Axborot haqida tushuncha

Word matn muharriri intyerfyeysi oynasining tuzilishi.
Qulaylik yaratish maqsadida ba'zi atamalarni kelishib olishimiz lozim. «Sichqonchaning chap tugmachasini bosamiz» jumlasini «sichqonchani bosamiz» deb aytamiz. Agarda sichqonchaning o’ng tugmachasini ishlatish zaruriyati tug’ilib qolsa, bu holni alohida ta'kidlab ketamiz. Biror buyruqni, so’zni yoki tugmachani «faollashtiramiz» («aktivlashtiramiz») deganda ular ustiga sichqoncha ko’rsatkichini olib kelib, chap tugmachasini bir marta bosish nazarda tutiladi.
1) Oynaning eng yuqorisida dastur nomi yozilgan qator mavjud (1). Shu qatorning o’ng tomonida, burchakda uchta boshqaruv piktogrammalari (ramziy belgilar) joylashgan (2):

Ulardan birinchisi — «Svernut» (Yig’ib olish) nomli piktogramma. Agar uning ustida sichqoncha bosilsa, ilova oynasi Masalalar paneli qatoriga («Pusk» tugmachasi joylashgan qatorga) to’rtburchak shakldagi tugmacha ko’rinishida (darchadek) yig’ib olinadi. Sichqonchaning chap tugmachasini «darcha» ustida bir marta bosish oynaning oldingi o’lchovini va joylanishini tiklaydi.
Ikkinchisi — «Razvenut» (Yoyish) tugmachasi. Agar uning ustida sichqoncha bosilsa, ilova oynasi butun ekranga (yoki hujjat oynasi butun ilova oynasiga) yoyib tashlanadi. Shunga ahamiyat berish kerakki, Masalalar paneli oyna kattalashgan holda ham ko’rinib turadi. «Razvernut» piktogrammasi ustida sichqoncha bir marta bosilgandan keyin eski piktogramma o’rnida yangi, ikkita ustma-ust joylashgan kvadrat shaklidagi piktogramma paydo bo’ladi. Hosil bo’lgan piktogrammaning ustida sichqoncha bosilsa, oyna oldingi holatiga qaytadi.
Uchinchisi — «Zakrыt» (Yopish) piktogrammasi. U joriy ilova oynasini yopadi va bajarilayotgan ishning saqlab qolinmagan natijalarini saqlaydi. Word 97 ni yopish uchun ko’rib chiqilgan birinchi qator boshida joylashgan ilovaning sistema menyusi tugmachasini ikki marta bosish ham mumkin.
2) Oynadagi keyingi qator — Menyular qatori (3):

Unda ko’rsatilgan menyu turlarining birortasi ustiga sichqoncha ko’rsatkichini keltirib, chap tugmachasi bosilsa, ijro etilishi mumkin bo’lgan amaliy buyruqlar ro’yxati chiqadi. Tanlab olingan amaliy buyruq ijro etilishi uchun uning ustida sichqonchani bir marta bosish zarur.

Barcha menyu turlariga qarashli amaliy buyruqlarning tez-tez ishlatiladiganlari oson tanlanadigan piktogrammalar bilan belgilanib maxsus standart:

hamda bichimlash:

uskunalar panellariga joylashtirilgan.

Oynaning chetlarida vertikal va gorizontal harakatlantirish tasmalarini ko’rish mumkin (4). Bu tasmalar hujjatning ekranga sig’magan qismini ko’rish imkonini beradi.
Gorizontal tasmada joylashgan chap tomondagi uchburchak ustida sichqonchaning ko’rsatkichi bosilsa, hujjatning chap tomoni, o’ng tomondagi uchburchak ustida sichqonchaning ko’rsatkichi bosilsa — hujjatning o’ng tomoni ko’rsatiladi.
Vertikal tasmadagi tepaga va pastga qaragan uchburchaklar matnning yo’nalishlariga mos qismni ko’rsatib berishadi.
Tasmada joylashgan

tugmachalarning ikki chetdagisi mos ravishda Oldingi sahifaga o’tish va keyingi sahifaga o’tish amallarini bajaradi. Klaviaturada bu amalni Page Up va Page Down tugmachalari bajaradi. O’rtada joylashgan tugmacha bosilsa, ekranda quyidagi jadval namoyon bo’ladi (7.3-rasm):

Bu jadvalning har bir katakchasi ma'lum bir buyruq piktogrammasidir. Mazkur tugmacha shu buyruqlarga tez o’tish uchun ishlatiladi.
3) Oynaning quyi qismida holat qatori (5) joylashgan bo’lib, unda hujjat nechta sahifadan iboratligi, ekranda hujjatning nechanchi sahifasi aks ettirilganligi, kursor nechanchi qator, nechanchi o’rinda turganligi haqidagi va boshqa ma'lumotlar aks ettiriladi.
Word oynasi ichida hujjat oynasi joylashgan (7.4-rasm). Uning ham eng yuqorisida hujjat nomi aks etgan qator mavjud, burchakda esa sizga tanish bo’lgan piktogrammalar joylashgan.

Bu oynada gorizontal va vertikal chizg’ichlar mavjud. Chizg’ichning oq qismi qog’ozdagi matn joylanishi sohasidir. Pastki ikkita «zajim» («qisqich») yordamida bu soha chegaralari o’zgartiriladi. Yuqoridagi «zajim» esa xat boshi joyini ko’rsatadi. Uning joylanishini ham o’zgartirish mumkin.

Gorizontal tasmalar qatori boshida to’rtta piktogramma joylashgan. Ular hujjat ko’rinishining bir holatidan ikkinchisiga tez o’tish piktogrammalaridir.