Təlim prinsipləri təlimin qanunauyğunluqlarını əks etdirən, təlim prosesinin səmərəli qurulmasına imkan verən ilkin ideyalar, fəaliyyət normaları, başlıca tələblərdir. Təcrübə göstərir ki, didaktik prinsiplərə əsaslanan təlim prosesi, bir qayda olaraq, müsbət nəticə verir. Əksinə, həmin prinsiplərə istinad etmədikdə təlimdə uğur qazanmaq mümkün deyildir. Pedaqoji ədəbiyyatda prinsiplərin təsnifatında vahidlik yoxdur: təklif olunan prinsiplərin miqdarı, sistemi və ifadəsində müxtəlif fərqlər özünü göstərir. Bu fərqlər isə prinsiplərin əsasında duran təlim qanunlarının kifayət qədər öyrənilməməsi ilə bağlıdır.
Təlim prinsipləri didaktik qanunauyğunluqlarla sıx bağlı olduğundan onları həmin qanunauyğunluqlar əsasında təsnif etmək daha düzgündür. Təlim prinsipləri təlim prosesinin müxtəlif ünsürləri arasındakı çoxcəhətli əlaqələri tənzim etməyə xidmət göstərir. Təlimin qanunları ilə prinsipləri arasındakı əlaqəni nəzərdən keçirək.
Bu prinsip təlimi öyrənənlərin inkişaf səviyyəsinə – psixoloji, fizioloji və intellektual – uyğun şəkildə qurmağı tələb edir. İnsanların inkişaf səviyyələri qarşılıqlı əlaqə və vəhdətdə gedir. Digər tərəfdən təlim prosesində getdikcə mürəkkəbləşən biliklərə yiyələnirlər, yəni intellektual imkanları daartır tədris ediləcək elmi məlumatlar, və vasitələri müəyyən edilir.Gücə müvafiqlik həmçinin aşılanacaq bacarıq və vərdişlərdə də nəzərə alınır. Bu təlimin səmərəliyini təmin edən mühüm prinsiplərdən biridir. Təlim materiallarının seçilməsi ilə bərabər səmərəli mənimsədilməsin təmin edən üsullar, onların məzmunu da mürəkkəbləşir. Müxtəlif yaş səviyyələrində mənimsəməyə münasibət, maraq da müxtəlifdir.
Mənimsəməsəviyyəsini yüksəltmək ayrı-ayrı yaş dövrlərində – siniflər, kurslar, dərnəklər və sairdə-öyrənənlərin, təlimalanların ümumi inkişaf və yaş xüsusiyyətləri ilə yanaşı fərdi xüsusiyyətlərini də nəzərə almağı tələb edir. Bu cəhətlərin nəzərə alınmasında əsas məqsəd zəif cəhətləri aradan qaldırmaq, qüvvətli tərəfləri daha da inkişaf etdirərək təlim səviyyəsini yüksəltməkdən ibarətdir.
Bu prinsip dərk etməni real əyşa və ya hadisələr, faktlar üzərində qurmağa deyilir.Məşhur çex pedoqoqu Y.A.Komenski əyaniliyə yüksək qiymət verərək onu müəllimlər üçün «qızıl qayda» adlandırılmışdır. Qeyd etmişdir ki, mənimsəmə prosesində nə qədər çox hiss üzvləri iştirak edərsə, qavrama da bir o qədər səmərəli olar. Mənimsənilən materialın konkret əşya və hadisələr üzərində qurulması, onun haqqındakı məlumatıdəqiqləşdirir, daha da aydın və dürüst dərk etmə imkanı yaradır.Əyanilik təlimin bütün sahələrində,bütün mərhələlərində aktualdır. Bu əsasən əşya və ya hadisə haqqında ilk tanışlıq zamanı müsbət nəticə verir. Təhsil müəssisələrində bu, əvvəlcədən düşünülmüş xüsusi sistem əsasında aparılır.
