Axborot tizimlari va texnologiyalari

---

98 
MOBIL ILOVA YARATISHNI VIRTUAL O‘RGATISHDA GLOBAL 
AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARI 
Mamadjanov Shuhratjon 
Qo’qon universiteti, Raqamli texnologiyalar va matematika kafedrasi 
o’qituvchisi 
Annotatsiya: 
Mobil ilova yaratish axborot tizimlari mavzusida bir necha yillik 
tadqiqotlar va o'rganish jarayonlaridan o'tkazilgan keyingi ma'lumotlarga ko'ra, mobil 
ilovalarni yaratish uchun eng xavfsiz, tez va samarali usullar dot tizimlarini qo'llashdir. 
Bu tizimlar dasturlash tilini, dasturiy ta'minotni, prototyping asboblarini va boshqa 
zarur vositalarni o'z ichiga oladi. Ushbu maqolada mobil ilova yaratishni virtual 
o‘rgatishda global axborot tizimlari va texnologiyalari haqida ma’lumot beriladi.
Kalit so’zlar: 
mobil ilova, texnologiya, dasturlash tillari, axborot tizimlari, 
platformalar.
 
Mobil ilovalarni yaratish va ularni virtual o'rganish bizning dunyodagi har bir 
soha uchun juda muhimdir. Mobil ilovalar hayotimizni oddiyroq qilish, bizga ishni 
boshqarish imkoniyatlarini yaratish va o'z mahsulotlarimizni sotish va xizmatlarimizni 
taqdim etishga yordam berishadi. Mobil ilovalar kelajakdagi bizning dunyomizni 
shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Mobil ilova yaratish, 21-asrda yana o'z 
muvaffaqiyatini qozongan va to'g'ridan-to'g'ri hayotimizni yo'qotmaydigan, balki o'z 
faoliyatimizni tezlashtirgan sohasidir. Bugungi kunda, hamma narsa mobil so’rovlar va 
ehtiyojlar asosida yuzaga kelmoqda. Shuning uchun, axborot tizimlari va 
texnologiyalari tashqi ishlar, tadbirlar, xaridlar va xizmatlarni osonlashtirish uchun 
yangi va ajralmas usullar o'rganilmoqda. Mobil ilovalarni yaratish quyidagi 
bosqichlardan iboratdir: loyihalash, dastur tuzish, testlash va chop etish. Birinchi 
qadam, o'z muhiti, o'z turini va qulayliklarini tushuntiradigan loyiha yaratishdir. 
Iltimoslar va ehtiyojlar ko'rib chiqilishi, bizning maqsad va maqsadimizni tushuntirish 
kabi qimmatli ma'lumotlar jamlanishi lozim. Keyin, dasturni yaratish uchun kerakli 
texnik vositalarni aniqlash lozim. Bunday vositalar, masalan, Android va IOS uchun 
dasturlash tillari, boshqa xizmatlar uchun loyihalar, platformalar va boshqa keng 
tarqalgan API lardir. Dastur tuzish qadamlari, grafik dizayn va interfeysni yaratish, 
ilovadagi amallarni yozish, boshqa xizmatlar bilan birlashtirish kabi asosiy ishlarni o'z 
ichiga oladi. Buning natijasida, dastur rivojlanishning keyingi bosqichiga o'tadi: 
testlash. Bu jarayon dastur ommaga targ’ib qilinganda odamlar tomonidan 

---

99 
muvaffaqiyatli qabul qilish zarurdir. Testlash, tushuntirilgan funksiyalarning sifatini va 
to'g'riligini tekshirishdir. 
So’ngi qadam chop etish va ilovani foydalanuvchilar uchun yuklashdir. Ushbu 
fazoda dastur ma'lumotlari loyihalash asosida to'plangan iltimoslar va ehtiyojlar asosida 
amalga oshiriladi. Mobil ilova yaratish jarayoni, amaldagi yangiliklarga va xizmatlarga 
binoan, noyob va foydali yechimlar yaratishga imkon beradi. Global axborot tizimlari 
va texnologiyalari, qurilmalarni va tizimlarni o'z ichiga oladi. Bu texnologiyalar mobil 
ilovalarni yaratishda va ularni virtual o'rganishda juda katta muhim ahamiyatga ega. 
Bizning dunyoda, mobil ilovalarni yaratish va ularni virtual o'rganishda bir qator 
ko'nikmalar mavjud. Bu ko'nikmalar quyidagilardir: 
•
Texnologik ko'nikmalar: Bu ko'nikmalar mobil ilovalarni yaratishda va 
ularni virtual o'rganishda ishlatiladigan asosiy qurilmalar, dasturlash tillari va boshqa 
texnologik vositalar. Misol uchun, Java, Objective-C, Swift, Kotlin va boshqa 
dasturlash tillari. 
•
Tizimiy ko'nikmalar: Bu ko'nikmalar mobil ilovalarni yaratishda va ularni 
virtual o'rganishda ishlatiladigan tizimlar, tarmoqlar va xizmatlar. Misol uchun, 
Firebase, Amazon Web Services, Google Cloud va boshqa tizimlar. 
•
Ilova arxitekturasi: Bu ko'nikmalar mobil ilovalarni yaratishda va ularni 
virtual o'rganishda ishlatiladigan ilova arxitekturalari. Misol uchun, MVC, MVVM va 
boshqa ilova arxitekturalari. 
•
UI/UX: Bu ko'nikmalar mobil ilovalarni yaratishda va ularni virtual 
o'rganishda ishlatiladigan ilova interfeysi va foydalanuvchi tajribasi. UI/UX 
ko'nikmalaridan foydalanish kerak, agar ilovamizning ochiq va sodda interfeysini va 
foydalanuvchi tajribasini mukammal bo’lishini xohlasangiz. 
•
Ma'lumotlar bazalari: Bu ko'nikmalar mobil ilovalarni yaratishda va ularni 
virtual o'rganishda ishlatiladigan ma'lumotlar bazalari, qidiruv va foydalanuvchi 
tajribasini analiz qilishni amalga oshirish uchun ishlatiladigan ma'lumotlar omboridir. 
Misol uchun, SQL va NoSQL ma'lumotlar bazalari. 
Mobil ilovalar, bugungi kunda ayrim vaqtlarda har bir odamning hayotida muhim 
ahamiyat kasb etgan tizimlardir. Mobil ilovalar, bizga yaxshi xizmatlar taqdim etish va 
bizning hayotimizni tez va samarali qilish uchun yordam beradi. Mobil ilovalar yaratish 
ishi, sifatli tizimlar va texnologiyalar mavzusida juda ko'p narsalar o'rganishni talab 
qiladi. Mobil ilovalar yaratishning asosiy bosqichi, fikrni loyihalashtirishdir. Sizning 
mobil ilova loyihangiz kuzatuvchi yoki sizga yordam beradigan yaxshi dasturchilar 

