Ayələrin Tərcüməs(n)i
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 196) Hac c ı v ə Um re yi Al lah üçün ta mam la y ın.
- Əgər al ıkonulsanız, ar tık si ze ko lay ge len kur ba nı (gön de rin). Kur ban ye ri ne va rın ca ya ka dar baş la rı nı zı tı raş et me yin.
- Kim siz den has ta isə ve ya ba şın dan bir ra hat sız lı ğı var sa, oruc və ya sədəqə və ya qurban olmaq üzrə fidyə verər.
- Gü ve ne ka vuş tu ğu nuz da, hac ca ka dar um re ilə ya rar lan mak is te ye ne, ko la y ı na ge len bir kur ba nı kes mek ge re kir.
- Bu la ma ya na də, üç gün hac da, ye di gün də dön dü ğü nüz de oruc var dır.
- İş te bu, tam on gün dür.
- Bu da, ai le si Mes cid-i Ha ramda ol ma yan lar için dir.
- Al lahtan kor kun və bi lin ki Al lah, mu hak kak ce za s ı çox çe tin olan dır.
- 197) Həcc, (onun za ma n ı) bi li nen ay lar dır. Böy le lik le kim on lar da hac cı ken di ne f ərz eder se, bil sin ki xaçda ka d
- Siz ha y ır adı na n ə ya par sa n ız, Al lah, onu bi lir … Ey a
- 198) Rab bi niz den bir fəzl is te me niz de, si zin üçün bir sa k ın ca yok tur.
|
ayələrin AÇIK LA MAsı Bu ayet ler, Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) son hac cı olan ve da hac cı es na sın da in miş tir. Te met tü hac cı nın ya sa laş tı rıl ma sı də bu hac da ger çek leş miş tir. 196) Hac cı və Um re yi Al lah üçün ta mam la yın. Bir nes ne nin ta ma mı, o nes ne nin di ğer par ça la rı na ek len me si ilə, o nes ne nin nes ne ol ma sı nı sağ la yan par ça sı na de nir. Bu nes ne den bek le ni len və ar zu la nan özel lik ler bu na da ya na rak be lir gin le şir. Bu halda, ta mam la ma, ba zı par ça la rı ilə baş lan ma sı nın ar dın dan nes ne yi ta mam la yı cı par ça yı ön ce den ha zır lan mış di ğer par ça la ra ek le mek de mek tir. Ke mal i se, bir du rum, bir ni te lik ya da bir ol gu dur. Ta mam lan mış şey ya da nes ne bu nu bul du ğu za man, ta mam la nı şı nın ar dın dan ona bir so nuç və bir əsər te ret tüp edər ki əgər ke mal ol maz sa, bu so nu cun ona teret tüp et me si müm kün ol ma ya cak tır. Bu na gö re, in san vü cu du nu oluş tu ran par ça la rın bir bi ri ne ek len miş ol ma sı, in sa nın ta mam ol ma sı an la mı na ge lir. Bu in sa nın bil gin, ce sur ya da if fet li ol ma sı da, onun ke mal ni te li ği ne sa hip ol ma sı an la mı na ge lir. Ba zı du rum lar da "ta mam" ol ma nın "ka mil" ol ma an la mın da kul la nıl dı ğı gö rü lür. Bu uy gu la ma, "Bir nes ne ye ya da var lı ğa ek le nen ar tık bir ni te lik, öne mi və ko nu mu iti ba riy le o var lı ğın içi ne, esas lı un sur la rı ara sı na gi rer." sa vı na da ya nan bir is ti a re şek li dir. Hac cı və um re yi ta mam la ma yı ön gö ren ifa de de, "ta mam la ma" ilk və ger çek an la mın da kul la nıl mış tır. "Əgər ku şa tı lır sa nız, ar tık si ze ko lay ge len kur ba nı gön de rin." ifa de si bu de ğer len dir me yi pe kiş ti ri ci ni te lik te dir. Çün kü bu ifa de, bir işi par ça la rı nın ən/en so nun cu su na ulaş tır ma və bu so nun cu par ça yı də baş lan gı cın ar dın dan ken di si ne ka dar ulaş tı rı lan di ğer par ça la ra ek le me an la mı na ge len "ta mam la ma" buy ru ğu na iliş