eşidilir.

• Üzvi mənşəli diastolik küy isə II-ci və V-ci nöqtələrdə eşidilir(aorta qapağının nisbi çatışmazlığı)

Papilyar əzələlərin və xordaların funksiyasının pozulması.

• Papilyar əzələlərin və xordaların funksiyasının pozulması.

• Papilyar əzələlərin infarktı;

• Mitral qapagın prolapsı(AV-qapaqların xordalarından birinin anadangəlmə və ya qazanılmış uzanması)-sol mədəciyin sistolası zamanı mitral qapagın qulaqcığa əyilməsi .

• Bu zaman nisbi mitral qapaq çatışmazlığı yaranır və I-ci auskultasiya nöqtəsində qısa mezo-və ya gecikmiş sistolik küy eşidilir.Adətən I-ci ton saxlanılmış olur.

Kombinə olunmuş qüsurlar zamanı:

• Kombinə olunmuş qüsurlar zamanı:

• Qapaqlardan birinin üzərində həm sistolik ,həm diastolik küy eşidilir,yəni həm qapaq çatışmazlığı, həm dəliyin daralması mövcud olur.

• Müştərək qüsurlar:

• Qapaqlardan birinin üzərində sistolik ,digərinin üzərində diastolik küy eşidilir,yəni iki qapağın zədələnməsi mövcuddur.

• Müxtəlif qapaqlar üzərində ürək tsiklinin eyni fazasında küyün eşidilməsi-birinin üzərində yumşaq üfürücü, digərinin-kobud küy iki qapağın zədələnməsini göstərir və bu zaman qapaqları birləşdirən xətt boyu auskultasiyada küy kəsilir sonra isə güclənir.

Perkardın sürtünmə küyü:

• Perkardın sürtünmə küyü:

• Quru(fibrinoz),aseptik(miokard infarktı),uremik(böyrək çatışmazlığı) perikarditlər zamanı perikard səhfələrinin nahamarlığı səbəbindən eşidilir.

• Xüsusiyyətləri:

• Həm sistola,həm diastola zamanı eşidilir;

• Qar xışıltısını,cırmaq,kağızın kağıza sürtünməsi səsini xatırladır ,yəni uca və asta oia bilər;

• Ürəyin mütləq kütlüyü üzərində eşidilir,qapaq nöqtələrində deyil;

• Irradiasiya etmir;

• Daimi deyil,çox dəyişkəndir;

• Stetoskopla döş qəfəsinə təzyiq zamanı və önə əyilərkən,üzü aşağı əllər və ayaqlar üzərində,başı arxaya əydikdə güclənir

• Qulağa daha yaxın eşidilir(səthdən gəlir).

Ürəyə birbaşa söykənən plevranın iltihabı zamanı plevra səhvələrinin ürək yığılmalari ilə sinxronbir-birinə sürtünməsi səbəbindən yaranır.

• Ürəyə birbaşa söykənən plevranın iltihabı zamanı plevra səhvələrinin ürək yığılmalari ilə sinxronbir-birinə sürtünməsi səbəbindən yaranır.

• Xüsusiyyətləri:

• Ürəyin nisbi hüdudunun sol kənarı boyu eşidilir;

• Tənəffüs fazaları ilə əlaqədardır xüsusi ilə nəfəsalmada güclənir;

• Maksimal nəfəsvermədə və tənəffüsü saxlayarkən zəifləyir;

• Qulağa yaxın eşidilir;

• Stetoskopla təzyiq etdikdə güclənir.

• Qar xışıltısına,cirmaq,şırıltı səsinə oxşayır.

ÖTÜRÜLMƏ SİSTOLİK KÜYLƏR:

• ÖTÜRÜLMƏ SİSTOLİK KÜYLƏR:

• Aorta mənfəzinin daralması və açıq Botal axacaq(küy vidaci çuxurda ,a.carotis və a.subclavia-da eşdilir),

• Aorta qövsünün anevrizması,

• Mədəcikarasi çəpərin qüsuru;

• Aortanin koarktasiyasi(II-V-ci döş fəqərələrindən solda);

• SİSTOLO-DİASTOLİK KÜY:

• Aorta qapağinin çatişmazliği və açiq Botal axacağı zamanı:

• Vinoqradov-Dürozyenin ikili küyü(sistolo-diastolik küy a.femoralis üzərində eşidilir),

• Damarlarüzərində yerli sistolik küylər.Səbəbləri:

• Endoarteriit;

• Ateroskleroz;

• Damarin çapıqla,şiş törəmə ilə və s.sıxılması;

• Damarın anevrizması;

• Fibromaskulyar hiperplaziya.

Aorta qövsü anevrizması,aortit,ateroskleroz-vidaci çuxurda

• Aorta qövsü anevrizması,aortit,ateroskleroz-vidaci çuxurda

• A.carotis- arteriiti,aterosklerozu-qalxanabənzər qığırdağınyuxarı kənarı səviyyəsində,

• A .vertebralis aterosklerozu,arteriiti-C VII-nin tinli çixintisi,

• Aorta abdominalis-aortit,ateroskleroz,anevrizma-linea mediana anterior göbəkdən yuxarıda,

• A.renale-aorto-arteriit,fibromaskulyar hiperplaziya,ateroskleroz-l.xyphoumbilicalis orta hissəsindən keçən üfqi xəttin qarnın düz əzələlərinin bayır kənarlarının kəsişdiyi nöqtələr.

• A.poplitea-arteriit,aterskleroz-dizaltı çuxurda.

• DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ

• TƏŞƏKKÜR EDİRƏM.