---

100 
tomonidan yechilishi mumkin. Mobil ilovaga fikr kelganda, asosiy qadam fikrni 
bajarish uchun qulay va oson tizimlar va texnologiyalarni topishdir. Mobil ilovalar 
yaratishda, qulay foydalanuvchilarga mos tajribani taqdim etish uchun (UI) va (UX) 
muhimdir. Ular ilovani qulay va samarali ishlatish uchun juda muhimdir. Ushbu 
qismlarni yaxshi ko'rsatkichlar va amallar bilan birgalikda yaxshilash kerak. Ilovani 
yaratish uchun, ayrim dasturlash tillari va platformalardan foydalanish mumkin. 
Mamlakatimizdagi ko'plab mobil ilovalar, Android va iOS platformalariga 
mo'ljallangan. Shuningdek, ular uchun Java, Kotlin, Swift, Objective-C va boshqalar 
kabi dasturlash tillaridan foydalanish mumkin. Ilovani yaratish boshlanganda, qulay 
tajriba taqdim etish uchun ilovaga qo'shimcha funksiyalar qo'shish kerak. Bu va boshqa 
ilovalar bilan solishtirilgan holda qulaylik va foydalanuvchilar uchun qulay va foydali 
funksiyalar yaratishning yaxshi usulidir. Ilovani yaratish paytida, tahlil qilish uchun 
axborotlar tizimlaridan foydalanish muhimdir. Ushbu texnologiyalar axborot tashish 
uchun mo'ljallangan API-lar, bazalar va boshqa axborot tizimlari orqali jalb etilishi 
mumkin. Ilovani tayyorlash davomida, uni yaxshi test qilish ham muhimdir. Testlash 
ilovani xato va noaniq holatlardan xoli qilishga yordam beradi. 
Mobil ilova yaratishni boshlash uchun bir necha qadamdan o'tishingiz kerak: 
1. Maqsadingizni aniqlash: Mobil ilovangizning maqsadi nima bo'lishi kerak? Bu 
savolga javob topish uchun, savolingizga javob beradigan bir necha savollar 
ko'rsatishingiz mumkin. Masalan: siz mobil e-commerce do'konini ishlab 
chiqmoqchimisiz? Yoki sizning mobil ilovangiz sport mashg'ulotlarini jalb etadimi? 
Maqsadingizni aniqlab chiqib, siz o'zingiz uchun to'g'ri va mos axborot tahlilini amalga 
oshirishingiz mumkin. 
2. Platforma tanlash: Mobil ilovalar iOS va Android bo'yicha ikki asosiy 
platformaga ega. Bu mobillarni ishlab chiqishda turli xil dasturlash tili va yordamchi 
kutubxonalardan foydalaniladi. Bu holda siz o'zingizga qulayroq bo'lishi uchun bir 
necha platformaga murojaat etishingiz mumkin. 
3. Dizayn va funksiyalarni sozlash: Mobil ilova yaratishning keyingi qadamlari 
dizayn va funksiyalarni aniqlashdir. Ularning har birida, dizayn elementlarini, 
ishlatiladigan ranglarni, xususiyatlarni va mobil ilovangizning ishlatiladigan 
funktsionaliga ko'ra, siz o'zingiz uchun mosni tanlashingiz kerak. 
4. Testlash: Mobil ilova yaratishda imkoniyatlar cheklangan emasdir. Siz test 
qilish jarayoniga tayyorlanishingiz kerak, shu bilan birga, to'g'ri ishlayotganligini 
tekshirib ko'rish uchun ushbu testlardan foydalanishingiz mumkin. 

---

101