Ayələrin Tərcüməs(n)i
) Heç bir fit ne kal ma y
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əgər vaz ge çer ler se, ar t ık zu lüm ya pan lar dan baş ka sı na kar -şı düş man lık yok tur.
- 194) Ha ram ay, ha ram aya kar şı lık tır; hür met ler də kar şı lık lı dır. Sizə zülm edənə siz də zülm etdiyi qədəriylə cavab verin. Al lahtan kor kup sa k ı nın v
- 195) Al lah yo lun da in fak edin/əldə et, el le ri ni zi teh li ke ye at ma y ın v ə iyi lik edin/əldə et, şüp he siz Al lah iyi lik eden le ri se ver.
- QURAN ın EM RET Tİ Ğİ Cİ HAD
|
193) Heç bir fit ne kal ma yın ca ya və din Al lah'ın olun ca ya ka -dar on lar la sa va şın. Da ha ön ce də vur gu la dı ğı mız gi bi sa va şın sü re si ni və za ma nı nı be lir le yen bir ifa de dir bu. Ayet te ge çen "fit ne" kav ra mı isə, bu ayet ler de şirk an la mın da kul la nıl mış tır. Ni te kim Mek ke müş rik le ri birta kım put la rı Al lah'a or tak ko şup hal kı də bu işə zor lu yor lar dı. "Fit ne" kav ra mı nın bu ayet ler de şirk an la mın da kul la nıl dı ğı na "Din Al lah'ın olun ca ya ka dar" ifa de si ta nık lık et mek te dir. Bu ba kım dan ayəs(n)i ke ri me bir baş ka su re de ki bu ayəs(n)i ke ri me yi an dır mak ta dır: "Heç bir fit ne kal ma yın ca ya və din ta ma mıy la Al lah'ın olun ca ya ka dar on lar la sa va şın. Şa yet yüz/üz çe vi re cek olur lar sa şüp he siz Al lah, on la rın yap tık la rı nı gö ren dir. Ge ri dö ner ler se, bi lin ki ger çek ten Al lah, si zin mev la nız dır. O, nə gü zel mev la dır və nə gü zel yar dım cı dır." (Ənfal, 39-40) Ay rı ca ayəs(n)i ke ri me de, sa vaş tan ön ce, kar şı ta ra fı di ne da vet et me zo run lu lu ğu na də işa ret edil mek te dir. Əgər da ve ti ka bul eder ler se, sa vaş ma nın ge re ği kal maz. Da ve ti red det me le ri du ru mun da isə, Al lah'-tan baş ka ve li yok tur. O nə gü zel mev la dır və nə gü zel yar dım cı dır. O yal nız ca mömin kul la rı na yar dım edər. Bi lin di ği gi bi, İslam açı sın dan sa va şın tək ama cı var dır: Di nin bü tü nüy le Al lah üçün ol ma sı. (Ya ni, Al lah'ın di ni nin yer yü zü ne ege men ol ma sı) Ni te li ği və ama cı bun dan iba ret olan bir sa vaş, an cak kar şı ta ra fı tev hid esa sı na da ya lı haqq di ne da vet et mek le an lam ka za nır. Şim di ye ka dar, an lat tık la rı mız dan an la şıl dı ğı ka da rıy la, tef si ri ni sun mak ta ol du ğu muz bu aye tin içer di ği hü küm, "Ken di le ri ne ki tap ve ri len ler den, Al lah və ahi ret gü nü ne inan ma yan, Al lah'ın və Re su lü nün ha ram kıl dı ğı nı ha ram ta nı ma yan və haqq di ni din edin me yen ler le kü çük dü şü rü lüp ciz ye yi ken di el le riy le ve rin ce ye ka dar sa va şın." (Tev be, 29) aye ti nin içer di ği hük mün yü rür lü ğe gir me si ilə nes he dil miş de ğil dir. Çün kü bu ayet te sö zü edi len Ehliki ta b'ın din le ri Al lah'a ait tir. Bu nun iza hı şöy le dir: Ələ al dı ğı mız "Heç bir fit ne kal ma yın ca ya və din Al lah'ın olun ca ya ka dar on lar la sa va şın." ayəs(n)i ke ri me si nin hük mü sırf müş rik le re öz gü dür, Ehliki ta b'ı kap sa mı yor. Bu halda "di nin Al lah üçün ol ma sı"ndan mak sat, put la ra ta pıl ma ma sı və tev hid (Al lah'ın tek li ği) pren si bi nin ka bul edil me si dir. Ehliki tab bu p ren si bi ka bul edi yor. Ger çi bu ka bul le ri, ger çek te Al lah'ı inkar et mek tir. Ni te kim ulu Al lah on lar hak kın da şöy le bu yu ru yor: "Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan mı yor lar. Al lah'ın və re su lü nün ha ram kıl dı ğı nı ha ram ta nı mı yor lar və haqq di ni din edin mi yor lar." Nə var ki İslam on la rın sırf dil le riy le tev hi di onay la ma la rı nı ye ter li bul muş tur və on la ra yö ne lik sa va şı, ken di el le riy le ciz ye ver me le ri ilə sı nır lan dır mış tır. Bu isə haqq me sa jın on la rın söz le rin den üs tün ol ma sı və İs la m'ın bütün din le re kar şı be lir gin bir za fer ka zan ma sı için