Axborot tizimlari va texnologiyalari

5-mavzu: C++ da malumotlarning murakkab toifalari
Malumotlarning barcha toifalari oddiy bolsin, murakkab bolsin faqat bir toifadagi malumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Masalan Integer toifasi faqat butun sonlarni saqlash uchun ishlatiladi. Massivlar va toplamlarda esa elementlari qaysi toifada elon qilingan bolsa, faqat shu toifadagi malumotlarni saqlaydi. Amaliyotda esa axborotlarni saqlash, qayta ishlash uchun malumotlarning har hil toifalarini aralashtirib ishlashga togri keladi. Malumotlarning aralash toifasi bilanishlash uchun C++ da struct (struktura) dan foydalanish mumkin.Struktura deb, har hiltoifadagi malumotlarning cheklangan toplamiga aytiladi.Strukturalar – maydon deb ataluvchi chekli sondagi hadlardan tashkil topadi.Struktura nimaligini tushinish uchun quyidagi misolni korib chiqamiz.
№ Familiya Ism Baholar
1 Abdullaev Dilshod 5 5 4 5
2 Abdurahimov Nemat 3 3 4 5
3 Rejepova Dilbar 5 5 5 5
4 Karimova Hafiza 4 4 5 5
Bu jadvalning har bir satri har hil toifadagi alohida elementlardan tuzilgan:
1. Tartib raqami – butun sonlardan
2. Familiya Ism – belgili satrlardan
3. Baholar – butun sonlar massividan tashkil topgan.Bu malumotlarni bir guruhga, strukturaga birlashtirish mumkin.Quyidagicha belgilashlar kiritamiz: Imtixon – strukturaning nomi; N – tartib raqami;
FI – Familiya ism; B – baholar;
Strukturalarni elon qilish: Strukturalarni elon qilish uchun struct xizmatchi so'zidan foydalaniladi. struct struktura_nomi
{
toifa_1 nom1;
toifa_2 nom2;
toifa_n nomn;
};
Struktura elementiga murojaat
Struktura orqali yangi ma'lumotlar toifasi hosil qilinadi. Prоgrammada
strukturalardan fоydalanish shu toifadagi o’zgaruvchilar e’lоn qilinish orqali bo'ladi.
Yuqoridagi misol uchun strukturani elon qilish quyidagicha boladi:
struct imtixon
{
int n; // tartib raqami
char FI[30]; // Familiya ismi
int b[4]; // Baholar
};
Struktura elementlari (maydonlari) programmada oddiy ozgaruvchilar kabi
ishlatiladi. Struktura maydoni elementlari ustida, uning toifasida nima amal bajarish
mumkin bolsa shu amallarni bajarish mumkin. Strukturaning mayddoniga murojaat
qilish uchun, o'zgaruvchidan keyin nuqta (.) qo'yiladi.
imtixon t; // talaba
t.n = 1;
t.b[0] = 5;
t.b[1] = 5;
t.b[2] = 4;
t.b[3] = 5;
strcpy(t.FI, "Abdullaev Dilshod");