«audiT» FƏNNİ ÜZRƏ MÜhaziRƏLƏR

Əməyin ödənişi üzrə hesablaşmaların auditi

Əməyin ödənişi üzrə fəhlə və qulluqçularla hesablaşmaların yoxlanmasına başlayarkən əmək haqqı üzrə analitik uçot göstəricilərinin 533 (70) saylı hesab üzrə sintetik uçotun, Baş kitabın, eləcə də eyni tarixə mühasibat balansının məlu-matlarına uyğunluüu müəyyən edilməlidir. Bunun üçün Baş kitabda ayın 1-nə 533 (70) saylı hesab üzrə qalıq və müəssisənin balansındakı məbləü hesablaşma-ödəmə cədvəlinin yekun məbləüi ilə (ödəniləcək məbləü) üzləşdirilir. Bu zaman auditor aşağıdakı köməkçi cədvəli tərtib etməlidir (cədvəl 8).

Cədvəl 8.

533 (70) saylı "əməyin ödənişi üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar" hesabı

üzrə qalıüın dürüstlüyünün yoxlanılması

70 saylı hesab üzrə qalıq		Işçilərə olan borc çıxılmaqla hesab- laşma-ödəmə cədvəlləri üzrə ödəniləcək məb- ləülərin yekunu	Məlumatların kənarlaşması
Müəssisə balansı üzrə	Baş kitab üzrə		Balansın Baş kitabdan	Balansın he- sablaşma ödəmə cədvəli üzrə məbləüdən	Baş kitabın hesablaşma ödəmə cədvəlin-dən

Bir işçinin bir neçə hesablaşma-ödəmə cədvəlinə daxil edilməsi əvvəllər ödə-nilmiş ilkin sənəd üzrə təkrar ödəmə hallarının olması faktına da diqqət yetiril-məlidir. Ilkin sənədlərin və hesablaşma cədvəllərinin yoxlanılması zamanı hesab-lanmış məbləülərin düzgünlüyünə də əmin olmaq lazımdır. Yохlаmаnın növbəti mərhələsində seçmə qaydasında əmək haqqının hesablanmasının düzgünlüyü yoxlanılır. Iş vaxtının uçotu tabeli üzrə vaxtamuzd işçilərə hesablanmış əmək haqqının dürüstlüyü müəyyən edilir, onun fəhlələrin tarif dərəcələrinə və saatlıq tarif qiymətinə uyğunluüu yoxlanılır.

Sonra işəmuzd fəhlələrə hesablanmış əmək haqqı yoxlanılır. Bu zaman işlərin faktiki həcminin müvafiq ilkin sənədlərdə-naryadlarda və s. göstərilən həcmə uyğunluüu yoxlanılır. Əlavə əmək haqqının hesablanmasının, o cümlədən onun əsas növlərindən biri olan məzuniyyətin hesаblаnmаsı və ödənilməsinin düzgünlüyü yoxlanılmalıdır. Məzuniyyətə görə əmək haqqı cari ayda 533 (70) saylı hesabın kreditinə və həmin aya düşən məzuniyyət günlərinə görə məbləü istehsal xərcləri hesabının debetinə yazılır. Məzuniyyətin sоnrаkı аyа düşən günləri üzrə məbləq növbəti аydа istehsal xərcləri hesabındа əks etdirilməlidir. Hesаbаt аyındа yаlnız kаssа-dаn məzuniyyət məbləüinin kаssаdаn ödənilməsi üzrə 533 (70) sаylı hesаbın debetinə, 221 (50) "Kаssа" hesаbının kreditinə yаzılış edilir.

Mövcud qanunvericiliyə görə işçilərə hesablanmış əmək haqqından aşaüı-dakılar tutulur:

 gəlir vergisi;

 sosial sıüortaya ayırmalar;

 əvvəl verilmiş avans və artıq ödəmə üzrə borc;

 təhtəlhesab məbləü üzrə borcun ödənilməsi;

 kommunal xidmətlərin ödənilməsi;

 işçinin müəssisəyə vurduüu maddi zərərin ödənilməsi;

 kreditə alınmış mallara, qəzet və jurnallara abunəyə görə tutulmalar.

Əmək haqqı üzrə xərclərin müəyyən növ xərclərə aid edilməsinin düzgünlü-yünün yoxlanması da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hesablaşma-ödəmə cədvəl-lərində mühasibatlıq tərəfindən buraxılan səhvlər düzəldilməlidir.

3.