dir. Əgər vaz ge çer ler se, ar tık zu lüm ya pan lar dan baş ka sı na kar -şı düş man lık yok tur. Əgər şirk ten, din den dön dür me amaç lı bas kı dan vaz ge çer və si zin gi bi ina nır lar sa, on lar la sa vaş ma yın, çün kü zu lüm ya pan lar dan baş ka sı na kar şı düş man lık yok tur. "Əgər vaz ge çer ler se şüp he yox ki Al lah, ba ğış la yan dır, esir ge yen dir." aye tin de ol du ğu gi bi, bu ra da də se bep mü seb be bin ye ri ne ko nul muş tur. Öy ley se bu aye te (an lam açı sın dan) bu ayəs(n)i ke ri me yi ör nek ve re bi li riz: "Əgər on lar töv be edib na ma zı kı lar lar sa və ze ka tı ve rir ler se, ar tık on lar si zin din de kar deş le ri niz dir." (Tev be, 11) 194) Ha ram ay, ha ram aya kar şı lık tır; hür met ler də kar şı lık lı dır. Sizə zülm edənə siz də zülm etdiyi qədəriylə cavab verin. Al lah'tan kor kup sa kı nın və bi lin ki Al lah mu hak kak ki, kor kup sa kı nan lar la be ra ber dir. İfa de nin ori ji na lin de ge çen "el-hu ru mat", "hür me t" sözünün çoğu lu dur. Say gın lı ğı ayak lar al tı na alın ma sı ya sak olan, say gı gös te ril me si və gö ze til me si ge re ken şey de mek tir. Bu ra da kas te di len isə, ha ram ayın, ha rem böl ge si nin və Mes cid-i Ha ram'ın do ku nul maz lı ğıdır. Bu na gö re, aye tin an la mı şöy le dir: Əgər on lar ha ram ay da sa vaş baş lat mak su re tiy le söz ko nu su ayın say gın lı ğı nı ayak lar al tı na alır lar sa ni te kim, Hu dey bi ye ateş ke si nin ger çek leş ti ği il, Pey gam ber efen di mi zin və mü min le rin həcc zi ya re tin de bu lun ma la rı na en gel ol mak, mü min le re taş lar la və ok lar la sal dı rı da bu lun mak su re tiy le ha ram ayın say gın lı ğı nı çiğ ne miş ler di. Bu gi bi du rum lar da mü min le rin də on la ra kar şı sa vaş ma la rı ca iz dir və bu, ha ram ayın do ku nul maz lı ğı nı çiğ ne mek an la mı na gel mez. Mü min le rin yap tık la rı, Al lah'ın me sa jı ən/en yük sek ol sun di ye ONun emir le ri ne sa rıl mak və Al lah yo lun da ci hat et mek tir. Bu yüz den müş rik le rin, sa vaş baş lat mak su re tiy le ha rem böl ge si nin və Mes cid-i Ha ram'ın say gın lı ğı nı gö zet me dik le ri du rum da mü min le rin mis liy le kar şı lık ver me le ri ca iz ol du ğu na gö re, "Ha ram ay, ha ram aya kar şı lık tır." ifa de si bütün do ku nul maz lık la rı içe ren ge nel bir açık la ma nın ar dın dan iştirak edən xüsusi bir açık la ma dır. Söz ko nu su ge nel açık la ma dan da ha ge ne li də, onu iz le yen bu ifa de dir. "Öy ley se kim si ze sal dı rır sa, onun sal dır dı ğı gi bi siz də ona sal dı rın." Bu na gö re, vur gu lan mak is te nen an lam şu dur: Yü ce Al lah'ın ha ram ay lar la il gi li ola rak kar şı lık lı lık (kı sas) hük mü nü ön gör me sinin se be bi, ONun bütün do ku nul maz lık lar hu su sun da kı sas hük mü nü ya sa laş tır ma sı dır. Bütün do ku nul maz lık lar hu su sun da kar şı lık lı lık il ke si ni yü rür lü ğe koy ma sı nın se be bi isə, ONun sal dı rı ya mis liy le kar şı lık ve ril me si ni ca iz kıl mış ol ma sı dır. Ar dın dan yü ce Al lah sal dı rı nok ta sın da ih ti ya tı el den bı rak ma ma la rı nı mümin le re tav si ye edi yor. Çün kü sal dı rı da şid det, bas kın və əl koy ma gi bi taş kın lı ğa və sap ma ya yo l a ça cak et ken le re baş vu ru lur. Oy sa yü ce Al lah, sal dır gan la rı sev mez. Mümin ler da ha çox Al lah'ın sev gi si ne, dost lu ğu na və yar dı mı na muh taç tır lar. Bu yüz den so nun da yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "Al lah'tan kor kup sa kı nın və bi lin ki Al lah mu hak kak ki, kor kup sa kı nan lar la be ra ber dir." Yü ce Al lah'ın bir yan dan mümin le re sal dı rı em ri ver me si, bir yan dan də "sal dır gan la rı sev me di ği ni" vur gu la ma sı na ge lin ce; İslama gö re sal dı rı, bir sal dı rı ya kar şı lık ol ma dı ğı sü re ce kö tü dür. Amma bir sal dı rı ya kar şı lık ol du ğu za man, onun əsl ni te li ği zil let