AZƏrbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet mag stratura m
Riyazi-statistik üsulla analizin n
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.3. Riyazi-statistik üsulla analizin nəticələrinin işlənməsi və onun müzakirəsi. 1. Orta riyazi ədədi tapırıq (x).
хi х Σ
i x Σ - analizlərin cəmi n- tədqiq edilən nümunənin miqdarı 2.
( )
xi − -orta riyazi ədəddən kənarlanma 3. (хi -х)
kvadratik kənarlanma 4. Dispersiya ( )
[ ]
D
( ) ( ) 1 2 − − Σ =
x xi x D 5. Orta kvadratik kənarlanma ( )
6. Variatsiya əmsalı x t v 100
⋅ =
7. Orta kvadratik xəta n t m ± =
8. Xəta faizi 100 % ⋅ = x m m
64
9. Etibarlı xəta m k x ⋅ = Σ 12
10. Nisbi xəta
Σ = ∆Χ
4%-ə qədər əlaqə analizlər arasında nisbi xəta sıx, 4-9% əlaqə orta,9%-dən yuxarı əlaqə zəif sayılır. Narın əsas keyfiyyət göstəricilərindən sayılan rütubət və turşuluq olduğu üçün onu riyazi-statistik üsulla işlənmişdir. Rütubətin riyazi-statistik üsulla işlənməsi Qırmızı Gülöyşə nar sortunda Х 1 =85,92%; х 2 =83,92%; Х 3 =85,92 1.
6 , 84 30 76 , 253 3 92 , 85 92 , 83 92 , 5 ` 8 = = + + = Σ = н х х
2. (х 1 - х) = (85,92 - 84,6) = 1,32 (х 2 -х) = (83,92 - 84,6) = -0,68 (х 3 -х) = (85,92 - 84,6) = -0,68 3. (х, - х) 2 = (85,92 - 84,6) = 1,74 (х 2 - х) 2 = (83,92 - 84,6) = 0,46 ( )
) 46 , 0 6 , 84 92 , 85 2 3 = − = − х х
4. Дисперсия | ( )
[ ]
D
( ) ( ) 1 2 − − Σ =
x xi x D 5.
( ) 15 , 1 = = x D t
6. 36 , 1 6 , 84 100 15 , 1 100
= ⋅ = ⋅ =
t v
7. 66 , 0 73 , 1 15 , 1 3 15 , 1 = ± = ± = ± = n t m
65
8.
78 , 0 100 6 , 84 66 , 0 100
% = ⋅ = ⋅ = x m m
9. 1 , 2 66 , 0 182 , 3 12 = ⋅ = ⋅ = Σ m k x 10.
5 , 82 1 , 2 6 , 84 7 , 86 1 , 2 6 , 84 = − = Σ − = + = Σ + х х х х
11. 48 , 2 48 , 2 6 , 84 100
1 , 2 100 = ∆ = ⋅ = ⋅ Σ = ∆Χ X x x
Ş irin nar sortunda rütubət X 1 = 87,99% , х 2 = 87,96%, х 3 = 87,02% I. 7
87 3 92 , 262
3 02 , 87 96 , 87 99 , 87 = = + + = Σ = н х х
2. (х 1 - х) = (87,99 - 87,7) = 0,29 (х 2 - х) = (87,96 - 87,7) = 0,26 (х 3
3. ( ) 2 1 х Х − = (0,29) 2 =0,084 (х 2 -х) 2 =(0,26)
2 =0,068
(х 3 - х) 2 = (0,68) 2 = 0,462 4. ( )
( ) 63 , 87 2 66 , 2 1 3 7 , 87 97 , 262
1 2 = = − − = − − Σ =
x xi x D 5.
( ) 36 , 9 63 , 87 = = = x D t
6. 67 , 10 7 , 87 100 36 , 9 100
= ⋅ = ⋅ =
t v
7. 17 , 6 73 , 1 67 , 10 3 67 , 10 ± = ± = ± = ± = n t m
8. 035
, 7 100 6 , 84 77 , 6 100 % = ⋅ = ⋅ = x m m 9.