kin bir ay rın tı dır. Bu nu "ke mal" an la mın da "ta mam la ma"nın bir ay rın tı sı ola rak de ğer len dir me yi des tek le ye cek bir an lam yok tur. Ko nu biz ce, bu ba kım dan açıq və net tir. Həcc, Müslüman la rın hər il yap tık la rı bel li bir iba det şek li dir. İlk dəfə Hz. İb ra him (ə.s) dö ne min de, ilahi şe ri a tın bir em ri ola rak ye ri ne ge ti ril miş tir. On dan son ra də Arap la rın uy gu la dık la rı bir ge le nek ola rak var lı ğı nı ko ru du. Ar dın dan yü ce Al lah hac cı, bu üm met üçün kı ya me te ka dar de vam ede cek bir iba det şek li ola rak ya sa laş tır dı. Bir iba det ler bü tü nü olan həcc uy gu la ma sı, ih ra ma gi rip Ara fat'ta vak fe de dur mak la baş lar. Ar dın dan Meş'ar'ul-Ha ram'a gi di lir. Və yi ne Mi na de ni len yer de kur ban lar ke si lir. Üç yer de şey tan taş la nır. Kəbə ta vaf edi lir. Ta vaf na ma zı kı lı nır. Son ra Sa fa ilə Mer ve ara sın da sa iy ya pı lır. Bu es na da ye ri ne ge ti ril me si fərz olan baş ka iba det ler də var. Həcc üçə ay rı lır. 1- Həcci İf rad 2- Həcci Kı ran 3- Həcci Te met tu. Bu üçün cü sü Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) son dö nem le rin de Al lah'ın em riy le uy gu la ma ya ko nul muş tur. Um re isə, ay rı bir iba det tir. Her han gi bir za man da ih ra ma gi rip Kəbəni ta vaf et mek, ora da ta vaf na ma zı nı kıl mak, Sa fa ilə Mer ve ara sın da sa iy yap mak və tak sir ilə ger çek leş ti ri lir. Həcc və um re an cak, Al lah rı za sı na dö nük ol duk la rı za man, ye ri ne ge ti ril miş sa yı lır lar. Bu nun ka nı tı də yü ce Al lah'ın bu sö zü dür: "Həcc və um re yi Al lah üçün ta mam la yın." Əgər alıkonulsanız, ar tık si ze ko lay ge len kur ba nı (gön de rin). Kur ban ye ri ne va rın ca ya ka dar baş la rı nı zı tı raş et me yin. Aye tin ori ji na lin de ge çen "ih sar" hap se dil me, alı kon ma, de mek tir. Bu ra da kas te di len an lam isə ih ra ma gi re rek hac ca fi i len baş lan dık tan son ra has ta lık ya da düş man se be biy le iba de tin ta mam la nı şı nın en gel len me si dir. "İs tiy sar" isə, bir şe yin ko lay ca ol ma sı de mek tir. Zor la de ğil. Bu ifa de kul la nıl dı ğın da, bir şe yin ko lay lı ğı ken di ne celp et ti ği şek lin de bir çağ rı şım ya par. "el-Hed yu" isə, ki şi nin yak laş ma ama cıy la bir baş ka sı na ya da ta pın ma ma hal li ne, sun du ğu hay van de mek tir. As lı isə "el-hed ye tu" ya ni ar ma ğan dır. Ya da "hi da yet" an la mı na ge len "el-hed yu"dur. Bu du rum da, mak sa da sev k et me an la mı əsas alın mış olar. "el-Hed yu və el-hed ye tu"; "et-tem ru (=hur ma cin si)" və "et-tem re tu (=bir hur ma)" gi bi cin si və bir li ği ifa de et me açı sın dan fark lı lık ka za nır lar. "el-Hed yu" ifa de si, in sa nın hac da kur ban edil mek üze re, kur ban ma hal li ne sev k et ti ği hay van lar an lamın da kul la nıl mış tır. Kim siz den has ta isə ve ya ba şın dan bir ra hat sız lı ğı var sa, oruc və ya sədəqə və ya qurban olmaq üzrə fidyə verər. İfa de nin ori ji na li nin ba şın da ki "fa" har fi ay rın tı ni te li ğin de dir. Baş- la rın tı raş edil me si ne iliş kin ya sa ğa böy le bir ay rın tı nın ge ti ril miş