ten, aşa ğı lan mak tan kur tul ma dır, hü küm, kö le lik və zor ba lık zin cir le ri ni kır ma adı na or ta ya ko nu lan onur lu baş kal dı rı dır; ki bir len me ye kar şı ki bir len mek və zul me de ne açık tan ha ka ret et mek, sa yıp söv mek gi bi. 195) Al lah yo lun da in fak edin/əldə et, el le ri ni zi teh li ke ye at ma yın və iyi lik edin/əldə et, şüp he siz Al lah iyi lik eden le ri se ver. Bu ayəs(n)i ke ri me de Al lah yo lun da yü rü tü len sa va şa des tek mak sa dıy la, maliyyə har ca ma em re di li yor. Sa va şı des tek le me amaç lı bu maliyyə har ca ma nın "Al lah yo lun da" ifa de siy le ka yıt lan dı rıl mış ol ma sı tıp kı tef si ri ni sun du ğu muz ayet ler gru bu nun ba şın da, sa va şın "Al lah yo lun da..." şek lin de ni te len di ril miş ol ma sı na ben zer. Ni te kim söz ko nu su a-çat in ce le nir ken, bu nun öne mi ne işa ret et miş tik. Aye tin ori ji na lin de ye r a lan "bi-ey di kum" ifa de si nin ba şın da ki "ba" faz la lık tır ya ni cüm le için de, an lam açı sın dan bir et kin li ği yok tur. Sa de ce cüm le nin içe ri ği ni te kit et me ni te li ği ni ta şır. Do la yı sıy la ifa de nin əsl an la mı şu dur: "El le ri ni zi teh li ke ye at ma yın." Bu na gö re, ifa de güc mer kez le ri ni da ğıt mak tan, ha zır lık yap ma mak tan və cay dı rı cı güc bu lun dur ma mak tan ki na ye dir. Çün kü bu say dı ğı mız un sur la rın so mut laş tı ğı or gan "əl"dir. Şöy le də de ne bi lir ki: İfa de nin ba şın da ki "ba" se be bi ye dir. "La tul-ku (=at ma yın)" fi i li nin mefulü isə mah zuf tur. Bu du rum da ifa de ye bu an la mı ver mek ge re kir. "Ken di ni zi ken di el le ri niz le teh li ke ye at ma yın." Teh lu ke və he lak" ay nı an la ma ge lir. İn sa nın ne re de ol du ğu nu bil me di ği halda git ti ği yol de mek tir. "Teh lu ke" ke li me si "tef'u le" vez nin de dir. Arap ça' da bu nun dı şın da bu ve zin de ge len bir baş ka mas tar yok tur. As lın da ifa de mut lak tır və if rat və tef rit gi bi he la ke gö tü rü cü hər şey den sa kın dır ma söz ko nu su dur. Ör ne ğin sa vaş za ma nın da cim ri lik et mek, maliyyə har ca ma dan ka çın mak kuv ve tin da ğıl ma sı na, daşındırıcı gü cün et ki siz leş me si ne gətirib çıxarar. Ay rı ca bu tu tum düş ma na ye nil me ye də yol aça ca ğı üçün, el de ki ha zır lık və do na nı mın də yox ol ma sı nın ne de ni sa yı lır. Be ri ta raf ta, öl çü süz har ca ma, el de avuç ta nə var sa da ğıt ma, yok sul lu ğa, düş kün lü ğe gətirib çıxarar. Yok sulluk və düş kün lük də ha ya tın çö kü şü ne və ki şi li ğin yox ol ma sı na ne den olar. Ar dın dan yü ce Al lah ko nu yu "ih san" ni te li ği ne işa ret ede rek nok ta lı yor: "İyi lik edin/əldə et, şüp he siz Al lah iyi lik eden le ri se ver." İfa de nin ori ji na lin de ge çen (və iyi lik ola rak ter cü me et ti ği miz) "ih san" dan mak sat, sa vaş mak tan vaz geç mek ya da in san cıl da mar la rın ka bar ma sın dan do la yı din düş man la rı nı öl dür me ye kı ya ma mak, on la ra acı mak ve ya ben ze ri bir şey de ğil dir. Tam ter si ne, ayəs(n)i ke ri me de vur gu la nan "ih san" bir şe yi ən/en gü zel şe kil de yap mak de mek tir. Sa vaş mak ge rek ti ği yer de sa vaş mak, ba rış mak ve ya ateş kes ge rek ti ği yer de ba rış mak ve ya ateş ke si uy gu la mak tır. Şid det ge rek ti ği yer de şid de te baş vur mak, ba ğış la ma nın uy gun ol du ğu yer de də düş ma nı ba ğış la mak tır ih san. Do la yı sıy la, bir za li mi ge rek li yön tem le re baş vu ra rak sav mak, in san lık açı sın dan iyi lik tir. İn san lı ğın ya sal hak la rı nı ia de et mek tir. İn san lık ha ya tı nı haqq və ada let esas la rı na gö re dü zen le yen haqq di ni sa vun mak tır. Ni te kim ya sal bir hak kı el de et mek uğ ru na uy gun ol ma yan yön tem ler le din sel norm la rı nı zor la mak tan vaz geç mek də bir baş ka iyi lik tir. Yü ce Al lah'ın sev gi si ni ka zan mak, di nin ön gör dü ğü ən/en yü ce