Axborot tizimlari
Web brauzerlar va boshqalar
Yüklə 3,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.9-rasm. Brauzerlarning logotiplari
|
Web brauzerlar va boshqalar
Brauzer veb-sahifalarni ko‘rish uchun mo‘ljallangan dastur (odatda Internetdagi serverlarda joylashgan) gipermatnni belgilash tilida yozilgan hujjatlarning maxsus turi HTML. Bunday dasturlarning asosiy vazifasi HTMLga o‘rnatilgan algoritmlarni to‘g‘ri tanib olish va “veb”dan barcha grafik va matn elementlarini foydalanuvchi ekranida sayt yaratuvchilari, dizaynerlari, dasturchilari tomonidan mo‘ljallangan tarzda ko‘rsatishdir. 2.9-rasm. Brauzerlarning logotiplari Dunyodagi birinchi brauzerlar 90-yillarning boshlarida, Windows global kengayishining boshida paydo bo‘ldi (keyinchalik sayyoradagi eng mashhur operatsion tizim). Uzoq vaqt davomida Windows orqali Internetda gipermatnli ma’lumotlarni almashish dasturi mavjud emas edi. Ammo 1992 yilning kuzida Amerikaning NCSA korporatsiyasi dasturchilar jamoasi Microsoft operatsion tizimi ostida ishlay oladigan 39 Mosaic brauzerini yaratdi. Tez orada ushbu ilovani ishlab chiquvchilari alohida kompaniya tashkil etishdi va bozorga yangi mahsulot Netscapeni chiqarishdi. Ushbu brauzer (oldingi kabi) printsipial jihatdan bizning zamonamizdagi hamkasblari bilan jihozlangan barcha funktsiyalarga ega edi: ma’lum bir shaklda formatlangan matnni, rasmlarni va veb-sahifalarning boshqa elementlarini ko‘rish. Shuningdek, u zamonaviy brauzerlardagi kabi deyarli bir xil asosiy boshqaruv elementlariga ega edi: oldinga, orqaga va hokazo. Mosaic versiyalaridan birining manba kodini Microsoft tomonidan sotib olingan va 90-yillarning o‘rtalarida u Internetni ko‘rish uchun o‘z dasturini yaratgan. Sahifalar Internet Explorer. Bu Windows ning keng tarqalganligi tufayli ko‘p yillar davomida dunyodagi eng mashhur yechim bo‘lib kelgan. Ammo 90-yillarning oxiri 2000-yillarning boshlarida Microsoft dasturi bilan muvaffaqiyatli raqobatlashadigan yangi brauzerlar paydo bo‘la boshladi. Bugungi kunda Internet Explorer endi o‘z segmentida shubhasiz yetakchi emas (garchi uning mashhurligi, albatta, hali ham juda yuqori). Brauzer bozori paydo bo‘lgan yillarda ularning funksionalligini to‘ldiradigan turli xil yechimlar paydo bo‘la boshladi. Bularga turli xil antivirus modullari kiradi. Xususan, 1996-yildayoq Rossiyaning Doctor Web kompaniyasi ko‘plab mutaxassislarning fikriga ko‘ra, o‘ziga xos yеchim ishlab chiqdi. Internet Explorer ga muqobil bo‘lgan eng muvaffaqiyatli yechimlar orasida Opera, Google Chrome (agar jahon brendlari haqida gapiradigan bo‘lsak), Yandex brauzeri (rus dasturlaridan). Shaxsiy kompyuterlardan so‘ng mobil gadjetlar butun dunyo bo‘ylab mashhurlikka erisha boshlaganligi sababli ular uchun turli xil brauzerlar ham paydo bo‘ldi. Xususan, iOS platformasi uchun bu Puffin dasturi. Endi biz ushbu brauzerlarning barchasi qanday paydo bo‘lganligi va ularning asosiy xususiyatlari haqida gaplashamiz. Google Chrome brauzeri bugungi kunda dunyodagi eng mashhurlaridan biri hisoblanadi. Biroq uning global yеtakchiligi zamonaviy IT-mutaxassislarini ajablantirmaydi. Ushbu brauzer Google tomonidan yaratilgan bo‘lib, u dastur bozorga chiqarilgunga qadar (2008 yil kuzida) dunyoning IT gigantlaridan biri maqomini olishga muvaffaq bo‘lgan. Mutaxassislarning fikricha, qarorning kelajakdagi muvaffaqiyati faqat vaqt masalasi edi. Shu bilan birga, chiqarilgani |