I. Tashkiliy qism: 1.Salomlashish.
2.Yo’qlama qilish.
3.Uyga vazifani so’rash.
II. Takrorlash: 1. Sonlar alifbosi elementlari haqida so’zlab bering.
2. Sanoq sistemasi asosi, raqamlar, sonlar haqida ma’lumot bering.
3. Qadimda nima uchun o’n ikkilik sanoq sistemasidan foydalanilgan?
4. Yigirmalik sanoq sistemasidan qaysi mamlakatda ko’proq foydalanilgan?
5. Pozitsiyali sanoq sistemasi deganda nimani tushunasiz?
III. Yangi mavzu bayoni: O’nlik sanoq sistemasida qo’shish amalini ko’rsak, biz avval birliklarni, so’ng o’nliklarni, keyin yuzliklar va hokazolarni o’zaro qo’shib boramiz. Bu jarayon barcha pozitsiyali sanoq sistemalari uchun o’rinli bo’lib, toki oxirgi qiymat bo’yicha eng katta razryadni qo’shishgacha davom etadi. Mazkur jarayonda shu narsani doim eslash kerakki, agar biror razryad sonlarini qo’shganimizda natija sanoq sistema asosi qiyrhatidan katta chiqsa, yig’indining sanoq sistema asosidan katta qismini eying razryadga o’tkazish kerak.
Masalan, o’nlik sanoq sistemasida:
19327510 + 7953810 198310
27479610
Ma’lumki ikkilik sanoq sistemasi faqat ikkita: 0 va 1 raqamlaridan tashkil
topgan. Shu sistemada qo’shish, ayirish va ko’paytirish amailari quyidagicha
bajariladi:
Qo`shish
Ayirish
Ko`paytirish
0+0=0
0+1=1
1+0=1
1+1=10
0-0=0
1-0=1
10-0=10
10-1=1
0 0=0
0 1=0
1 0=0
1 1=1
Endi yuqoridagi jadvallar yordamida ikkilik sanoq sistemasidagi sonlar ustida turli arifmetik amallar haiarishga doir misollar ko’ramiz.