he def tir. Di ne bağ la nan hər in sa nın, di nin ge rek le ri ni ye ri ne ge tir mek su re tiy le Rab bi nin sev gi si ni ka zan ma ğa ça lış ma sı ge re kir. Yü ce Al lah, ko nu ya iliş kin ola rak bir baş ka ayet te şöy le bu yu ru yor: "Də ki: Əgər siz Al lah'ı se vi yor sa nız ba na yatıl. Al lah də si zi sev sin." (Al/götürü İmran, 31) Tef si ri ni sun du ğu muz bu sa vaş ayet le ri sal dır gan lı ğı ya sak la ya rak, yü ce Al lah'ın sal dır gan la rı sev me di ği ni vur gu la ya rak baş lı yor, ih sa nı (iyi li ği) em re de rek və yü ce Al lah'ın iyi lik ya pan la rı sev di ği ni vur gu la ya rak son bu lu yor. Kuş ku suz, bu ifa de tar zı nın ken di ne öz gü bir le ta fe ti, bir ta dı var dır və bu ilk etap ta gö ze çarp mak ta dır. QURANın EM RET Tİ Ğİ Cİ HAD Quranı Ke rim, ön ce le ri Müslüman la ra sa vaş tan əl çek me le ri ni, Al lah Te a la yo lun da kar şı laş tık la rı ezi yet le re sab ret me le ri ni em re di yor du: "Ey kafir ler. Mən si zin tap tık la rı nı za tap mam. Be nim tap tı ğı ma siz ta pa cak de ğil si niz. Mən də si zin tap tık la rı nı za ta pa cak de ği lim. Siz də be nim tap tı ğı ma ta pa cak de ğil si niz. Si zin di ni niz si ze, be nim di nim ba na." (Kafi run, 1-6) Baş ka bir ayet te şöy le bu yu ru yor: "On la rın söz le ri ne kar şı sən sab ret." (Müz zem mil, 10) Yi ne şöy le bu yur muş tur: "Ken di le ri ne, 'Eli ni zi sa vaş tan çe kin, na ma zı kı lın, ze ka tı ve rin.' de nen le ri gör me din mi? Oy sa sa vaş üzer le ri ne ya zıl dı ğın da..." (Nisa, 77) Bu ayet te, Ba ka ra Suresi'n de ye r a lan bu aye te işa ret edi li yor gi bi: "Ki tap eh lin den ço ğu ken di le ri ne ger çek apa çık bel li ol duk tan son ra, ne fis le ri ni ku şa tan kıs kanç lık tan do la yı, ima nı nız dan son ra si zi inkara dön dür mek ar zu su nu duy du lar. Fa kat, Al lah'ın em ri ge lin ce ye ka dar on la rı bı ra kın və on la ra iliş me yin. Heç şüp he siz Al lah, her şe ye güc ye ti ren dir. Na ma zı doğ ru kı lın, ze ka tı ve rin." (Ba ka ra, 109-110) Son ra sa vaş ayet le ri in di. Bun la rın bir kıs mı özel lik le Mek ke müş rik le ri ne və on lar dan ya na ta vır ko yan la ra kar şı yü rü tü le cek sa va şa iliş kin dir: "Ken di le ri ne zul me dil me si səbəbindən, on la ra kar şı sa vaş açı lan la ra sa vaş ma iz ni ve ril di. Şüp he siz Al lah on la ra yar dım et me ye güc ye ti ren dir. On lar yal nız ca: 'Rab bi miz Al lah'tır.' de me le rin den do la yı, hak sız ye re yurt la rın dan sür gün edi lip çı ka rıl dı lar." (Həcc, 39-40) Bu ayet le rin Be dir'de və baş ka ça tış ma lar da em re di len sa vun ma amaç lı sa vaş lar hak kın da in miş ol ma sı də müm kün dür. Yi ne, bu ayet ler də bu ka te go ri de de ğer len di ril me li dir. "Hiç bir fit ne kal ma yın ca ya və di nin hep si Al lah'ın olun ca ya ka dar on lar la sa va şın. Şa yet vaz ge çe cek olur lar sa, şüp he siz Al lah, yap tık la rı nı gö ren dir. Ge ri dö ner ler se, bi lin ki ger çek ten Al lah, si zin mev la nız dır. O, nə gü zel mev la dır və nə gü zel yar dım cı dır." (Ənfal 39-40) "Si zin le sa va şan la ra kar şı Al lah yo lun da sa va şın, an cak aşı rı git me yin. El bet te Al lah aşı rı gi den le ri sev mez." (Ba ka ra, 190) Sa vaş ayet le ri nin bir kıs mı, Ehliki ta b'a kar şı yü rü tü le cek sa va şa iliş kin dir. "Ken di le ri ne ki tap ve ri len ler den, Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan ma yan, Al lah'ın və Re su lü nün ha ram kıl dı ğı nı ha ram ta nı ma yan və haqq di ni din edin me yen ler le, kü çük dü şü rü lüp ciz ye yi ken di el le riy le ve rin ce ye ka dar sa va şın." (Tev be, 29) Ba zı ayet ler də Ehlikitap dı şın da ki bütün müş rik le re kar şı yü rü tü le cek sa va şa iliş kin dir. "Müş rik le ri bul du ğu nuz yer de öl dü rün." (Tev be, 5) "On la rın siz ler le top lu ca sa vaş ma sı gi bi siz də müş rik ler le top lu ca sa va şın." (Tev be, 36) Ba zı