Azad İsa oğlu Qurbanov, Elçin Musa oğlu Məmmədov, Aygün Seyfəddin qızı Hüseynova

2.4. Verilənlərin tipləri. Sadə v
ə sətir tiplər 
 
Turbo Pascal dilində verilənlərin çoxsaylı tipi nəzərdə tutulmuşdur. 
Bunlara standart tiplər deyilir. Standart tiplər  əsasında proqramlaşdırıcı yeni tip 
yarada bilər. Yaradılmış yeni tip proqramın təsvir bölməsində elan olunur. 
Turbo Pascal dilində müəyyən edilmiş standart tiplərin təsnifatı sxem 1-də 
göstərilmişdir. 
Sxem 1. 
Verilənlərin tipləri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sadə 
 
Sətir 
 Struktur   Prosedur 
 Gostərici 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Həqiqi  
Sıralı  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tam 
 
 
 
 
Massiv 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Məntiqi 
 
 
 
 
Yazı 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Simvol 
 
 
 
 
Çoxluq 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sadalanan 
 
 
 
 
Fayl 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İnterval 
 
 
 
 
Obyekt 
 
 
 
Sxem 1-dən göründüyü kimi verilənlərin standart tiplərini  şərti olaraq beş qrupa 
bölürlər:  
Sadə; 
Sətir; 
Struktur; 
Göstərici; 
Prosedur. 
Sadə tiplər qrupuna həqiqi və  sıralı tiplər daxildir. Sıralı tiplər ona görə 
sıralı  adlanır ki, əvvəla, onlarla təyin olunan sabitlərin, dəyişənlərin, ifadələrin 
qiymətləri sonlu sayda elementlərdən ibarətdir, digər tərəfdən, hər bir qiymətdən 
əvvəlki və sonrakı qiymətlər mövcuddur. Başqa sözlə, sıralı tipli verilənlərin aldığı 
qiymətləri nömrələmək mümkündür. 
Sıralı tiplərə tam, məntiqi, simvol, sadalanan və interval tipləri aiddir.    
Sıralı tiplərdən fərqli olaraq həqiqi tiplərin aldığı qiymətlər  tam və  kəsr 
hissələrdən ibarət olan həqiqi  ədədlərdir. Hətta  ən məhdud diapazonda yerləşən 
həqiqi ədədləri nömrələmək mümkün deyil. 
 
Turbo Pascal dilində 5 növ tam tip nəzərdə tutulmuşdur. Bu tiplər və onların 
aldığı qiymətlər oblastı aşağıdakı cədvəldə verilmişdir. 

---

 
346
Tip Qiymətlər oblastı Ölçüsü 
ShortInt -128...127 
1 
bayt 
Integer -32768...32767 
2 
bayt 
Logint -2147483648…2147483647 
4 
bayt 
Byte 0...255 
1 
bayt 
Word 0...65535 
2 
bayt 
Verilənlərin qiymətləri tip üçün müəyyən edilmiş intervaldan kənara 
çıxarsa, dolub-daşma vəziyyəti qeyd olunmur, lakin bu zaman hesablama düzgün 
aparılmayacaq.  
 
Tam tipli verilənlərin aldığı qiymətlər onluq və onaltılıq say sistemində 
verilə bilər. Onaltılıq  ədədlər, qarşısında $ işarəsi olan onaltılıq say sisteminin 
ədədləridir. Onların  dəyişmə diapazonu  $00000000-dan   $FFFFFFFF-ə qədərdir.
 
 
Tam dəyişənlər üzərində aşağıdakı əməliyyatları aparmaq olar: 
•
 
mənimsətmə 
•
 
toplama  
•
 
çıxma 
•
 
vurma 
•
 
tam bölmə 
•
 
bölmə nəticəsində alınan qalığın hesablanması 
 Tam 
dəyişənlərə yalnız tam ədədlər və tam qiymətli ifadələr mənimsətmək 
olar.