ol ma sı gös te ri yor ki, ayet te ge çen "has ta lık"tan mak sat, ba şın tı raş edil me den bı ra kıl ma sı halında za rar lı ola bi le cek xüsusi bir has ta lık tır. Ay rı ca "ve ya ba şın dan bir ra hat sız lı ğı var sa." ifa de si nin ba şın da ki şek və ter didi gös te ren "ev (=ve ya)" eda tı, has ta lık yo luy la ol ma yan ör ne ğin həşəratdan kay nak la nan bir ra hat sız lı ğın kas te dil di ği ni gös te rir. Bu səbəbdən "ve ya ba şın dan bir ra hat sız lı ğı var sa" ifa de si ba şın bit gi bi həşəratın var lı ğın dan ra hat sız lı ğı nı or ta ya ko yan ki na ye li bir ifa de dir. Ne ti ce ola rak bu iki sin den (has ta lık ve ya ra hat sız lık) bi ri nin mey da na gel miş ol ma sı, ba şın tı raş edil me si ni ca iz kı lar. An cak, oruc, sa da ka ve ya kur ban kes me şık la rın dan bi ri ni ter cih et mek su re tiy le bir fid ye nin ve ril me si də zo run lu dur. Ha dis ler de fid ye oru cu nun üç gün, sa da ka nın al tı yok su lu do yur ma, kur ba nın də bir ko yun ol du ğu ke sin lik ka zan mış tır. Gü ve ne ka vuş tu ğu nuz da, hac ca ka dar um re ilə ya rar lan mak is te ye ne, ko la yı na ge len bir kur ba nı kes mek ge re kir. Bu ifa de yu ka rı da ge çen "alı ko nul ma" du ru mu na iliş kin bir ay rın tı ni te li ğin de dir. Ya ni; has ta lık, düş man ve ya baş ka bir şey ola rak gün de me ge le bi le cek en gel le me ler den ya na ken di ni zi gü ven lik te gör dü ğü nüz de hac ca ka dar um re ilə ya ni um re se be biy le ya rar lan mak is te yen kim se nin şöy le ki um re yi ta mam la ya rak Hac cın baş la ma sı na ka dar ih ram dan çı ka nın, ko la yı na ge len bir kur ba nı kes me si ge re kir. Do la yı sıy la "Fe -men te met taa (=um re ilə ya rar lan mak is te ye ne)" ifa de si nin ba şın da ki "fa" se be bi yet bil di rir. Kas te di len se be bi yet isə, um re nin ya rar lan ma (te met tu)ya se bep oluş tur ma sı dır. Ya ni, ih ram lıy ken ya pa ma ya ca ğı, ka dın lar la iliş ki ye gir me və av lan ma dan ya rar lan ma sı na se bep oluş tur ma sı. Çün kü um re nin ta mam lan ma sı ilə ih ram dan çık mak bun la rı yap ma ya imkan sağ lar. "Ko la yı na ge len bir kur ban" Aye tten an la şıl dı ğı ka da rıy la kur ban kes me baş lı ba şı na bir iba det və amel dir. Bu səbəbdən hac cın baş lan gıç ye ri olan mi kat ta ih ra ma gir me yip Mek ke'de gir me si ne kar şı lık bir zor la ma və te la fi o la rak yo rum lan ma sı yan lış tır. Böy le bir şe yin ayəs(n)i ke ri me den al gı lan ma sı üçün, faz la dan işa ret le re ih ti yaç var dır. Və bu hu sus dəqiq və açık tır. Şa yet "...ko la yı na ge len kur ba nı kes mek ge re kir..." ifa de si nin "ya rar lan mak is te ye ne..." ifa de sin den son ra yer/yeyər al ma sı, ce za nın şart tan son ra yer/yeyər al ma sı na ör nek tir. Bu nun la be ra ber, cüm le nin şərt kıs mı nın "ya rar lan ma" laf zı nı kap sa ma sı, kur ba nın "ya rar lan ma"ya kar şı lık ol du ğu nu eyham et mek te dir. Bu isə, ko nul muş bir hük me iliş kin bir növ ko lay laş tır ma dır. Ne ti ce de kur ban kes me hük mü, müs ta kil bir iba det sa yıl maz; ak si ne ya rar lan may la il gi li bir te la fi dir." şek lin de bir gö rüş ile