ayet ler de, ni te lik və özel lik far kı gö zet mek si zin bütün kafir le re kar şı yü rü tü le cek sa va şa de ğin mek te dir: "Kafir ler den si ze ən/en ya kın olan lar la sa va şın. Siz de bir güc və şid det gör sün ler." (Tev be, 123) Me se le nin özü şu dur: Quranı Ke rim ver di ği me saj la, İslamın və tev hid di ni nin fıt ra ta da yan dı ğı nı vur gu lu yor, fıt ra ta da ya lı bu di nin fonk si yo nu, ha yat sü re sin ce in san tü rü nü öz ya ra tı lı şı doğ rul tu sun da ıs lah et mek tir. Ha yat la fıt ra tı or tak bir nok ta da bu luş tur mak tır. Ni te kim ulu Al lah şöy le bu yu ru yor: "Öy ley se sən yü zü nü Al lah'ı bir le yen bir ha nif ola rak di ne, Al lah'ın fıt ra tı na çe vir; ki in san la rı bu nun üze ri ne ya rat mış tır. Al lah'ın ya ra tı şı üçün heç bir de ğiş me yok tur, iş te dim dik ayak ta du ran din, bu dur. An cak in san la rın ço ğu bil mez ler." (Rum, 30) Bu halda in san fıt ra tıy la ör tü şen bu di ni ege men kıl mak, bu di ne da ya lı ha yat bi çi mi ni ko ru mak, meş ru in san hak la rı nın ən/en önem li si dir. Bu ayəs(n)i ke ri me de bu hu su sa şöy le işa ret edi li yor: "O: 'Di ni dos doğ ru ayak ta tu tun və on da ay rı lı ğa düşme yin.' di ye din den Nuha va si yet et ti ği ni və sa na vah yet ti ği mi zi, İb ra him'e, Mu sa'ya və İsaya va si yet et ti ği mi zi si zin üçün şe ri at kıl dı." (Şura, 13) Son ra bir baş ka ayəs(n)i ke ri me de, fıt rat tan kay nak la nan bu meş ru hak kı sa vun ma nın də bir baş ka fıt rat kay nak lı haqq ol du ğu na işa ret edi yor: "Əgər Al lah'ın, in san la rın ki mi ki miy le de fet me si ol ma sıy dı, ma nas tır lar, ki li se ler, hav ra lar və için de Al lah'ın is mi nin çok ça anıl dı ğı mes cit ler yı kı lır gi der di. Allah ken di ne yar dım eden le re ke sin ola rak yar dım edər. Şüp he siz Al lah, güç lü dür, üs tün ira de li dir." (Həcc, 40) Böy le ce ulu Al lah bi ze bu me sa jı ve ri yor: Tev hid dini nin ayak la rı üze rin de dim dik dur ma sı və Al lah'ı an ma nın can lı kal ma sı, bun la rı sa vun ma ya bağ lı dır. Bu ayəs(n)i ke ri me yi də ön ce ki ayə gi bi bu ka te go ri de in ce le ye bi li riz. "Əgər Al lah'ın in san la rın bir kıs mı ilə bir kıs mı nı de fi ol ma say dı, yer yü zü mut la ka fe sa da uğ rar dı." (Ba ka ra, 251) Yü ce Al lah Ənfal Su re si'n de iştirak edən sa vaş ayet le rin de, şöy le bu yu ru yor.: "O, suç lu günahkar lar is te me se də, hak kı ger çek leş tir mek və ba tı lı ça re siz kıl mak üçün böy le is ti yor du." (Ənfal, 8) Yi ne ay nı su re de, bir neçə ayə son ra şöy le bir çağ rı da bu lu nu yor: "Ey iman eden ler, si ze ha yat ve re cek şey le re si zi ça ğır dı ğı za man, Al lah'a və re su lü'ne ica bet edin/əldə et." (Ənfal, 24) Bu ra da mümin le rin çağ rıl dık la rı ci had və sa vaş, on la ra ha yat ve re cek şey ler ola rak ta nım la nı yor. Bu de mek tir ki, is ter Müslüman la rı, is ter İslamın te me li ni və kö kü nü sa vun mak ama cı ilə ol sun ve ya doğ ru dan kar şı ta ra fa sa vaş elan et mek şek lin de ol sun İslamın ön gör dü ğü sa vaş ol gu su ger çek te in sa nın ya şa ma hak kı nı sa vun ma ya yö ne lik bir ey lem dir. Çün kü Al lah'a or tak koş ma ol gu su özü iti ba riy le in san lı ğın yo k o lu şu, fıt ra tın ölü mü de mek tir. Sa vaş isə, in san lı ğın hak kı nı sa vun ma ya yö ne lik ol ma sı ba kı mın dan in sa na ha ya tı nı ge ri ver mek de mek tir, onu öl dük ten son ra di rilt mek tir. Bu nok ta da, eş ya və olay la ra de rin le me si ne nü fuz ede bi len hər ak lı ba şın da in sa nın al gı la ya bi le ce ği bir ger çek be lir gin le şi yor: İslam, yer yü zü nü hər tür lü şirk pis li ğin den te miz le mek və ima nı sırf Al lah'a öz gü kıl mak üçün, sa vun ma ni te lik li bir hü küm elin de bu lun dur ma lı dır. Çün kü bu ra ya ka dar sun du ğu muz ayet le rin tü mü, pu ta ta pı cı lık şek lin de be lir gin le şen açıq şir ki ber ta raf et me ya da Ehliki ta b'ı ciz ye ver me ye zor la mak su re tiy le haqq içe rik li me sa jı on la rın söz le ri ne ege men kıl ma yı di le ge tir mek te dir. Bu nun ya nı sı ra Ehliki tap' la sa vaş ma ko nu su nu di le ge ti ren ayet ler, on la rın Al lah'a və Re su lü ne inan ma dık la rı nı, haqq di ni din edin me dik le ri ni vur gu la mak ta dır. Bu halda, on lar tev hi de bağ lıy mış gi bi gö rün se ler də, giz li ni te lik le ri, bu səbəbdən ger çek ni te lik le ri şirk tir. Bu yüz den do ğal in san hak la rı nı sa vun ma mis yo nu, on la rı haqq di ne yö nelt me yi zo run lu kıl mak ta dır. Quranı Ke rim, hər nə ka dar, açıq bir buy ruk ola rak bu hökmü (bü- tün sa vun ma hük mü nü) içer me se də, mü min le rin bir gün düş man la rı na üs tün lük sağ la ya cak la rı na iliş kin va atten böy le bir so nu ca var mak müm kün dür. Çün kü adı ge çen so nu cu el de et mek, an cak bu dü zey de bir sa vaş la ger çek le şe bi lir. Bu, şirk ten uzaq, ka tı şık sız tev hid inan cı na da ya lı ha yat sis te mi ni ege men kıl ma ya yö ne lik bir sa vaş tır. Yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "El çi si ni hi da yet və haqq din üze re gön de ren Odur. Öy le ki onu bü tün din le re üs tün kı la cak tır, müş rik ler xoş gör me se bi le." (Səff, 9) Bu ayəs(n)i ke ri me nin me sa jı isə, da ha açıq və da ha vur gu la yı cı dır. "An dol sun, biz zi kir den son ra Ze bur'da də, 'Şüp he siz yer üzünə sa lih kul la rım mi rasçı ola cak tır.' di ye yaz dık." (Ənbiya, 105) Aşa ğı da ələ a la ca ğı mız ayəs(n)i ke ri me nin an la mı da ha dəqiq və me sa jı da ha açık tır: "Al lah, içi niz den iman eden le re və sa lih amel ler de bu lu nan la ra vadet miş tir: Heç şüp he siz on lar dan ön ce ki le ri na sıl güc və ik ti dar sa hi bi kıl dıy sa, on la rı də yer yü zün de güc və ik ti dar sa hi bi kı la cak, ken di le ri üçün se çip be ğen di ği din le ri ni ken di le ri ne yer le şik kı lıp sağ lam laş tı ra cak və on la rı kor ku la rın dan son ra gü ven li ğe çe vi re cek tir. On lar, yal nız ba na iba det eder ler və ba na hiç bir şe yi or tak koş maz lar." (Nur, 55) "Yal nız ba na iba det eder ler" ifa de si ilə, ger çek ima na da ya lı, şirk ten uzaq iba det kas te di li yor. Bu nu də "ba na hiç bir şe yi or tak koş maz lar." ifa de sin den al gı lı yo ruz. Ay rı ca yü ce Al lah'ın ima nın bir kıs mı nı şirk ola rak ni te le di ği ni də unut ma mak ge re kir: "On la rın ço ğu an cak or tak ko şa rak Al lah'a iman eder ler." (Yusuf, 106) Bu yü ce Al lah'ın yer yü zü nü mü min ler üçün şirk ten arın dı ra ca ğı na, on la rı yer yü zü nün hər ta ra fı na mi rasçı kı la ca ğı na iliş kin vaadi nin ifa de si dir. Bu vədin ger çek leş ti ği gün, tam ma na sıy la Al lah'tan baş ka sı na kul luk su nul ma ya cak tır. Bi ri nin ak lı na böy le bir ku run tu ge le bi lir: Bu ra da gay bi yön tem ler le ger çek le şe cek ilahi yar dım vəd edilir. Göz le gö rü lür so mut se bep le rin iş gör dü ğü bir hu sus de ğil dir bu. Nə var ki, on la rı yer yü zün de güc və ik ti dar sa hi bi ya pa cak tır, an la mı na ge len "le-yes tah li fen ne hum" ifa de si, bu yak la şı mı çü rüt mek te dir. Çün kü "is tihlaf (=ha li fe kıl ma)" an cak, bi ri le ri nin ege men li ği ne son ver me, on la rı yer le rin den et me, son ra baş ka la rı nı on la rın yer le ri ne yer leş tir me, şek lin de ger çek le şir. Bu səbəbdən, ifa de de maddi se bep le rin be lir gin rol oy na dı ğı sa vaş ol gu su na yö ne lik bir eyham var dır. Kal dı ki; "Ey iman eden ler, içi niz den kim di nin den dö ner se, Al lah onun ye ri ne ken di si nin on la rı sev di ği, on la rın də ken di si ni sev di ği, mü min le re kar şı al çak gö nül lü, kafir le re kar şı isə güç lü və onur lu, Al lah yo lun da ci had edən və kı na yı cı nın kı na ma sın dan kork ma yan bir top lu luk ge ti rir." (Maidə, 54) ayəs(n)i ke ri mesi ye ri gel di ğin de ay rın tı lı bi çim