«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

“BUYURAMAN” 
so zi o rniga 
“ZIMMASIGA YUKLAYMAN”,
“TAVSrYA ETAMAN”, “TAKLIF ETAMAN”, “ZARUR DEB
HISOBLAYMAN” 
so‘zlari ishlatiladi.
Farmoyish faqat farmoyish berish qismidan iborat bo‘lib, uning 
matni qoida buyicha quyidagilami qamrab oladi:
- ijrochilarga aniq topshiriqlar;
- m as’ul ijrochining ismi-sharifi;
- ijro etish muddati.
M a’lumot-axborot 
hujjatlarida 
topshiriqlar 
berilmaydi. 
Ulaming asosiy vazifasi boshqaruv tizimidagi ishlaming amaddagi 
ahvolidan xabardor qilish, boshqamv qarorlari qabul qilishga 
qaratilgan m a’lumotlami taqdim etish, boshqaradigan va bosh- 
qariladigan tuzilmalar o ‘rtasidagi aloqani ta’minlashdir. Agar 
tashkiliy-farmoyish hujjatlari yuqoridan pastga y o ‘naltiriladigan 
bo‘Isa, m a’lumot-axborot hujjatlari, aksincha pastdan yuqoriga 
(tarkibiy bo‘linmadan korxona yoki tashkilot rahbariyatiga) yoki 
gorizontal yo‘nalishda (tarkibiy b o ‘linmalararo va xizmatlararo, 
mansabdor shaxslar o‘rtasida) harakatda bo‘ladi. M a’lumot-axborot 
hujjatlari asosan quyidagilardan iborat:
- xizmat yozishmasi;
-a r iz a ;
- taqdimnoma;
- bayonnoma;
- tushuntirish xati;
- telegramma;
- teleks;
- telefonogramma;
- faksogramma;
- elektron xabar va hokazolar.
Ishga joylashtirish, kadrlarni hisobga olish va ular bilan
ishlashga oid hujjatlarga 
quyidagilar kiradi: mehnat shartnomasi; 
xodimning shaxsiy varaqasi; personalning shaxsiy ishlari; mehnat 
dafitarchasi.
499

---

M ehnat shartnomasi 
yozm a holda ikki nusxada rasmiy- 
lashtirilib, xodim va ish beruvchi tomonidan imzolanadi. Uning bir 
nusxasi xodim ga beriladi, ikkinchisi ish beruvchida saklanadi. 
M ehnat shartnomasi rekvizitlari quyidagilardan iborat b o iis h i 
kerak:
- m ehnat shartnomasini tuzgan xodim va ish beruvchining (ish 
beruvchi jism oniy shaxs b o ‘lsa) ismi-sharifi;
- korxona yoki tashkilot tarkibiy bo ‘linmasi k o ‘rsatilgan holda 
ishjoyi;
- ishga kiritish sanasi;
-k o rx o n a yoki tashkilot shtatlar jadvaliga yoki aniq mehnat 
funksiyasiga muvofiq 
lavozimi, 
ixtisosligi, 
kasbi 
(malakasi 
k o ‘rsatilgan holda);
- xodimning huquq va majburiyatlari;
- ish beruvchining huquq va majburiyatlari;
-m e h n a t sharoitining tavsifi, og‘ir, zararli yoki xavfli 
sharoitlarda mehnat qilish uchun xodimga kompensatsiya va 
imtiyozlar;
- mehnat qilish va dam olish rejimi;
-m eh n atg ah aq to ‘lash shartlari;
-m e h n a t faoliyati bilan bo g ‘liq ijtimoiy sug‘urta turlari va 
shartlari.
M ehnat shartnomasida xodim uchun sinov muddati, davlat 
xizmati, tijorat va qonun bilan muhofaza qilinadigan boshqa sirlami 
saqlash majburiyati, xodimning u o ‘qitilgandan so ‘ng muayyan 
muddat davomida m azkur korxona yoki tashkilotda ishlab berish 
majburiyati (agar o ‘qitish xarajatlari korxona yoki tashkilot 
tomonidan qoplangan bo‘lsa) va hokazolar ham k o ‘rsatilishi 
mumkin.