13 , 17 17 , 6 76 , 2 12 = ⋅ = ⋅ = Σ m k x
66
10. 57 , 70 13 , 17 7 , 87 = ± = Σ + х х
11. 5 , 19 5 , 19 7 , 87 100
13 , 17 100 = ∆Χ = ⋅ = ⋅ Σ = ∆Χ x x
1. Narın fiziki-kimyəvi ekspertizasından alınan nəticələr və ədəbiyyat məlumatlarının öyrənilməsi göstərmişdir ki, narın kimyəvi tərkibi daimi deyildir və o, sortdan, yetişmə dərəcəsindən, yığılma müddətindən, becərilmə rayonundan, suvarmadan, saxlanma müddəti, şəraitdən və s. amillərdən asılıdır. 2. Narın təsərrüfat-botaniki sortları, təyinatı, yayılma arealının öyrənilməsi göstərdi ki, onun müxtəlif sortları öz aralarında iriliyinə, forma, rəng, kütlə, dad, turşuluq, bioloji xüsusiyyətləri, yetişkənliyi, meyvələrin keyfiyyət göstəriciləri, kimyəvi tərkibi, qidalılıq dəyəri və müalicəvi xüsusisiyyətlərinə görə fərqlənirlər. 3. Nar meyvəsinin keyfiyyət göstəriciləri Azərbaycan Respublikasının standartı (202-74) və sahə standartı ilə (46-120-81) normallaşdırırlır, bu zaman onun xarici görünüşü, təzəliyi, ölçüsü, forması, rəngi, yetişgənliyi, dadı, turşuluğu, icazə verilən kənarlanmalar, mexaniki və zərərvericilər tərəfindən zədələnməsi qiymətləndirilir. 4. Müəyyən edilmişdir ki, meyvələrin saxlanmasına onun vəziyyəti, becərilmə şə raiti, yığılma müddəti, yetişkənliyi, suvarılması, saxlanılma müddəti, sortların xüsussiyyətləri (qabığın qalınlığı) və digər amillər təsir göstərir. Nar meyvələri 1- 67
2 0 C temperaturda və 85-90% nisbi rütubətdə yaxşı saxlanılır. Belə bir şəraitdə narın gecyetişən və qalın qabıq sortları öz keyfiyyətini 4-6 ay müddətində yaxşı saxlayır. 5. Magistr dissertasiyasının 1.7. yarım bölməsində, II-1, II-2, II-3 yarım bölmələrində təhlükəsizlik göstəriciləri, ekspertizasının obyekti və onun səciyyələndirilməsi, nümunələrin götürülməsi və onun analizə hazırlanması, tədqiqatın üsulları və onun qısa halda səciyyələndirilməsi şərh edilmişdir. 6. Analiz üçün götürülən 3 nar sortu-Şahnar, Qırmızı Gülöyşə, Azərbaycan Gülöyşəsinin orqanoleptiki keyfiyyət göstəricisi Azərbaycan Respublikasının standartı (RST-202-74) və sahə standartının (SST.46-120-80) tələblərinə cavab verir və xüsusi kənarlanmalar müşahidə edilməmiş, yoxlanılan məhsul keyfiyyətli olmaqla bərabər, onu realizasiya etmək və istifadə etmək olar. 7. Narın Qırmızı Gülöyşə sortunun (şirəsinin) fiziki-kimyəvi ekspertizası göstərdiki ki, onda rütubət 85,25%, qabığında 50,46%, Şahnarda rütubət 87,65%, qabığında isə rütubət 49,66% təşkil etmişdir. Qırmızı Gülöyşə sortunun şirəsində turşuluq 1,49%, qabığında turşuluq 1,36%, Şahnar sortunun şirəsində 0,378 və qabığında 1,49% təşkil etmişdir. 8. Qırmızı Gülöyşə sortunun şirəsində aşılayıcı və rəngləyici maddələrin miqdarı 0,15%, qabığında isə 2,23%-ə, Şahnarın şirəsində onun miqdarı 0,13%, qabığında isə 4,35% olmuşdur. Qırmızı Gülöyşə sortunun şirəsində invert şəkərin miqdarı 9,4%, qabığında isə 7,40%, Şahnarın şirəsində isə invert şəkərin miqdarı 9,73%-ə çatmışdır.
