Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

Nübar Həkimova ___________________________________  
 
 
180 
tut yarpaqlarından boyaq, tərləmə dərmanı kimi, köklərindən 
isə bağırsaq qurdlarının təmizlənməsində istifadə edilir.  
Meyvələrindən  spirt,  sirkə,  şərab  hazırlanır.  Meyvə-
sinin  tərkibində  22%  şəkər  vardır.  Toxum  və  qələm  vasi-
təsilə çoxaldılır. Bu, ağ tuta nisbətən az yayılmışdır. Bu növ 
Azərbaycanda  əsasən  Naxçıvan,  Şəki,  Şamaxı,  Ağsu, 
Göyçay rayonunda mövcuddur. 
Tutun  yarpaqlarında  0,75%  üzvi  turşular,  50-60  mq% 
askorbin  turşusu  1,5-2,0%  şəkərli  maddələr,  2-3%  aşı  mad-
dələri  vardır.  Meyvələrində  23-24%  şəkər,  2,5%  üzvi  tur-
şular, 70-80 mq% askorbin turşusu, 4% limon turşusu, pek-
tin  maddələri  və  s.  müəyyən  edilmişdir.  Göstərilənlərdən 
başqa tərkibində müxtəlif amin turşuları (alanin, valin, qlüta-
min, asparağin, fenilalanın və s. aşkar edilmişdir), flavonoid-
lərdən  izokversetin,  efir  yağı,  karotin,  B,  B
2
,  C,  PP  vita-
minləri tapılmışdır. 
Ağ  tutun  toxumlarında  25-30%  piyli  yağ  vardır.  Ağ 
tutun  qurudulmuş  yarpaqlarından  hazırlanmış  sulu  dəmlə-
mənin,  spirtli  cövhələrinin  (tinkturasının),  ürək-damar  sis-
temi  xəstəliklərində  müsbət  göstərdiyi  kliniki  təcrübədə 
aşkar edilmişdir. 
Tut yarpaqlarından xalq təbabətində çox qədimdən isti-
fadə  edilir.  Onlardan  çay  dəmləyib  şəkər  xəstəliyində,  ürək 
ağrıları içirlər. Meyvələri təzə halda yeyilir, həm də onlardan 
doşab hazırlayıb ürək zəifliyində, qanazlığında qəbul edirlər. 
Bundan  baş  meyvələrindən  hazırlanan  şirələrindən  xərçəng, 
boğaz  ağrıları  mədə  xəstəliklərində  qəbul  edilir.  Ağ  tutun 
yarpaqlarından çay dəmləyib qəbizlikdə, soyuqdəymə xəstə-
liklərində içirlər. Ondan tərlədici və hərarəti aşağı salıcı va-
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---