de açık la ya ca ğı mız gi bi bir za man yü rü tü le cek haqq çağ rı sı na və din sel uya nı şa işa ret et mek te dir. İle ri de yü ce Al lah'ın em ri doğ rul tu sun da ger çek le şe cek bu vəd e dil miş ye ni den di ri liş sü re ci nin, an cak ci hat des tek li da vet yön te miy le so nuç la na bi lir ol du ğu nu pe kiş tir mek te dir. Şim di ye ka dar yap tı ğı mız açık la ma lar, İslamın ci had hük mü nü ya -sa laş tır ma sı na yö ne lik eleş ti ri le re də ce vap ni te li ğin de dir. Eleş ti ri şöy le dir: Ci ha dın ya sa laş tı rıl ma sı ön ce ki pey gam ber le rin di ni teb liğ de kul- lan dık la rı yön te min dı şı na çı kıl ma sı de mek tir. İslamdan ön ce ki dö nem ler de gö rev len di ri len pey gam ber le rin sun duk la rı di nin ya yıl ma sı və et kin lik ka zan ma sı sa de ce da vet və yol gös te ri ci lik yön te mi ne da ya nı yor du. Adam öl dür me yi, tut sak al ma yı və bas kın dü zen le me yi ka çı nıl maz ola rak be ra be rin de ge ti ren sa vaş yo luy la in san la rı inan ma ya zor la mak, İslamdan ön ce ki da vet sü re-sin ce baş vu rul ma yan bir me tot tu. Bu yüz den Hıris ti yan mis yo ner ler İslamı "kı lıç və qan di ni", baş ka la rı də zor la ma və bas kı di ni ola rak ni te le miş ler dir. Ön ce ki açık la ma lar dan an la şı lan ce va bın iza hı şöy le dir: Quranı Ke rim öğ re ti siy le bi ze şu nu açık lı yor. İslam, in san fıt ra tı nın hü küm le ri esa sı na da ya nı yor. Bu yüz den, ha yat sü re sin ce in san tü rü nün er dem li ğe, ke ma le er me si nin an cak fıt ra tın Səbəbindən İslamın ön gör dü ğü, hük met ti ği və da vet et ti ği şey le re uy mak la müm kün ola ca ğın dan kuş ku duy ma mak ge re kir. Fıt rat, tev hid il ke si nin bi rey sel və top lum sal ya sa la rın esa sı, te me li ol ma sı nı ön gö rür. Bu te mel il ke nin in san lar ara sın da ya yıl ma sı nı sağ la ma nın, yox oluş tan və de je ne re oluş tan ko ru ma nın in san lı ğın ya sal hak kı ol du ğu nu vur gu lar. Bu yüz den fıt ra tın onay la dı ğı bu hak kı, müm kün olan yön tem ler le ye ri ne ge tir mek bir zo run lu luk tur. Bu hu sus ta ya pı la bi le cek if rat və tef ri ti ön le mek ama cıy la iti dal me to du və həddi va sat ter cih edil miş tir. Ni te kim İslam di ni, baş lan gıç ta tam çağ rı və Al lah yo lun da kar şı la şı lan ezi yet le re kar şı sa bır şek lin de bir yön te me baş vur muş tur. Da ha son ra İslamın te me li ni və Müslüman la rın can la rı nı, ırz la rı nı və mal la rı nı ko ru ma ya yö ne lik sa vun ma sa va şı aşa ma sı na gir miş tir. Bu nu iz le yen aşa ma də, in san hak la rı nı və tev hid me sa jı nı sa vun ma ya yö ne lik doğ ru dan kar şı ta ra fa sa vaş elan et me dö ne mi dir. Amma hiç bir sal dı rı da, uy gun bir yön tem le söz lü da vet ger çek leş ti ril me dik çe və dolayısilə kar şı ta ra fa sal dı rı üçün hak lı bir ge rek çe oluş tu rul ma dık ça sa va şa fi i len gi ril me miş tir. Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) pra tik sün ne ti bu nun so mut ka nı tı dır. Ni te kim yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "Rab bi nin yo lu na hik met le və gü zel öğüt ler le ça ğır və on lar la ən/en gü zel bi çim de mü ca de le et/ət." (Nəhl, 125) Bu aye tin içer di ği hü küm, bütün aşa ma la rı kap sa ya cak ge nel bir ni te li ğe sa hip tir. Bir ayet te də şöy le bu yu ru lu yor: "Böy le ce he lak ola cak ki şi apa çık bir de lil den son ra he lak ol sun, di ri ka la cak ki şi apa çık bir de lil den son ra ha yat ta kal sın." (Ənfal, 42) İslamın ci had hük mü "üs tün lük sağ lan dık tan son ra, in san la rı di ne gir me le ri yö nün de bir zor la ma yı ge rek ti rir." şek lin de ki eleş ti ri ye ge lin ce; in san lı ğın hak ka yö nel til me si gi bi di ri li şi an la mı na ge le bi le cek önem li bir ge liş me kar şı sın da ye ter li açık la ma və ke sin ka nıt tan son ra ba zı kim se ler hak kın da zor la ma ol ma sı nın öne