parametrl
ərinin optimal kəmiyyətlərinin qabaqcadan seçimi;
- dinamiklik, y
əni vaxt amilinin (xüsusiyyətlərin vaxt variasiyası, müxtəlif
vaxtlı xərclərdən və faydalardan meydana gələn iqtisadi fərq) çoxsaylı nəticələrinin
h
ərtərəfli nəzərə alınması zəruriliyi;
- idar
əedilənlik, yəni yük daşınması üzrə dəmiryol nəqliyyatının işinin
optimal variantının seçimində yanız qəbul edilən qərarlardan asılı xərclərin və
faydaların komponentləri nəzərə alınmalıdır.
- t
ələbin ödənilməsi dərəcəsi, yəni tələbin müəyyən edilməsinin elmi
c
əhətdən əsaslandırılmış vahid metodikası lazımdır.
D
əmir yolu üzrə yük daşınmasına iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış
tarifl
ərinin hərtərəfli təhlili çərçivəsində yük daşınması üzrə dəmir yolu nəqliyyatı
t
ərəfindən xidmətlərin göstərilməsinə xərcləri qeyd etmək lazımdır. Xərclərin
s
əmərəli idarə edilməsi onların müxtəlif amillərin, ocümlədən daşınan malların
h
əcmiinin, hərəkət ölçüsünün və ya ayrı-ayrı əməliyyatların sayının təsiri altında
nec
ə dəyişməsi haqqında bilik olmadan mümkün deyil.
S
ənayedə olduğu kimi, dəmiryol nəqliyyatında da, iş həcminin artması və ya
azalması ilə dəyişən xərclərə malikdir.
S
ənayedə bu xərclərə dəyişən xərclər deyilir, dəmiryolu nəqliyyatında tez-tez
işin həcmindən (daşıma həcmindən, hərəkət ölçülərindən) asılı xərclər terminindən
istifad
ə olunur. Xərclərin digər bir hissəsi iş həcminin artması ilə texniki vasitələrin
inkişafı (sahələrin buraxılış qabiliyyətinin və ayrı-ayrı obyektlərin emal imkanının
artırılması) tələb olunmayana qədər və ya onun əhəmiyyətli azalması ilə artıq
istehsal gücünd
ən xilas olana qədər iş həcminin dəyişikliklərinə cavab vermir.
Bel
ə xərclərə şərti-sabit (şərti ona görə ki, uzun müddətli dövrdə iş həcminin
t
əsiri altında bu və ya digər şəkildə demək olar ki, bütün xərcləri dəyişir),
“müst
əqil” xərclər, son zamanlarda isə dövri xərclər (xarici ədəbiyyatda tez-tez
rast g
əlinən analoji termin ilə) deyilir.
H
azırda xərclərin (istehsal xərcləri) dəyişən və sabit xərclərə bölünməsi
"n
əzarət" termini ilə ifadə olunan sistemin tətbiqi vasitəsilə xərclərin və maliyyə
n
əticələrinin idarə edilməsi məqsədilə istifadə olunur. Belə sistemin mühüm
elementl
ərindən biri kontribusiya təhlili sayılır ki, bu zaman gəlir, xərclər və
m
ənfəət arasında əlaqələr araşdırılır və onların kəmiyyətlərinin tənzimlənməsi üçün
m
əlumat formalaşır. Belə təhlildən istifadə ilə istehsalın kritik həcmi (“zərərsizlik
nöqt
əsi”), məhsul çeşidinin optimal strukturu, istehsal güclərinin daha yaxşı
istifad
ə variantları müəyyən edilir.
Dostları ilə paylaş: