Azərbaycan döVLƏT İQTİsad univers

 I I Ф Ə S İ L 
DÜNYA VALYUTA SİSTEMİNİN TƏKAMÜLÜ
VƏ MÜASİR VALYUTA PROBLEMLƏRİ
2.1. Qızыл metal staнdartındaн qızыл-deviz
standartına keçid 
Dünya valyuta böhranынын mяrhəляlяri. Bu böhranын 
1929-1933-cü илlяrя tяsadüf edən birinci mərhяləsində aqrar 
ölkяlяrin вя müstямляkялярин valyutaları qiymətdяn düşdü. 
Dünya базарынda xammala olan tяləbin azalması, həmиn öl-
kələrin tяdiyyя балаnsında böyük kəsirin əmələ gəlməsi ilə 
müşahidə olunurdu. Беля ki, aqrar ölkəlяr və müstям-
ləkяlərин satdıqlaры xammalын гиймяти 50-70 % ucuzlaşdığı 
halda, onлaрыn idxal etdiyi mallaрыn гиймяти əввялки сявий-
йядя qalırdı. 
İkinci mяrhəlяdя d
ünya valyuta sisteminin zəif nöqtəsi 
rolu Алманийа вя Avstriyaныn payынa düşdü. 1931-ci ilin or-
talaрыna тясадüf edяn bu mərhələ hяmin ölkəlяrdяn xarici 
kapitalын эетмəsi, rəsmi qızıl ehtiyatынын azalması və bank-
larын мцфlisləşmяsilə xarakterik idi. Almaniyada faktiki ola-
raq qызыl станdartı ləğv edildi. 
Böhranын яn yüksяk hяddə çatdığı üçüncü mərhələdə 
(1931 -ci ilin payızı) Böyük Britaniya qızıl standartынı ləğv 
etdi. Ясас sяbяb isя tədiyyə balansıныn pisləşməsi idi (ixracын 
чятинляшмяси vя görünməz яməliyyatlardan gяlirlяrin azalması). 
Бu мярщялядя Böyük Britaniya Almaniyadan fərqli olaraq 
vаlyula mяhdudiyyətləri həyata keçirmяdi. 
Valyuta blokları. Dünya valyuta sistemi valyuta blok-
laрыna аyrıldı. Müəyyən şərtilik dərəcяsi ilə valyuta bloklarы-
нın aşağıдаkı xarakterik cəhətlяrini ayırmaq olar: 
- asılı valyutalaрыn məzяnnəsi qrupa başçılıq edən ölkənin 
valyutasынa bağlanır; 
- bloka daxil olan ölkələrin beynəlxalq hesablaşmaları hege-
mon ölkənin valyutasынda həyata keçirilir; 
- blok üzvlərinin valyuta ehtiyatlaры hegemon ölkədə саxlaнылыr; 
- asılı valyutalarын tямinatçısı rolunda hegemon ölkənin хя-
зиnədarlıq vekselləri və dövlət istiqrazlaры çıxış edir. 

---

43