Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

__________________________________ Nübar Həkimova 
 
 
289 
bütün ərazilərində yayılmışlar. 
Fəsiləyə  daxil  olan  növlərin  içərisində  qida,  dərman 
əhəmiyyətli,  boyaq,  aşı,  bəzək,  nektar  təbiətli  faydalı  bitki-
lərin geniş spektrinə rast gəlmək olar. Bu faydalı bitkilərdən 
biri də şirin biyandır.  
Azərbaycanda isə 8 növünə təsadüf olunur. Bunlardan 
en geniş  yayılanı şirinbiyandır. Bunun kök hissəsindən xalq 
təsərrüfatının  müxtəlif  sahələrində  geniş  istifadə  olunur. 
Ondan  bir  çox  dərman  preparatları  hazırlanır.  Şirin  biyanın 
müalicəvi təsiri hələ çox qədim zamanlarda insanlara məlum 
olmuşdur.  Hələ  bizim  eramızdan  IV  əsr  əvvəl  Teofrast 
göstərir  ki,  bu  bitkidən  döş  və  zökəm  (öskürək)  əleyhinə 
istifadə  etmək  olar.  Bunun  kök  hissəsindən  hazırlanan 
ekstraktlardan  hələ  2800  il  bundan  əvvəl  Çin  xalq  təba-
bətində istifadə olunmuşdur. 
Biyanın  kök  və  kökümsovlarının  tərkibindən  0,6-
15,2% qlükoza, 0,3-4,1% fruktoza, 0,3-20,3% saxaroza, 0,1-
0,6%  maltoza,  34%-ə  qədər  nişasta,  mannit,  0,035%  efir 
yağı,  üzvi  turşular,  xolin,  betain,  C  vitamini,  karotin,  1,94-
2,39%  kumarin,  5,5%  aşı  maddəsi,  2,02%  qlikozid,  izok-
versetin, kversetin, meratin, kempferol, 3-lyun-kobiozid, as-
traqalin,  monoasetat,  astraqalin,  izoramnetiri,  saporamentin, 
izoavrozid  (folerozid),  liqviritiqenin,  izoliqvirtiqenin, 
qenvamin,  foleroqenin,  avrozid,  neoavrozid,  izoneoavrozid, 
qlabranın,  pinosembrin,  prunetin  flavonoidləri,  yarpaqların-
dan  üzvi  turşulardan-fumar,  limon,  çaxır,  alma,  quzuqulağı, 
kəhrəba, malon, qlukon və s. aşkar edilmişdir. 
Hazırki  dövrdə  şirin  biyandan  hazırlanan  preparatlar-
dan bronxit, göy öskürək, vərəm, mədə yaraları, zəhərlənmə 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---