mi yok tur. Bu, ulus la ra ra sı iliş ki ler de ge çer li olan bir ku ral dır. Ör ne ğin me de ni ya sa la ra baş kal dı ran, on la rı ta nı ma yan kim se ler, bu ya sa la ra uy ma ya ça ğı rı lır lar, son ra hər tür lü yo la, is te me ye rek ya sa la ra ita a ti ni sağ la mak üçün ge re kir se sa va şa da hi baş vu ru lur. Kənar yan dan şa yet, zor luk var sa bi le, bu ku şa ğın bel li bir kat ma nı na öz gü ka lır. Ar dın dan di ni eği tim və öğ re tim le, di ğer kat man la rın ha yat la rı bel li bir dü ze ne so ku lur, ıs lah edi lir. Fıt ra ta və tev hid il ke si ne da ya lı bir gö nül lü ya pı lan ma sü re ci baş la tı lır. "İslamdan ön ce gel miş geç miş pey gam ber le rin mü ca de le le ri, sırf da vet və yol gös te ri ci lik esa sı na da ya lı ola rak ger çek leş miş tir." şek lin de ki bir id di a ya ge lin ce, ta ri hin on la rın ha ya tıy la il gi li el de ki ve ri le rin den al gı la dı ğı mız ka da rıy la sa va şa cak imkana sa hip de ğil ler di. Söz gelimi Hz. Nuh (ə.s), Hud (ə.s) və Sa lih (ə.s) pey gam ber ler dörd bir yan dan bas kı və dik ta tör lük sis tem le rin ce ku şa tıl mış lar dı. Hz. İsanın (ə.s) du ru mu də in san lar ara sın da bu lu nup me sa jı nı yay mak la meş gul ol du ğu dö nem ler də bun dan fark lı de ğil di. Hz. İsanın di ni çox son ra la rı ya yıl mış tır, sun du ğu me saj an cak şe ri a tı nın ar tık yü rür lük ten kal dı rı la ca ğı dö nem de, ya ni İslamın doğ du ğu gün ler de yay gın bi çim de ka bul gör müş tür. (İslam di ni ni ka bul et me yen grup lar, gö rü nür de Hz. İsanın (ə.s) di ni ne sı ğın dı lar. So nuç ta bu din ya yıl dı.) Kal dı ki Tev rat'ta an la tıl dı ğı ka da rıy la bir çok pey gam ber Al lah yo lun da sa vaş mış tır. Quranı Ke rim də bu ger çe ğe bir par ça de ğin mek te dir: "Ni ce pey gam ber le bir lik te bir çox Rab ba ni ler sa va şa gir di ler də, Al lah yo lun da ken di le ri ne isa bet edən güç lük və mih net ten do la yı nə gev şek lik gös ter di ler, nə bo yun eğ di ler. Al lah sab re den le ri se ver. On la rın söy le dik le ri: 'Rab bi miz, gü nah la rı mı zı və iş le ri miz de ki aşı rı lık la rı mı zı ba ğış la, ayak la rı mı zı sağ lam laş tır və kafir ler top lu lu ğu na kar şı yar dım et/ət.' de me le rin den baş ka bir şey de ğil di." (Al/götürü İmran, 146-147) Soy daş la rı nı Ama li ka lar la sa vaş ma ya ça ğı ran Hz. Mu sa'nın kıs sa sı nı an la tır ken yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "Ha ni Mu sa kav mi ne şöy le de miş ti... Ey kav mim, Al lah'ın si zin üçün yaz dı ğı kut sal ye re gi rin və ge ri sin ge ri ar ka nı za dön me yin; yok sa kay ba uğ ra yan lar ola rak çe v ri lir si niz... De di ler ki: Ey Mu sa, biz, on lar dur du ğu sü re ce hiç bir za man ora ya gir me ye ce ğiz. Sən və Rab bin get, iki niz sa va şın. Biz bu ra da du ra ca ğız" (Maidə, 20, 26) Bir baş ka ayet te də şöy le bu yu ru lu yor: "Mu sa'dan son ra İs ra i lo ğul la rı' nın ön de ge len le ri ni gör me din mi? Ha ni pey gam ber le rin den bi ri ne, 'Bi ze bir me lik gön der də Al lah yo lun da sa va şa lım.' de miş ler di." (Ba ka ra, 246) Ta lut və Ca lut kıs sa sı nın so nu na ka dar, bu yön de ifa de ler tez-tez tek rar la nır. Yü ce Al lah Hz. Sü ley man və Se ba Me li ke si kıs sa sın da şöy le bu yu ru yor: "Ba na kar şı bü yük lük gös ter me yin və ba na Müsəlman ola rak ge lin... Sən on la ra dön, biz on la ra öy le or du lar la ge li riz ki, on la rın kar şı koy ma la rı müm kün de ğil və biz on la rı on dan hor lan mış, aşa ğı lan mış və kü çük dü şü rül müş ler ola rak sü rüp çı ka rı rız." (Nəml, 34-37) "Biz on la ra öy le or du lar la ge li riz ki, on la rın kar şı koy ma la rı müm kün de ğil." sö züy le ya pı lan teh dit ilk dəfə di le ge ti ril miş bir da ve tin so nuç lan ma sı na yö ne lik bir sa vaş tan baş ka bir şe yi ifa de et me mek te dir. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|