68
9. Qırmızı Gülöyşə, Şahnar sortlarının kimyəvi tərkibinin ekspertizası göstərmişdir ki, onların rütubəti 85,92, quru maddə 14,08%, turşuluq 1,53%, invert şə kər 9,4%, aşılayıcı və rəngli maddələrin miqdarı 0,15%, Şahnarda rütubət 87,96%, quru maddə 12,04%, turşuluq 0,38%, invert şəkər 9,73%, aşılayıcı və rəngli maddələrin miqdarı 0,15%-ə çatmışdır. Analizdən alınan nəticələr ədəbiyyat məlumatlarına uyğundur. 10. Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, narın meyvəyeyəninə və nar mənənəsinə mübarizə tədbirləri işlənib hazırlanmışdır. Nar mənənəsinə qarşı mübarizədə karbofos, antio və fozalon preparatları effektli təsir göstərmiş və mübarizədən 5-7 gün sonra uyğun olaraq onların miqdarı 75-80%, 70-76% və 82-83% azalmışdır. Nar meyvəyeyəninə qarşı isə effektiv təsir gösətərən dendrobateilin və bitoksibatsilin-202 (BTB-202) preparatları olmuşdur. Bu preparatlar 0,1-0,2% qatılıqda nar meyvəyeyəni 80-89% məhv etmişdir. Mikrobioloji preparatların tətbiqi insan həyatı və ətraf mühit üçün təhlükəli hesab edilmir. 11. Nar meyvələrinin əsas göstəricilərindən olan rütubət və turşuluq hesab edildiyi üçün onların nəticələri riyazi-statistik üsulla işlənmiş və təcrübənin xətası icazə verilən normaya uyğundur. ş 74 səhifə kompyuter yazısından ibarətdir. Dissertasiya işində 70 ölkə və xarici ədəbiyyat mənbələrindən istifadə edilmişdir.
69
ƏDƏB YYAT 1. Андрест Б.В., Базарова В.И. и др. Справочник товароведа продовольственных товаров. Том 1, М., «Экономика», 1980, с. 25 259. 2. Андрест Б.В., Волкинд И.Л. и др. Справочник товароведа продовольственных товаров. Том 1, М., «Экономика», 1987, с. 21 215. 3. Əhmədov Ə. . Ərzaq mallarının əmtəəşünaslığı, Bakı “Təfəkkür” 1996, с. 87- 88. 4. Əhmədov Ə. ., Qaraşarlı A.C. Meyvə-tərəvəzin əmtəəşünaslığı, II hissə, Bakı 1982, с. 28-33. 5. Ахундзаде И.М. и др. Влияние удаления короткопестичных цветков на урожайность граната. Доклад АН АзССР, №2, 1954, с. 10-12. 6. Абдуллаев А.Г. Субтропические растения в Азербайджана «Природа», №1, 1956, с. 35-37. 7. Алиев А.Г. Сорта граната в Агдамском районе. Бюлл. ВНИИСС, 1941, с. 8- 10.
8. Алиев Д.М. Черный гранат. «Сов. субтропики», №11-12, 1940, с' 74. 9. Алиев Р.К. и др. Использование плодов дикого граната для получения медицинской лимонной кислоты и лимонного на тра. Доклад АН АзССР, т. V, №9, 1949, с. 16-18. 10. Асланов СР. Подбор сортов граната для соков. Доклад АН АзСС т. XIV, 1958, с. 8-9. 11. Алиев Д.М.О химическом составе сока плодов граната. Учеые записки Азерб . СХИ, №4, 1972, с. 15-17. 70
12. Алиев Д.М. Черный гранат. «Сов. субтропики», №11-12, 1962, с 40-45. 13. Алиев Р.К. Влияние густоты стояния на урожайность граната. Ташкент, 1972, с. 39-43. 14. Ахундзаде И.М. Лучшие сорта Азербайджана. Баку, 1964, с. 75-81. 15. Викторовский П.Г. Гранат. Сб. Плодовые Среднего Таджикистана. Тр. Тадж
. Комплексной экспедиции., 1932, с. 10-11. 16. Qaraşarlı A.C.,Əhmədov Ə. . Meyvə-tərəvəzlərin əmtəəşünaslığı, Bakı, 1981, с . 85.
