Auditorlik faoliyatini rejalashtirish

3. Auditning dasturini tuzish

Standartga muvofiq auditning umumiy rejasi tuzilganidan so’ng audit dasturi tuzilib, unda barcha auditorlik amallarining batafsil ro’yxati bayon qilinishi zarur. Dastur auditorlar uchun batafsil yo’riqnoma bo’lib, unda tekshirilishi lozim bo’lgan buxgalterlik hisobining barcha bo’limla-rini tekshirish, shuningdek ichki nazorat tizimini tahlil qilish bo’yicha ularning barcha hatti-harakatlari aks ettirilgan bo’lishi lozim. Audit dasturini tuzish yuzaki bajarilmasligi lozim, chunki u auditorlar ishidagi ta’sirchan nazorat dastagi bo’lib xizmat qiladi, dasturning har bir bo’limi bo’yicha auditor xulosalari esa auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasini tuzish uchun asos bo’lib xizmat qilishi lozim.
№3-«Auditni rejalashtirish»nomli AFMS, №14-«Auditorlik tanlash», №9«Jiddiylik va auditorlik riski», №6-«Auditni hujjatlashtirish» va auditorlik tekshiruvini amalga oshirishni tartibga soladigan boshqa standartlar bilan o’zaro chambarchas bog’liq. Shunday qilib, boshqa standartlardagi talablarni o’rganmasdan va izchil bajarmasdan, ushbu standart talablarini bajarish mumkin emas.
Auditor o’z ishini shunday rejalashtirishi lozimki, buxgalterlik (moliyaviy) hisobotlarini, moliya-xo’jalik muomalalarining ishonchliligini va qonuniyligini, hamda ular buxgalteriya hisobi schyotlarida aks ettirilishining to’g’riligini o’z vaqtida va sifatli auditorlik tekshiruvidan o’tkazilishi kerak.
Auditni rejalashtirish quyidagilarni ta’minlashi lozim:

1. 
   buxgalterlik hisobi va hisobotining holati hamda ichki nazorat tizimining
   

samaradorligi to’g’risida zarur axborotlarni olish;

2. 
   bajarilishi lozim bo’lgan nazorat amallarining mazmunini, o’tkazish vaqtini
   

va hajmini aniqlash;
Auditni rejalashtirish kutilayotgan ishlar rejasini tuzish va auditorlik dasturini ishlab chiqishni o’z ichiga oladi.
Kutilayotgan ishlar rejasida quyidagi ko’rsatkichlar aks ettiriladi:

• 
  audit o’tkazish muddati va ishlarning davomiyligi;
  
• 
  bajariladigan ishlar hajmi;
  
• 
  auditor qo’llaydigan usullar va amallar.
  

Auditor o’z rejasini tekshiriladigan korxona rahbariyati va xodimlari bilan muhokama qilishi mumkin. Bu o’tkaziladigan auditning ta’sirchanligini oshirish va auditorlik amallarini korxona xodimlari faoliyati bilan muvofiqlashtirishga imkon yaratadi.
Auditor rejani yaxshi va sifatli tuzish hamda ishlarning kutilayotgan hajmini aniq hisobga olish uchun eng avvalo:

• 
  auditorlik tekshiruvi o’tkazish shartnomasi shartlarini o’rganishi;
  
• 
  o’tkaziladigan auditning eng muhim masalalarini ajratib olishi;
  
• 
  maxsus e’tibor talab qiladigan shartlarni aniqlashi;
  
• 
  tekshiriladigan korxona faoliyatining predmetini hisobga olgan holda yangi qonunlar, nizomlar, yo’riqnomalar va boshqa aloqador me’yoriy hujjatlarning auditga ta’sirini o’rganishi;
  
• 
  tekshiriladigan korxonaning hisob tizimi va ichki audit tizimining ishonchlilik darajasini aniqlashi;
  
• 
  ichki auditorlarning ishlarini va ularni auditga jalb qilish mumkinligini tahlil qilishi;
  
• 
  korxonaning alohida balansga ajralib chiqarilgan filiallari, vakolatxonalari, bo’limlari va maxsus bo’linmalarida audit o’tkazish maqsadga muvofiqligini o’rganishi;
  
• 
  ekspertlarni jalb qilish zarurligini aniqlanishi lozim.
  

Auditorlik tekshiruvi chog’ida audit rejasiga tuzatishlar kiritilishi mumkin.