ri sü rü le cek olur sa, bu na ce vap ola rak de riz ki: Bu gö rü şü "um re ilə" ifa de si red det mek te dir. Çün kü böy le bir ifa de tar zı, an cak, bir əməl iş le nir ken, baş ka bir şey den ya rar lan ma nın ca iz bı ra kıl ma sı du ru mu na uy gun dü şe bi lir. Bu səbəbdən um re nin ta mam lan ma sı və həcc üçün şim di lik ih ra ma gi ril me di ğin den ih ram lı ol ma du ru mu nun söz mövzusu ol ma dı ğı bir yer de, ko lay laş tır ma yı gün de me ge tir me nin bir an la mı yok tur. Kal dı ki, şa yet söz mövzusu imanın var lı ğı ka nıt la nır sa, bu an cak, kur ban kes me hük mü nün ge ti ril me si nin, hac ca ka dar um re ilə ya rar lan ma hük mü nün ve ril miş ol ma sın dan kay nak lan ma sı ilə an lam ka za nır. Kur ba nı, hac ca baş la mak üçün mi kat ta ih ra ma gi ril me di ği və ye ri ne Mek ke'de gi ril di ği ne kar şı lık bir te la fi ola rak al gı la mak doğ ru ol maz. Aye tin za hi rin den və akı şın dan an la dı ğı mız ka da rıy la "həccə ka dar um re ilə ya rar lan mak is te ye ne ko la yı na ge len bir kur ba nı kes mek ge re kir." ifa de si, um re ilə ya rar lan ma (te met tu) uy gu la ma sı nın ya sa laş tı rıl ma sı na iliş kin bir ha ber ni te li ğin de dir. Ya sa laş tır ma yı an lat ma ya iliş kin bir açık la ma de ğil dir. Çün kü ifa de tar zı, ön ce "ya rar lan ma"yı, ay rın tı lan dı rı la cak bir kök ko nu mu na ge ti ri yor, son ra də "kur ban kes me"ye iliş kin hük mün ya sa laş ma sı nı bu kö ke da yan dırı yor. Çün kü: "Kim ya rar la nır sa, onun bir kur ban kes me si ge re kir." de mek le "ya rar la nın və kur ba nı ye ri ne gön de rin" de mek ara sın da fərq var dır. Ya rar lan ma ya iliş kin hük mün ya sa laş ma sı ilə il gi li an la tı mı, aye tin so nun da ki bu ifa de içer mek te dir: "Bu, ai le si Mes cid-i Ha ram'da ol ma yan lar için dir." Bu la ma ya na də, üç gün hac da, ye di gün də dön dü ğü nüz de oruc var dır. Bu ra da həcc, oruc üçün zərf ko nu mu na ge ti ril miş tir. Bu de ğer len dir me de oru cun, hac la il gi le ni len za man və mekan la ör tüş me si əsas alın mış tır. Bu halda həcc üçün ih ra ma gir mek ten baş la yıp dö nüş iş lem le ri ne baş lan dı ğı za ma na ka dar ki həcc sü re si, üç gün lük oru cun də za ma nı dır. Bu yüz den Ehlibeyt İmamları' na da yan dı rı lan ha dis ler de söz ko nu su oru cun vak ti nin kur ban bay ra mın dan ön ce ya da teş rik gün le rin den son ra ol du ğu be lir ti lir. Bu da ha ön ce tut ma ya güc ye ti re me yen ler için dir. Ak si tak dir de mem le ke ti ne dö nün ce tut ma sı ge re kir. Di ğer ye di gün lük oru cun zar fı isə, həcc dö nü şün den son ra dır. Bu de ğer len dir me yi "dön dü ğü nüz de" ifa de sin den açık ça al gı lı yo ruz. Çün kü "dö nüş za ma nı" şek lin de bir ifa de kul la nıl ma mış tır. Ay rı ca "dön dü ğü nüz de" ifa de sin de, qeyb ki pin den mu ha tap ki pi ne doğ ru bir ge çiş ya pıl mış ol ma sı, bu nu eyham et mi yor de ğil dir. İş te bu, tam on gün dür. Üç gün lük ilə ye di gün lük oruc top lam ola rak on gün edər. Ye di gün lük oru cun, on gü nün ik ma le er me si ni sağ la yı cı ola rak vur gu lan ma sı, bu na kar şın ta mam la yı cı ola rak ön gö