17. Гарашарлы А.С Гранат и его использования. Баку, Азернешр, 1979, с. 119. 18. Гарашарлы А.С Гранат и его использование. Баку, «Азернешр», 1979, с. 3-15. 19. Гончарова В.Н. и др. Товароведение пищевых продуктов. М, Экономика, 1990, с. 65. 20. Джафаров А.Ф. Товароведение плодов и овощей. М., Экономика , 1985, с. 96-97. 21. Дамиров И.А. и др. Лекарственные растения Азербайджана. Азернешр
, 1976, с. 15-16. 22. Жарова СН. и др. Заготовка и хранение плодов. Лениздат, 1987, с 29-30. 23. Жарова СН. Заготовка и хранение плодов. Лениздат, 1987, с. 29-30. 24. Журавлева М.Н. и др. Товароведение продовольственных товаров. М, Экономика 1975,с. 323. 25. Животинская СМ. Перспективные сорта инжира и граната для юга Узбекистана . Бюллетень, 1957, с. 30-35. 26. Животинская СМ. Формирование граната в Ферганской долине. Сельское хозяйство Таджикистана, №1, 1959, с. 70-75. , 27. Колебаева В .Д. Совершенствование
заготовок и
качество
сельскохозяйственной продукции. М, Колос, 1982, с. 41-47. 28. Красовский П.А., Ковалев А.И. и др. Товар и его экспертиза. М, Центр экономики и маркетинга, 1998, с. 3-45. 71
29. Кульков О.П. Культура граната в Узбекистане. Ташкент, издательство «Фан», 1983, с. 192. 30. Кузнецов В.В. В вопросу биологии цветения граната. Доклад АН УзССР
,№5, 1952, с. 16-18. 31. Кузнецов В.В. Культура граната и инжира в северных районах Узбекистана . Сб. Цитрусовые и субтропические культуры Узбекистана. Изд. АНУзССР , 1949, с. 14-19. 32. Кузнецов В.В. и А.Р.Шредер. К вопросу о биологии цветения и плодоношения граната. Тр. плодово-ягодн. Инст. им. Р.Р.Шредера АНУзССР, вып
.19, 1953, с. 101-106. 33. Кузнецов В.В. и др. Культура инжира и граната в Узбекистане. Ташкент, 1956, с. 57-60. 34. Кретович В.Я. Основы биохимии растений. М, 1974, с. 66-69. 35. Метлицcкий Л.В. Основы биохимии плодов и овощей. М, Экономика, 1976, с. 349. 36. Майстренко СМ. и др. Сохранение качества плодов и овощей. М, Колос, 1984, с. 16-21. 37. Николаева М.А. Хранение плодов и овощей на базах. М., Экономика, 1986, с. 90-94. 38. Набиева З.Ю. Субтропические культуры Азербайджана. Баку, Азернешр, 1976, с. 110-122. 39. Наджафова У.Б. Вредители граната в Азербайджане. Тбилиси, 1973, с. 247-248. 40. Пашаев Ф.А. Каталог районированных сортов с/х культур по Азерб республике на 1995 год. Баку, 1994, с. 48. 41. Пашаев Ф.А. Каталог районированных сортов с/х культур по Азерб республике на 1998 год. Баку, 1997, с. 41. 42. Полегаев В.И. Хранение плодов и овощей. М, Россельхозиздат, 1982, с. 256.
