Axborot tizimlari tushunchasi «Tizim»

2---Kompyuterning dasturiy ta’minoti
Shaxsiy kompyuterning foydalanuvchi uchun qulay va samarador boʻlishi unda qulay dasturiy ta’minoti mavjudligi bilan aniqlanadi. Lekin dasturiy ta’minotning qanday turlari foydalanuvchi uchun zarur boʻlishi uning qaysi soxada faoliyat koʻrsatishi bilan aniqlanadi. Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta’minoti xususiyEHMlarni qoʻllash samaradorligini oshirish, undan foydalanishni oshirish va foydalanuvchilar dasturlarini tayyorlashning mehnat sarfini kamaytirishi uchun moʻljallangan dasturlar sistemasidan iborat.
Dasturiy taʼminot yoki SOFTWARE bu Komputerda maʼlum bir turdagi vazifani bajarish uchun ishlab chiqilgan vositadir. Aynan shu dasturiy taminotgina Komputer — “quruq temir“ degan atamani yoʻqqa chiqargan. Dasturiy vositalar Komputer tomonidan qoʻllaniladigan barcha dasturlar toʻplamidir. Ingiliz tilida bu atama SOFTWARE yaʼni “soft“-yumshoq, “ware“-"mahsulot" degan maʼnoni bildiradi. Dasturiy taʼmonot 3 guruhga boʻlinadi: 1-Sistema dasturlari (unga turli yordamchi vazifalarni bajaruvchi dasturlar kiradi: Task Manager (Windows OSda mavjut)), 2-Amaliy (unga foydalanuvchiga aniq bir foydalanish sohasida maʼlumotlarga ishlov berish va qayta ishlashni amalga oshiruvchi dasturlar, masalan:Microsoft Office, Adobe CC), 3-Uskunaviy dasturlar (bular dasturlash uchun ishlatiladigan dasturlar)

Shaxsiy kompyuter dasturlar ta’minotining toʻplami quyidagi guruxlarga ajraladi:

1. 
   Tizimli dasturlar
   
2. 
   Amaliy dasturlar
   
3. 
   Dasturlashtirish muhiti
   

Kompyuterda har xil turdagi ma’lumotlar saqlanadi. Ular bilan ishlash uchun biz har xil maxsus dasturlar bilan foydalanishimiz zarur, chunki kompyuter oʻzi hech qanday harakatlar bajarmaydi u faqat bizning buyruqlarimizni va koʻrsatmalarimizni bajaradi. Buyruqlar va koʻrsatmalar katma – ketligi esa dastur dab nomlanadi. Dasturlar 3 turga boʻlinadi:

1. 
   Tizimli dasturlar. Tizimli dasturlar bu kompyuter ishini boshqaruvchi va har xil yordamchi amallarni bajaruvchi dasturlar.
   

Masalan: fayllar ustida har xil amallar bajarish (qayta nomlash, yaratish, oʻchirish, nusxasini olish, xajminio oʻzgartirish) diskni tozalashva tekshirish, kompyuterni sozlash (tashqi qurilmalar ishini boshqarish). Tizimli dasturlar ichida 4 dasturlar guruhlari ajratilib turadi. Bular: operatsion tizimlar, utilita dasturlar, drayver dasturlar va qobiq dasturlar.

2. 
   Amaliy dasturlar. Amaliy dasturlar bu ma’lumotlar bilan ish jarayonida foydalanadigan dasturlar.
   

Masalan: matn ma’lumotlarnoi yaratish va taxrirlash, rasm va tasvir ma’lumotlarni yaratish yoki oʻzgartirish, ma’lumotlar ombori bilan ishlash, musiqa va video ma’lumotlarni koʻrib chiqish va taxrirlash.
Amaly dasturlar foydalangan ma’lumotlar turiga koʻra guruhlanadi: matn muharrirlari (Word, Lexicon, WD, Notepad, Write va boshqalar), rasm va tasvir muharrirlari, rasm va tasvirlarni koʻrsatuvchi dasturlar (Corel, Adobe Photoshop, Imaging, Paint va boshqalar), musiqa va video muharrirlari, musiqa va video koʻrsatuvchi dasturlar (Adobe Premier, Winamp, universal proigrovatel va boshqalar), jadval muharriri (Lotus, Excel va boshqalar), ma’lumotlar ombori bilan ishlovchi dasturlar (Access, Dbase, FoxPro va xokazo) oʻyin dasturlar, oʻrgatuvchi dasturlar, bugalteriya va moliya dasturlar va boshqalar.

3. 
   Dasturlashtirish muhiti yoki instrumental dsturlar. Instrumental dasturlar yangi dasturlar yaratuvchi dsturlar tizimlari.
   

Instrumental dasturlarga maxsus dasturlash tillari bilan ishlaydigan dasturlar tizimi kiradi. Ular dasturlash tiliga koʻra farqlanadi: Algo, S, Basic, C++, Delphi C#, Java va boshqalar.