Axborot tizimlari

12-bob bo’yicha xulosalar 
Xar qanday intellektual tizim, uning qaerda qo’llanishiga bog’liq bo’lmagan 
xolda, odam-mashina tizimidir. Mashina sifatida EXM ishlatiladi. Tizimning vazifasi 
- oxirgi foydalanuvchiga u yoki bu masalani echishda uning kasbi faoliyati doirasida 
malakali mutaxassis (ekspert) larning yillar davomida orttirgan bilimlaridan 
foydalanish uchun imkoniyat yaratishdan iborat. Buning uchun EXM tarkibiga bilimlar 
manbai va intellektual interfeys kirishi kerak. Bilimlar manbaida xarakterli 
bo’lgan masalalarni echish usullari haqidagi axborotlar saqlanadi. Intellektual 
interfeys masalani echish jarayonida oxirgi foydalanuvchi va tizim o’rtasidagi o’zaro 
munosabatni (xarakatni, ishlashni) ta’minlaydigan sunggi foydalanuvchining xamma 
vositalarini o’z ichiga oladi. 
Muammoni xal qilishga karatilgan, oxirgi yillarda yaratilgan ETlarning taxlili 
shuni ko’rsatadiki, yaratuvchilarning asosiy kuch-g’ayrati, sanoat va konstruktor-
texnologik korxonalarda samarali qo’llanuvchi sistemalar yaratishga qaratilgan. 

---

167 
13- bob Neyron tarmoq texnologiyalari 
13.1 Neyron to’rlarini tashkil qilish to’g’risida ma’lumot 
Odam miyasi juda murakkab tuzulishga ega. Uning qanday ishlashini o’rganish 
maqsadida juda ko’p ilmiy izlanishlar olib borilgan va borilmoqda. Ma’lumki inson 
miyasi katta xajmdagi axborotni tez qayta ishlay oladi. Bunga sabab millionlab miya 
nerv xujayralari - neyronlarning parallel ishlashidir [24,34].
Sun’iy neyronlarning g’oyaviy asosi xam biologik neyron xujayralari 
xisoblanadi. Bugungi kunda miyaning ishlashini o’rganish yo’lida fan erishgan 
yutuqlardan kelib chiqib biologik neyron quyidagicha ishlashini aytish mumkin. Nerv 
xujayrasi - neyron bo’lib, u ma’lumotlarni qayta ishlovchi eng kichik birlikdir. O’z 
o’rnida xar bir neyronda ko’plab o’simtalar bo’ladi. Bu o’simtalarning bittasidan 
boshqa barchalari akson deb nomlanadi va aksonlar orqali neyronga tashqi signallar 
keladi. Bitta o’simta dendrid deb nomlanadi va u orqali neyron tashqariga signal 
beradi. Ko’plab neyronlar bir birlari bilan ma’lum arxitekturada bog’langan bo’ladi. 
Bir neyronning aksoni boshqa bir neyronning dendridiga bog’langan nuqtalari sinaps 
deyiladi.
SHu tariqa millionlab neyronlar bir-birlari bilan bog’lanib ma’lum bir 
arxitekturadagi