72
43. Поволочко П.А. Морфология хромосом Pinika granatum L Доклад АН СССР
, новая серия 16, 4, 1937, с. 10-12. 44. Раджабли А.Д. В Закатало-Нухинском районе. «Сов.субтропики», №9, 1935, с. 80-82. 45. Раджабли А.Д. Плодовые культуры Азербайджана. Баку, «Азернешр», 1966, с. 160-164. 46. Розанов Б.С. Способ определения сортов граната по морфологическим признакам . Бюллетень ВНИИСС, №7, 1939, с. 18-20. 47. Розанов Б.С. Задачи и пути селекционной работы с гранатом на юге УзССР
, ВНИИСС, 1940, с. 32-38 48. Розанов Б.С. Повышение морозостойкости граната. Бюллетень научно- технич . информации Тадж. НИИСВ и СК, вып. 1, 1957, с. 55-59. 49. Розанов Б.С. Отбор урожайных клонов граната. Бюллетень научно- технич
. информации Тадж. НИИСВ и СК, вып. 2, 1958, с. 19-24. 50. Розанов Б.С. Культура граната в Узбекистане. Сб. Субтропические плодовые культуры. М, 1959, с. 70-82. 51. Розанов Б.С. Дикорастущие гранатовые Таджикистана и их роль в деле формирования
культурного ассортимента . Бюллетень научно
- информ
.инст.садоводства им. И.В.Мичурина АН ТаджССР, вып.4, 1960, с. 40-45.
52. Сапожникова Е.В. Биохимия граната. Сб. биохимия культурных растений
. Т. VII, 1940, с. 90-95. 53. Сапожникова Е.В. и Л.Г.Горпонова. Комплексное использование дикого граната . Сб. НИ работ АзНИИ многолетних насаждений, №2, 1954, с. 33-34. 54. Смирнов В.Н. Справочник по заготовкам и переработке картофеля, плодов
и овощей. М, Колос, 1983, с. 76-79. 55. Слепнева А.С. и др. Товароведение плодоовощных, зерномучных, кондитерских и вкусовых товаров. М, Экономика, 1987, с. 153-154. 56. Стребкова А.Д. Древнейшие культурные растения Кировобадского района
. Тр. Аз. Фил. АН СССР, т.ХХ1, Баку, 1936, с. 14-18. 73
57. Стребкова А.Д. Использование диких гранатов и инжиров в Азербайджане . Бюллетень ВНИИСС, №2, 1941, с. 26-30. 58. Стребкова А.Д. К вопросу сорторайонирования граната в АзССР. Бюллетень ВНИИСС, №3, 1940а, с. 14-17. 59. Стребкова А.Д. Культура граната - промышленные масштабы. «Сов. субтропики », №5, 1935, с. 40-42. 60. Стребкова А.Д. Культура субтропических плодовых и орехоплодных в АзССР . Сб. субтропические культуры Азербайджана. Изд. ВАСХНИИЛ, 1937, с. 44. 61. Стребкова А.Д.Лучшие сорта граната в СССР. «Сов. субтропики», №6, 1940, с. 17-19. 62. Стребкова А.Д. Сорта граната для консервной промышленности АзССР, «Консервная и овощесушильная промышленность», №11, 1958, с. 76. 63. Стребкова А.Д. Сортовой состав субтропических плодовых в Азербайджане , «Сов. субтропики», №7, 1937, с. 24. 64. Ташматов Л.Т. Кильчевание черенков инжира и граната. «Сов. сельское хоз
. Узбекистана», №2, 1955, с. 112-114. 65. Ульянова А.М. Хранение плодов. М, Колос, 1984, с. 308. 66. Федоров М.А. Промышленное хранение плодов. М, Колос, 1981, с. 90-96. 67. Франчук Е.П. Товарные качества плодов. М, Агропромиздат, 1986, с. 114- 116. 68. Шафран Т.К. и др. Инспектирование качества картофеля, плодов и овощей . М, Колос, 1979, с. 272. 69. Широков Е.П., Полегаев В.И. Хранение и переработка плодов и овощей. М , Колос, 1982, с. 320. 70. Эмир-Шах-Али. Проблема освоения новых районов АзССР под субтропические культуры. Сб.субтроп.культуры Азербайджана. Изд. ВАСХНИИЛ
, 1937, с. 26-27.
74
РЕЗЮМЕ
Магистерская диссертация посвящена к изучению «Влияние болезней и вредителей на потребительскую свойства граната и экспертиза качества». Работа
выполнена за период 2014-2016 годы. В питании человека важное места
занимает плоды граната. За этот период нами изучены сорта, химический состав, транспортирование, хранение, показатели безопасности, вредители , болезни граната, проводилось органолептическая и физико- химическая экспертиза плодов. Разрабатывали меры борьбы против болезней и вредителей граната, не загрязняющая плоды, плантации и не причиняют ущерб здоровью человека.
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|