Qazturbin mühərriki - istilikmühərrikidir. Onun daxilində qaz sıxılır və qızır, sonra sıxılmış və qızmış qazın enerjisi turbinin valının mexaniki işinə çevrilir.
Qazturbinin işçi prosesi yanacağın sabit təzyiqdə fasiləsiz yanması və ya sabit həcmdə fasiləli yanması ilə müşaiyət olunur. Sənayedə ən geniş yayılmış birinci növ mühərriklərdir.
Bu mühərrikırdə sıxılmış hava yanma kamerasına daxil olur, buraya eyni zamanda yanacaq da verilir. Qaz yandıqda hava qızır və genişlənir, mexaniki enerjiyə çevrilir.
Mexaniki enerjinin böyük hissəsi kompressorda havanın sıxılmasına sərf olunur. Qalan hissə isə aparıcı qurğuya ötürülür və faydalı işi təşkil edir.
Mexaniki enerjinin böyük hissəsi kompressorda havanın sıxılmasına sərf olunur. Qalan hissə isə aparıcı qurğuya ötürülür və faydalı işi təşkil edir.
BİR QAZ TURBININ IŞLƏMƏ MEXANİZMİ
Daxili yanma mühərrikləri arasında qazturbin mühərriki ən böyük güc sıxlığına malikdir: 6 kVt/kq.
İlk qaz turbinləri XİX əsrin sonunda qaz mühərrikləri şəklində yaradılmışdır. Onların işləmə prinsipi buxar maşınlarına bənzəyirdi.
Qazturbinləri qaz axının istiqaməti (oxboyu, radial, toxunan, diaqonal), pillərin sayı (bir və ya çoxpilləli), istiliyin ötürlməsi (pilləli və ya pilləsiz tənzimləmə) və qazın pərli çarxlara verilməsindən (hissə-hissə və ya tam əhatə üzrə) asılı olaraq sinifləşdirilirlər.
Qazturbinləri qaz axının istiqaməti (oxboyu, radial, toxunan, diaqonal), pillərin sayı (bir və ya çoxpilləli), istiliyin ötürlməsi (pilləli və ya pilləsiz tənzimləmə) və qazın pərli çarxlara verilməsindən (hissə-hissə və ya tam əhatə üzrə) asılı olaraq sinifləşdirilirlər.
Müasir qazturbinlərinin f.i.ə. 0,88-0,92 arasında yerləşir. İstifadə olunan qazın temperaturu daşınan və stasionar olan turbinlərdə 1100-1200 K, aviasiyada isə 1600 K təşkil edir.
Müasir qazturbinlərinin f.i.ə. 0,88-0,92 arasında yerləşir. İstifadə olunan qazın temperaturu daşınan və stasionar olan turbinlərdə 1100-1200 K, aviasiyada isə 1600 K təşkil edir.
Mühərrikin f.i.ə.-nı artırmaq üçün turbindən çıxan isti qazdan işçi tsikl daxilində yanacaq kamerasına verilən sıxılmış qazın isidilməsində istifadə edilir. Çıxan qazla yanma kamerasına daxil olan qaz arasında istilik mübadiləsi regenrativ istilik qurğularında baş verir.
Qazturbin mühərriklərində yanacaq kimi qaz (təbii qaz, yanacaq qazlar, qazqneratorları qazı, domna sobaları üçün qazlar), maye yanacaqlar (kerosin, disel yanacağı, mazut) və bərk yanacaqlar (daş kömür, torf) istifadə oluna bilir.
Qazturbin mühərriklərində yanacaq kimi qaz (təbii qaz, yanacaq qazlar, qazqneratorları qazı, domna sobaları üçün qazlar), maye yanacaqlar (kerosin, disel yanacağı, mazut) və bərk yanacaqlar (daş kömür, torf) istifadə oluna bilir.
Qazturbin mühərrikləri istilik elektrik stansiyalarında elektrik enerjisini əldə etmək, kompressorların işlədilməsi, avtobus, yük və minik avtomobillərində , traktor, tank, gəmi, sualtı qayıq və s. maşınlarda dartıcı mühərrik kimi geniş istifadə olunur.
MƏNBƏ: Rezo Əliyev. Maşınqayırma leksikonu. I hissə, Bakı: Appostrof nəşriyyatı, 2012, 430 s. TƏŞƏKKÜRLƏR.