Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

UNEC Elmi Xəbərləri, İl 9, Cild 9, yanvar-mart, 2021, səh. 57 - 75 
Scientific Reviews in UNEC, Year 9, Volume 9, January-March, 2021, pp. 57 - 75 

---

65 

fəaliyyətin qiymətləndirilməsi
– müəyyən edilən müddət ərzində fəaliyyət gös-
tərdikdən sonra yekun qiymətləndirmə aparılaraq əldə edilən nəticə və qarşıya qo-
yulan hədəflər təhlil edilir; 

fəaliyyətin hüquqi əsasda davam etdirilməsi
– qanunvericilikdən asılı olaraq bu, 
qeydiyyat, məktub, lisenziya, icazə və ya digər formalarda ola bilər; 

şəffaflığın təmin edilməsi
 
–sandbox rejimi altında fəaliyyət göstərən təşkilatlar 
öz müştərilərini (istehlakçıları) təşkilatın bu rejim altında fəaliyyət göstərməsi, qarşı-
laşa biləcəyi risklər haqqında əvvəlcədən məlumatlandırmalıdır. 
II.
 
Sandbox rejiminin hüquqi tənzimlənməsi və beynəlxalq təcrübə 
İnformasiya texnologiyaları sahəsində sıçrayışlı irəliləyiş, bununla belə, qanunveri-
cilikdə islahatların aparılmasının uzun müddət tələb etməsi ilə əlaqədar tənzimləmənin 
texnoloji tərəqqidən geridə qalması bir çox sahələrdə, xüsusilə də fəaliyyəti və isteh-
lakçılarının hüquqlarının ayrıca qanunvericilik aktları ilə tənzimləndiyi sahələrdə qa-
baqcıl texnologiya və həllərin istifadəsi ilə bağlı maneələrin olmasına yol açır. Sand-
box rejiminin tətbiqi isə bu problemin aradan qaldırılmasını, hüquqi tənzimləmənin 
yubandığı sahələrin ümumi inkişaf tendensiyasından geri qalmamasını, habelə tənzim-
ləmədə boşluqların və ya qeyri-müəyyənliklərin olduğu müddətdə istehlakçı hüquq-
larının müdafiəsini, innovativ maliyyə xidmətlərinin göstərilməsində təhlükəsizliyi və 
bu fəaliyyət üzərində dövlət nəzarətini təmin edir. 
Ənənəvi ardıcıllıqdan fərqli olaraq, “eksperimental hüquqi rejim” mənasını verən bu 
rejimdə qanunvericilikdə əksini tapan müddəalar tətbiq olunmur, tam əksi tətbiq olu-
nub uğurlu nəticə əldə edilən münasibətlər və onları nizama salan müddəalar qanunve-
ricilikdə əksini tapır. Qanunvericiliyin pozulması təhlükəsi olmadan tətbiq edilən bu 
rejim beynəlxalq təcrübədə “wait and see” and “test and learn” ifadələri ilə xarakterizə 
olunur [3]. Belə ki, tənzimləyici-nəzarətedici qurumlar bu rejimi tətbiq etməklə nəza-
rət etdikləri sahədə mövcud olmayan yeniliyin nə qədər effektiv və gəlirli olduğunu, 
istehlakçılarının hüquqlarının qorunma səviyyəsini və müvafiq sahə üçün nə qədər 
lazımlı olub-olmadığını müəyyənləşdirə bilirlər. Bu rejim müvafiq sahənin inkişafında 
dövlət və özəl əməkdaşlığının rolunu artırmaqla, qanunvericiliyi lüzumsuz dəyişik-
liklərdən qoruyur. 
“Eksperimental hüquqi rejim və ya sandbox rejimi” nə deməkdir? Necə tənzimlənir? 
İstənilən növ yeniliyi tətbiq edərək buna eksperimental hüquqi rejim – sandbox deyilə 
bilərmi? 
Eksperimental hüquqi rejim ən çox maliyyə bazarlarında tətbiq edilən bir mexanizm 
olsa da, artıq müxtəlif ölkələrdə tibb (şəxslərin tibbi diagnozu və əczaçılıq sahəsində 
texnologiyaların istifadəsi və s.), nəqliyyat (pilotsuz uçuş aparatlarının istehsalı, lo-