rül me me si gös te ri yor ki, üç gün lük oruç la ye di gün lük oru cun hər bi ri üçün öte kin den fark lı bir hü küm söz ko nu su dur. Aye tin ba şın da "ta mam la ma" ilə "ik mal et me" kav ram la rı na iliş kin de ğer len dir me mi zi göz önün de bu lun dur du ğu muz za man, var dı ğı mız bu so nu cu bir ye re oturt muş olu ruz. Bu halda üç gün lük oruc, özü iti ba riy le ek sik siz bir amel dir. Ye di gün lük oruç la bir lik te li ği sa de ce ik mal ni te li ğin de dir, ta mam la ma de ğil. Bu da, ai le si Mes cid-i Ha ram'da ol ma yan lar için dir. Ya ni bun dan ön ce sö zü edi len "hac ca ka dar um re ilə ya rar lan ma" hük mü, ai le si Mes cid-i Ha ram'da ol ma yan lar üçün ge çer li dir. Bu nun la, ha dis le rin ta nık lı ğıy la otur du ğu yer le Mes cid-i Ha ram ara sın da ən az on iki mil me sa fe bu lu nan kim se ler kas te dil miş tir. Ki şi nin ai le si, ka rı sı və bak mak la yü küm lü ol du ğu ço luk ço cu ğu dur. Uzaq di yar lar dan ge len ya ban cı lar dan "ai le si Mes cid-i Ha ram'da ol ma yan lar" ola rak sö z e dil me si, ok şa yı cı, sem pa ti uyan dı rı cı və çox da kik bir xoş ifa de tar zı dır. Bu sem pa ti uyan dı rı cı ifa de, ay rı ca bu cür bir hük mün yü rür lü ğe ko nu lu şu nun hik me ti ne də işa ret et mek te dir. Bu na gö re, ön gö rü len bir uy gu la ma nın hik me ti ha fif let me və ko lay laş tır ma dır. Çün kü həcc gi bi əmək, yor gun luk və yol me şak ka ti ge rek ti ren bir iba det üçün uzaq di yar lar dan ge len in san, din len me ye ih ti yaç du yar. İn san də do ğal ola rak an cak ai le si nin ya nın da din le ne bi lir, an cak ai le or ta mın da ra ha ta ka vu şa bi lir. Oy sa həcc üçün uzaq di yar lar dan gel miş kim se nin Mes cid-i Ha ram ya nın da ai le si yok tur ki din len sin. Bu yüz den yü ce Al lah du ru mu bun dan iba ret olan lar üçün hac ca ka dar um re ilə ya rar lan ma və həcc üçün Mes cid-i Ha ram'da ih ra ma gir me və ikin ci dəfə mi ka ta git me me le ri şek lin de bir ko lay laş tır ma ge tir miş tir. Bu açık la ma la rın ışı ğın da, an la mış ol ma lı sın ki: Um re ilə ya rar lan ma nın ya sa laş tı rıl ma sı na de la let edən ifa de şu dur: "Bu də, ai le si Mes cid-i Ha ram'da ol ma yan lar için dir." "Hac ca ka dar um re ilə ya rar lan mak is te yen." ifa de si isə, mut lak tır. Her han gi bir za man, her han gi bir şa hıs və her han gi bir du rum la ka yıt lı de ğil dir. Al lah'tan kor kun və bi lin ki Al lah, mu hak kak ce za sı çox çe tin olan dır. Sa de ce hac la il gi li bir uy gu la ma nın ya sa laş tı rıl ma sı nı ifa de edən bir sö zün so nun da, böy le si ne sar sı cı, böy le si ne et ki le yi ci və bu de re ce sərt bir ifa de nin yer/yeyər al ma sı, bu açık la ma ya mu ha tap olan la rın, söz mövzusu hük mü inkar et me si nin ya da ka bul etme yi ya vaş tan al ma la rı nın bek len di ği ni vur gu lar ni te lik te dir. Ni te kim öy le də ol du. Çünki, di nin ya sa laş tır dı ğı, yü rür lü ğe koy du ğu uy gu la ma lar və hü küm ler ara sın da, özel lik le həcc iba de ti, Al lah dos tu Hz. İb ra him (ə.s) dö ne min den bu ya na Arap lar ta ra fın dan hər il ye ri ne ge ti ri len bir ge le nek ola rak var lı ğı nı sür dü rü yor du. Hac cı bi li yor lar dı, uy gu lu yor lar dı. Ruh la rı bu na alış mış, kalp le ri do ğal ola rak bu iba de te ısın mış tı. İslam da bu ge le ne ği yak la şık ola rak Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) son dö nem le ri ne ka dar, ol du ğu gi bi onay la yıp uy gu lan ma sı nı ön gör dü. Hac cın ya pı sın da bir de ği şik li ğe git mek, Arap la rın ko lay ca ka bul ede cek le ri bir hadisə de ğil di. Bu yüz den, söz mövzusu de ği şik li ği tep kiy le kar şı la dı lar. Eli mi ze ula şan ri va yet ler den al gı la dı ğı mız ka da rıy la bu de ği şik lik ler birçok la rı nın içi ne sin me miş ti. Bun dan do la yı, Re su lul lah efen di miz (s. a. a) on lar la ko nuş ma, on la ra açık la ma da bu lun ma ge re ği ni duy du. Və şu nu vur gu la dı: "Hük met me yet ki si Al lah'a ait tir. O, di le di ği gi bi hük me der. ONun hük mü ge nel dir, her ke si kap sar. Her han gi bir pey gam ber və top lu luk bu hük mün kap sa mı nın dı şın da de ğil dir." İş te aye tin so nun da, tak va yı em ret me və Al lah'ın aza bın dan kor kut ma içe rik li sərt bir ifa de nin yer/yeyər al ma sı nın ge rek çe si, ar ka planı bu dur. 197) Həcc, (onun za ma nı) bi li nen ay lar dır. Böy le lik le kim on lar da hac cı ken di ne fərz eder se, bil sin ki xaçda ka dı na yak laş mak, fısk yap mak və kav ga ya gi riş mek yok tur. Hac cın za ma nı Arap lar ca bi li nen ay lar dır. Ha dis ler də bu nu bi ze be lir le miş tir. Həcc ay la rı; şev val, zil ka de və zil hic ce dir. Hac cın an cak zil hic ce ayı nın be lir li bir kıs mın da ya pıl ma sı, onun bü tün ola rak bir həcc ayı ola rak sa yıl ma sı na en gel oluş tur maz. Bu, tıp kı bi ri ne: "Sa na cu ma gü nü ge le ce ğim." de me mi ze ben zer. Hal bu ki, ge li şi miz an cak cu ma gü nü nün be lir li bir kıs mın da ger çek le şe bi lir, tü mün de de ğil. Ayəs(n)i ke ri me de "həcc" laf zı nın üç ke re tek rar lan mış ol ma sı, ay rı ca (uy gun ol ma yan) a çık is min, müz mer ad ye ri ne ko nul ma sı nın ne de ni, bu nun "icaz lü tuf"lu bir ifa de bi çi mi ol ma sı dır. Çün kü ayet te ge çen həcc laf zı nın il ki ilə, hac cın za ma nı, ikin ci si ilə, biz zat həcc iba de ti, üçün cü sü ilə də hac cın za ma nı və ye ri kas te dil miş tir. Şa yet "həcc" laf zı hər üçün de də açık ça te laf fuz edil me sey di ba zı la rı nın də söy le dik le ri gi bi ge rek siz ye re sö zü uzat ma zo run lu lu ğu do ğa cak tı. (Çün kü şöy le de nil me si, ge re ke cek ti: Hac cın za ma nı bi li nen ay lar dır. Böy le lik le kim on lar da bu ame li ken di ne fərz eder se, bil sin ki həcc za ma nın da və həcc ya pı lır ken ka dı na yak laş mak...) Hac cın fərz kı lın ma sı, bir in sa nın hac ca fi i len baş la mak su re tiy le onu ken di si üçün bir yü küm lü lük halına ge tir me si dir. Ni te kim yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "Hac cı və um re yi Al lah üçün ta mam la yın." Da ha ön ce də söy le di ği miz gi bi, "er-re fes" açık ça de nil me si çir kin olub ki na ye yo luy la işa ret edi len hər ame le yö ne lik kul la nı lan bir ifa de dir. "Fu suk (=fısk)" isə, ita a tin dı şı na çık mak de mek tir. "Ci dal (=kav -ga ya tu tuş mak)" ilə də, söz lü tar tış ma, sür tüş me kas te dil miş tir. Fa kat ha dis ler de "er-re fes" cin sel bir leş me, fu suk (=fısk)" ya lan, "ci dal (=kav- ga)" də "ha yır, val la hi", "bəli, val la hi" de mek şek lin de açık lan mış tır. Siz ha yır adı na nə ya par sa nız, Al lah, onu bi lir… Ey ağıl sa hip le ri ben den kor kup-sa kı nın. Bu ifa de, iş le nen amel le rin Al lah ka tın dan giz li kal ma dık la rı na yö ne lik bir uya rı dır və tak va çağ rı sı dır. Ki, Al lah'a iba det et mek le meş gul kim se, Al lah'ın ken di si ni gö rüp de net le di ği ger çe ği ni ak lın dan çı kar ma sın, Bu səbəbdən iba de tin an la mı kay bol ma sın. Bu, Quranı Ke rim'in bil gi le rin te mel da ya nak la rı nı açık lar ken, geç miş le rin kıs sa la rı nı ak ta rır ken və ilahi ya sa la rı ha tır la tır ken, sü rek li baş vur du ğu bir ifa de tar zı dır. Hər me se le de, özə iliş kin açık la ma yı öğüt le, tav si ye ilə pe kiş ti rir. Ki ilim le əməl, te o riy le pra tik bir bi rin den ay rıl ma sın. Çün kü amel le des tek len me yen il min, pra ti ğe yan sı ma yan te o ri nin İslamda ye ri yok tur. İslam ter mi no lo ji sin de bir de ğer ifa de et mez. Söz mövzusu çağ rı nın şöy le bir ifa dey le son bul ma sı bu yüz den dir: "Ey ağıl sa hip le ri ben den kor kup-sa kı nın." Dik kat edi lir se, ön ce ki ifa de de kul la nı lan qeyb ki pin den mu ha tap ki pi ne yö ne lik bir ge çiş ger çek leş ti ri li yor. Bu isə, me se le ye ve ri len öne mi, gös te ri len ya kınlı ğı və öze ni və an cak tak va yo lu nun iz le nil me si ge rek ti ği ni or ta ya ko yar ni te lik te dir. 198) Rab bi niz den bir fəzl is te me niz de, si zin üçün bir sa kın ca yok tur. Bu ayəs(n)i ke ri me, içer di ği an lam, yük len di ği me saj iti ba riy le bu ayəs(n)i ke ri me yi an dır mak ta dır: "Ey iman eden ler, cu ma gü nü na maz üçün çağ rı ya pıl dı ğı za man, he men Al lah'ı zik ret me ye ko şun və alış-verişi bı ra kın... Ar tık, na ma zı kı lın ca, yer yü zün de da ğı lın. Al lah'ın faz lı nı is te yip ara yın." (Cu m'a, 9-10) Gö rül dü ğü gi bi, bu ayet ler de "Al lah'ın faz lı nı ara ma" alış veriş ten be del ola rak kul la nıl mış tır. Za ten, alış ve rişte Al lah'ın faz lı nı ara ma gi ri şi mi dir. Ni te kim ha dis ler də, bu ayet te ge çen "fəzl" kav ra mı nı "alış ve riş" ola rak açık la mış tır. Bu səbəbdən ayəs(n)i ke ri me, həcc es na sın da alış-veriş yap ma nın mu bah ol du ğu nu ifa de et mek te dir. Ara fat' tan hamı/həmişə bir lik te in di ği niz de, Al lah'ı Meşarı Ha ram'-da anın. Aye tin ori ji na lin de ge çen "ifa ze" de yi mi, bir yer den top lu ca çı kış de mek tir. Bu səbəbdən, Meşarı Ha ram'da vak fe yap ma ya işa ret et ti ği gi bi Ara fat vak fe si ne də işa ret edər. Meşarı Ha ram'dan mak sat isə "Müz- de li fe"dir. O, si zi na sıl doğ ru yo la yö nel tip-ilet tiy se, siz də ONU anın. Şübhəsiz siz daha əvvəl pozğunlardan idiniz. Si ze yol gös te rip doğ ru yo la ilet me si ne bərabər bir şe kil de, ONU anın. Çün kü ONun si zi doğ ru yo la ilet me sin den ön ce, siz sa pık kim se ler idi niz. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|