Avtomatlashtirish va boshqarish


Muvozanatlangan o’lchash ko’priklari



Yüklə 1,31 Mb.
səhifə93/216
tarix21.12.2023
ölçüsü1,31 Mb.
#187462
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   216
Avtomatlashtirish va boshqarish-hozir.org

Muvozanatlangan o’lchash ko’priklari
Muvozanatlangan o’lchash ko’priklari (rasm 3.1) «a b s» va «a d s» ikki parallel shaxobchalar ko’rinishida ulangan ko’prik sxemasining 4 yelkasidan tashkil topgan.

Rasm.3.1. Muvozanatlangan o’lchash ko’prigi


R1 va R3 – o’zgarmas qarshiliklar;
R2 – graduirovkalangan o’zgaruvchi reoxord;
Rt – qarshilik termometri;
B – o’zgarmas tok manbai;
NP – nolь galьvanometr;
Rpr – ulovchi simlar qarshiligi.
Temperaturani o’lchashda, reaxord surgichini surib ko’prikni muvozanat xoliga keltirishimiz uchun, «s d» diagonalidan o’tayotgan tokning (I0) qiymatini nolьga tenglanadi (I0=0). Bunda, ko’prikning b va d cho’qqilaridagi potentsiallar bir-biriga teng bo’ladi. Manba dioganalidan o’tayotgan tok ko’prikning «a» cho’qqisida ikkiga bo’linadi (I1 va I3) va bunda R1 i R3 qarshiliklardagi kuchlanishlar tushishi bir xil qiymatga ega bo’ladi. Ya’ni,
I1R1 = I3R3 (1)
Bunda ko’prikning qolgan ikki yelkasidagi kuchlanishlar tushishi ham bir-biriga teng bo’ladi, ya’ni,
I2R2 = It(Rt+2Rpr) (2)
(1) tenglamani (2) ga bo’lib:
(3)
I0=0: bo’lganda I3=It va I1 =I2 bo’lishini hisobga olib (Kirxgof qonuniga asosan), matematik o’zgartirishlardan so’ng quyidagilarni olamiz,
R2R3=R1(Rt+2Rpr) (4)
Shunday qilib, ushbu tenglama o’lchash ko’prigining muvozanat xolati uchun mos keladi (muvozanat tenglamasi) va bunda, ko’prikning qarama-qarshi yelkalari qarshiliklarining ko’paytmasi bir-biriga tengdir. (4) tenglamadan matematik o’zgartirishlardan so’ng olish mumkin:

Agar, va Rpr – o’zgarmas kattalikligini hisobga olsak, unda ko’prikning muvozanat xolatida Rt ning xar bir qiymatiga R2 ning ma’lum qiymatlari to’g’ri keladi va uning shkalasi qarshilik yoki temperatura birliklarida graduirovka qilinishi mumkin.


Atrof muxit temperaturasining o’zgarishi bilan ulovchi simlar qarshiligi o’zgaradi va bu o’lchash aniqligiga ta’sir qiladi.
Ushbu xatolikni yo’qotish uchun qarshilik termometri ko’prik sxemasiga uch simlik ulash sxemasi bo’yicha ulanadi (rasm 3.2). Bunda ulovchi simlar ko’prikning ikki yondosh yelkalariga ulanadi, ya’ni, Rt+ Rpr va R3+ Rpr.
Uch simlik ulash sxemasi uchun muvozanat tenglamasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi,
R2(Rt+ Rpr)= R1( R3+ Rpr)
Tenglamadan ko’rinib turibdiki, ulovchi simlar qarshiliklarini (Rpr) o’zgarishi bir-birini kompensatsiyalaydi. Ayniqsa, R1 va R2 qarshiliklar teng bo’lganda (simmetrik ko’priklarda), Rpr o’zgarishi to’liq kompensatsiyalanadi.

Rasm 3.2. Muvozanatlangan o’lchash ko’priklari


Muvozanat ko’priklarining afzalligi, manba kuchlanishining kichik o’zgarishlari o’lchash aniqligiga ta’sir ko’rsatmaydi.
Muvozanat ko’priklari texnik (avtomatik), ko’chirib yuriladigan (nazorat) va namunali bo’ladi.



Yüklə 1,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   216




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin