Axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali



Yüklə 330,55 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/11
tarix19.04.2023
ölçüsü330,55 Kb.
#100690
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
simsiz

 
 
 
 
 
 


2.3. 
WI-BRO 
(WIRELESS 
BROADBAND): 
802.16 
D/E 
NING 
SIMULYATSION MODELI 
 
Telekommunikatsiya sohasidagi dunyo olimlari simsiz aloqa texnologiyalarini 
rivojlantirish maqsadida ko’plab ilmiy izlanishlar olib borishmoqda. Buning natijasida 
yangi texnologiyalar paydo bo’lmoqda. Simsiz aloqa tizimlari rivojlanishi natijasida 
foydalanuvchilar uchun keng va qulay imkoniyatlar paydo bo’ldi. Ular mobil telefon 
apparati yoki simsiz aloqa vositasi yordamida internet tarmog’iga katta tezlikda ulanish, 
fayl va turli ko’rinishdagi axborotlarni uzatish tarmog’i orqali uzatib qabul qilish kabi 
xizmatlar turidan foydalanish uchun etarlicha imkoniyatlarga ega bo’ldilar. 
Zamonaviy simsiz aloqa texnologiyalariga Wi-Fi, Wi-Max va Wi-Bro misol qilib 
ko’rsatish mumkin. Bu texnologiyalardan ko’pgina davlatlarda keng foydalanilmoqda. 
O ’z be kistonda ham bu borada ko’pgina ishlar amalga oshirilib, foydalanuvchilar 
tomonidan katta qiziqishlar yuzaga kelishiga sabab bo’linmoqda. Mamlakatimizdagi 
aloqa sohasida faoliyat yuritadigan kompaniyalar, qo’shma korxonalar va internet servis 
provayderlar, jumladan, Huawei Technologies CoLtd., East Telecom, Sharq Telecom, 
MaxLine kabilar simsiz aloqa texnologiyasini telematika xizmatlaridan foydalanishga 
joriy qildilar. 
Simsiz aloqa texnologiyasining eng so’nggi avlodi IEEE 802.16 d/e standarti bo’lib,
unga Wi-Bro, ya’ni ―keng yo’lakli simsiz aloqa‖ deb nom berildi. 
Wi-Fi, Wi-Max larning takomillashgan versiyasi deb hisoblash mumkin. Wi-
Brotexnologiyasini ilk bora 2005 yil Koreyada Samsung Electronics kompaniyasi 
foydalanishga taqdim etdi. Koreya bu texnologiya bo’yicha eng etakchi davlat 
hisoblanadi. 2007 yilning avgustida Toshkentda bo’lib o’tgan ―IT‖ forumda koreys 
mutaxassislari bu texnologiyani O’zbekistonda ham joriy etish taklifi bilan chiqdi. 
Hozirgi kunda davlatimizda bu texnologiyani joriy qilishning texnikekspluatatsion, 
moliyaviy, unga bo’lgan talab va taklif va shu kabi boshqa jihatlarini o’rganib 
chiqilmoqda. Tez orada bu texnologiyani tarmoqlarimizga joriy qilish ham amalga oshish 
bo’sag’asida turibdi. 
Aynan shularni e’tiborga olib, bizning mutaxassislarimiz o’z nazariy va amaliy 
bilimlarimizni bu texnologiyaning rivoji va O’zbekistonda qo’llanilishi uchun sarf qilish 
maqsadida loyihalar ustida izlanishlar olib bormoqdamiz. Chet el mutaxassislarining 


ilmiy ishlarini o’rganib, o’zimizning loyihalarimizni takomillashtirish oldimizga 
qo’yilgan dolzarb vazifalarimizdan biridir. Ular ushbu ishda Wi-Bro texnologiyasi 
asosida qurilgan aloqa tizimining tashkil etuvchi komponentlaridan foydalanish, uning 
muhim jihatlarini o’rganish uchun imitatsion modellashtirish dasturi yordamida uning 
muhim masalalari, MAS sathining samarali o’tkazuvchanligi, resurslardan foydalanish 
samaradorligi, QoS ta’minoti kabilarning simulyasiyasini ko’rib chiqdilar. 
IEEE 802.16 d/e standartiga asosan keng yo’lakli simsiz ulanish tizimi BWA 
(Broadband Wireless Access) ning fizik PHY va MAS sathlari mavjud bo’lib, ularni 
bazaviy va abonent stantsiya (B&SS- Base&Subscriber Station)sifatida ifodalash 
mumkin. Ushbu texnologiyaning afzalligi shundaki, olis masofadagi foydalanuvchilar 
osongina yuqori tezlikli keng yo’lakli simsiz aloqa xizmatlaridan foydalanish muhitiga 
osongina ulanish, kirish imkoniyatiga ega ekanligidadir. Bu mavjud bo’lgan simli va 
sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlariga qaraganda moliyaviy jihatdan archa arzondir. Bundan 
tashqari 802.16 standarti 802.11 standartiga qaraganda bir necha foydalanuvchilarga bir 
vaqtning o’zida WWW muhitiga kirish imkoniyatini beradi. Shuningdek 802.16 standarti 
nafaqat fiksirlangan BWA (802.16 d) tizimlari uchun, balki mobil BWA (802.16 e) 
tizimlari uchun ham mo’ljallangan. Wi-Bro va boshqa simsiz aloqa texnologiyalari 
ma’lum bir chastota diapozonida ishlaydi. Radio kanallar uchun chastota diapozonlarini 
ajratib berish aloqa sohasiga mutasaddi korxonalar va elektromagnit moslashuv markazi 
bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi. Wi-Bro tizimi (Wi-Bro texnologiyasi asosida 
qurilgan) uchun 100 MHz chastota diapozoni etarli hisoblanadi. Bu boshqa mobil aloqa 
tizim chastota diapozoniga (GSM 1800, 1900 MHz; CDMA 450, 900 MHz ) qaraganda 
deyarli 18-19 barobar kichikdir. Demak, bu tizimning inson salomatligiga zarari ancha 
kamdir. 
Wi-Bro tizimida ham aloqani taxminlovchi radio kanallar mavjud. Ular uplink (UL 
– BSdan SSga signallarni uzatuvchi radiokanal) va downlink (DL – SSdan BSga 
signallarni uzatuvchi radiokanal) deb nomlanuvchi fiksirlangan vaqt oralig’lariga
bo’linadi va ular ―freym‖ deb ataladi. 802.16 standartiga asosan freymlarni vaqt 
bo’yicha taqsimlash orqali dupleks (TDD – Time Division Duplex) kanallar hosil qilinadi. 
Wi-Bro tizimida radiokanallarni ortogonal chastota bo’yicha taqsimlashli ko’p kirishli 
(OFDMA – Orthogonal Frequency Division Multiple Access) TDD ishlatiladi. 
OFDMA TDD asosida hosil qilingan freymning 5 msek teng bo’lib, ular ―simvol‖ deb 


nomlanuvchi aniq vaqt oralig’idagi mantiqiy birliklar ketma-ketligidan iborat. Freymning 
strukturasiga e’tibor beradigan bo’lsak, 27 ta simvol DL, 15 ta simvol UL uchun 
ajratilgan. Uning tuzulishi quyidagi rasmda keltirilgan: 
4-rasm. Wi-Bro OFDMA TDD freym strukturasi 
Bu erda MAP – freymning boshqaruvchi qismi bo’lib, u o’z navbatida DL vaUL 
pulsatsiya oqimlarini boshqaruvchilaridan iborat. Freym 16 ta radio kanallardan iborat 
bo’lib, bu kanallarda uzatiluvchi va qabul qilinuvchi axborot oqimlari joylashtiriladi. SS 
dan BS orqali ma’lumotlar kontenti manbaiga (DTG – Dinamic Traffic Generator) so’rov 
paketlari jo’natiladi. O’z navbatida DTG ham SS ga tasdiq paketini yuboradi va 
ma’lumotlar almashunivi amalga oshiriladi. 
O’rganilayotgan loyihada foydalanuvchilar quyidagi tur ilovalardan foydalanadi: 
VoIP (Voice over IP) – tovush ma’lumotlari Video streaming – video ma’lumotlar HTTP 
(Hyper Text Transfer Protocol) – internet xizmati FTP (File Transfer Protocol) – fayllar 
almashinuvi. 


Xulosa 
Xulosa qilib shuni ta’kidlash kerakki, simsiz aloqa texnologiyasi rivojlanishi 
natijasida qimmat bo’lgan simli va sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlaridan kam foydalanilib, 
iqtisodiy jihatdan tejamkorlikka erishish mumkin. Bunday texnologiyalarni qo’llash 
orqali foydalanuvchi mobil va statsionar holatda, ixtiyoriy geografik muhitda ham aloqa 
almashinuvini va boshqa aloqa xizmatlaridan samarali foydalana oladi va vaqtdan ham, 
iqtisodiy jihatdan yutuqqa erishiladi. Shularni e’tiborga olib, biz ham Wi-Fi, WiMax va 
Wi-Bro texnologiyalarining ochilmagan qirralarini o’rganish, ularni qo’llash choralarini 
topish, parametrlarini optimallashtirish va yangi ko’rinishdagi tarmoq topologiyalarini 
loyihalashtirish oldimizga qo’yilgan dolzarb va muhim masaladir. 
Simsiz tarmoqqa ulanish uchun adapter to‘g‘ridan-to‘g‘ri boshqa adapterlar bilan 
aloqa o‘rnatishi mumkin. Bunday tarmoq simsiz bir rangli yoki Ad Hoc (“holatga) tarmoq 
deyiladi. “Nuqta-nuqta” turi bo‘yicha bir rangli o‘zaro ta’sirlashish o‘rnatiladi va 
kompyuterlar ulanish nuqtalarini qo‘llanilishisiz to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘zaro ta’sirlashishadi. 
Bunda simli lokal tarmoqqa ulanish uchun interfeysga ega bo‘lmagan faqat bitta xizmat 
ko‘rsatish zonasi hosil bo‘ladi Ad Hoc rejimi Bu rejimning asosiy avzalligi tashkil 
etishning oddiyligi hisoblanadi. U qo‘shimcha qurilmalarni (ulanish nuqtasi) talab 
qilmaydi. Rejim ma’lumotlarni uzatish uchun vaqtinchalik tarmoqlarni yaratish uchun 
qo‘llanilishi mumkin. Lekin, shuni e’tiborga olish kerakki, Ad Hoc rejimi ishlatiladigan 
qurilmaga bog‘liq bo‘lmagan holda 11 Mbit/sekunddan ortiq bo‘lmagan tezlikdagi 
bog‘lanishni o‘rnatishga imkon beradi. Ma’lumotlarni almashtirish real tezligi pastroq 
bo‘ladi va 11/N Mbit/sekunddan ortiq bo‘lmagan tezlikni tashkil etadi, bu yerda N-
tarmoqdagi qurilmalar soni. Aloqaning uzoq masofaliligi 100 metrgachani tashkil etadi, 
ma’lumotlarni uzatish tezligi esa masofaning ortishi bilan tez kamayadi. Uzoq vaqtli 
simsiz tarmoqlarni tashkil etish uchun infratuzilmali rejimni ishlatish kerak bo‘ladi. 
Simsiz tarmoqni Ad Hoc rejimida sozlashni ikki usulda o‘rnatilgan Windows XP yoki 
Windows Vista xizmatlari va D-Link qurilma komplektida bo‘ladigan D-Link AirPlus 
XtremeG Wreless Utility dasturi yordamida amalga oshirish mumkin. Infratuzilmali rejim 
Bu rejimda ulanish nuqtasi mijoz kompyuterlarining aloqasini ta’minlaydi. Ulanish 


nuqtasiga simsizkommutator sifatida qarash mumkin. Mijoz stansiyalari biri boshqasi 
bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘lanmaydi, ulanish nuqtasi bilan bog‘lanadi, u esa endi 
paketlarni manzillariga yo‘naltiradi. Simsiz ulanish nuqtasini infratuzilmali rejimda 
sozlash simli interfeys, ya’ni Ethernet-bog‘lanishdan foydalanib amalga oshiriladi. Simsiz 
interfeysdan foydalanilganda ko‘p sonli ulanish nuqtalari bo‘lganida sozlashlarda 
murakkabliklar yuzaga keladi.



Yüklə 330,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin