Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı Banklara Nəzarət Departamenti
Yüklə 4,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
- ÇPYM müstəqil, bilikli, etibarlı və resurslarla yaxşı təchiz olunmuşdur və lazım olduqda biznesi effektiv yoxlamadan keçirməyə qadirdir. - ÇPYM baş menecmentə və ya şuraya birbaşa hesabat verir. - ÇPYM təcrübəsizlikdən və ya statusun olmamasından, kifayət qədər etibara və səlahiyyətlərə malik deyildir. - ÇPYM nəzarət etməli olduğu siyasətləri və onların mənasını başa düşmür. - Qrup üzvü olan maliyyə təşkilatının ÇPYM-ı çirkli pulların yuyulması ilə mübarizəyə dair öhdəliklərin qrup siyasəti ilə nə dərəcədə adekvat əhatə olunduğunu nəzərdən keçirməmişdir. - ÇPYM maliyyə təşkilatının yüksək riskli müştəriləri barədə məlumatı müraciət əsasında və vaxtlı şəkildə əldə etmək imkanına malik deyildir və bu cür əlaqələrin monitorinqində heç bir rol oynamır. YAXŞI təcrübə 2 Bu hissəyə aidiyyatı olan Maliyyə Təşkilatları ÇPY üzrə Mütəxəssisi təyin etməlidirlər. ÇPYM maliyyə təşkilatının çirkli pulların yuyulması ilə bağlı öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə nəzarət edir və təşkilatın ÇPY-na qarşı fəaliyyətində əlaqələndirici rol oyanyır. Özünü qiymətləndirmək üçün suallar: • ÇPYM öz rolunu effektiv yerinə yetirmək üçün kifayət qədər resurslara, təcrübəyə, çıxış imkanlarına və statusa/səlahiyyətlərə malikdirmi? • Maliyyə təşkilatının işçiləri, o cümlədən baş menecment, çirkli pulların yuyulması məsələlərinə dair ÇPYM-a məlumat/məsləhətlər verirmi? • ÇPYM müvafiq məsələləri baş menecmentə və, lazım olduqda, şuraya çatdırırmı? • ÇPYM yüksək riskli əməliyyatlar barədə nə dərəcədə xəbərdardır və onlara necə nəzarət edir? PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Uyğunluq proqramı Çirkli Pulların Yuyulmasına qarşı tələblərə Uyğunluq üzrə Mütəxəssis/Məsul şəxs (ÇPYUM) Çirkli Pulların Yuyulmasına qarşı tələblərə Uyğunluq üzrə Mütəxəssis/Məsul şəxs (ÇPYUM) – Bankın müşahidə şurası hər hansı səriştəli şəxsi ÇPY qarşı tələblərə Uyğunluq üzrə Məsul şəxs təyin etməlidir. ÇPYUM çirkli pulların yuyulmasına qarşı tələblərin gündəlik yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. O, həmçinin ÇPY üzrə uyğunluq proqramının bütün aspektlərini idarə edir və bankın ÇPY qarşı tələblərə və icraedici təlimatlara riayət etməsini təmin edir; lakin bankın ÇPY-na qarşı tələblərə ümumi uyğunluğuna görə başlıca məsuliyyəti müşahidə şurası daşıyır. ÇPY-na qarşı tələblərin riayət olunmasına nəzarət edən şəxsin vəzifəsinin adı əhəmiyyətli olmasa da, onun bank daxilində səlahiyyətinin və məsuliyyətinin səviyyəsi çox əhəmiyyətlidir. ÇPYUM öz vizəfələrini digər işçilərə ötürə bilər, lakin ÇPY üzrə ümumi uyğunluğa şəxsən məsuliyyət daşımalıdır. Şura ÇPYUM-ın bankın risk profilinə uyğun olaraq ÇPY üzrə uyğunluq proqramını effektiv idarə etmək üçün kifayət qədər səlahiyyət və resurslara (pul, fiziki və işçi) malik olmasını təmin etməlidir. ÇPYUM çirkli pulların yuyulmasına qarşı və bütün aidiyyatı tələblər barədə tam biliyə malik olmalıdır. ÇPYUM həmçinin bankın məhsulları, xidmətləri, müştəriləri, şirkətləri və coğrafi yerləşməsini və onlarla bağlı potensial çirkli pulların yuyulması və terorizmin maliyyələşdirilməsi risklərini başa düşməlidir. Öz işini yerinə yetirmək üçün müvafiq təcrübə, səlahiyyət və ya vaxta malik olmayan şəxsin ÇPYUM vəzifəsinə təyin olunması tənzimləyici tələblərə cavab vermək üçün kifayət deyildir. Hesabatlıq xətti ÇPYUM-nə müşahidə şurasını və baş menecmenti ÇPY üzrə cari uyuğunluq barədə müntəzəm qaydada məlumatlandırmağa imkan verməlidir. ÇPY ilə bağlı məlumatlar, o cümlədən Şübhəli Əməliyyatlar haqqında MMX-ya verilən hesabatlar, şuraya və müvafiq şura komitəsinə çatdırılmalıdır ki, onlar ÇPY tələblərinə ümumi uyğunluq barədə məlumatlı qərar verə bilsinlər. ÇPYUM şuranın göstərişlərinin yerinə yetirilməsinə və bankın ÇPY ilə bağlı siyasətləri, prosedurları və proseslərinə işçilər tərəfindən riayət olunmasının təmin ediməsinə görə məsuliyyət daşıyır. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Uyğunluq proqramı Təlim Təlim - Banklar müvafiq əməkdaşların ÇPY-nın aidiyyatı aspektlərinə dair təlimdən keçməsini təmin etməlidirlər. Təlimlərə tənzimləyici tələblər və bankın ÇPY ilə bağlı daxili siyasətləri, prosedurları və prosesləri daxil edilməlidir. Ən azından, bankın təlim proqramı öz vəzifələrini yerinə yetirmək üçün ÇPY-na dair biliklərə malik olmalı bütün işçilər üçün təlimlər təşkil etməlidir. Təlim hər hansı şəxsin xüsusi vəzifələrinə uyğunlaşdırılmalıdır. Bundan əlavə, yeni işçilərə vəzifə təlimatları izah edildikdə adətən ÇPY ilə bağlı tələblərin icmalı da verilir. Təlim trast xidmətləri, beynəlxalq və özəl bankçılıq kimi müvafiq biznes xəttlərinə dair məlumatları daxil etməlidir. ÇPY tələblərinə uyğunluq üzrə mütəxəssis üçün tənzimləyici tələblərdəki dəyişiklərə, o cümlədən bankın ÇPY ilə bağlı fəaliyyətinə və risk profilinə uyğun şəkildə müntəzəm təlimlər keçirilməlidir. Müşahidə şurası və baş menecment ÇPY ilə mübarizə sahəsində, icraedici göstərişlər və təlimlatlarda və federal bank orqanlarının qaydalarında dəyişikliklər və yeniliklər barədə məlumatlı olmalıdırlar. Müşahidə şurasının bank əməliyyatçıları qədər təlimlərə ehtiyacı olmasa da, onlar ÇPY-na qarşı tənzimləyici tələblərin əhəmiyyətini, onlara riayət etməməyin nəticəsini və bundan irəli gələn riskləri başa düşməlidirlər. ÇPY barədə ümumi təsəvvürü olmasa, müşahidə şurası ÇPY-na nəzarəti adekvat şəkildə keçirə, ÇPY ilə bağlı siyasətləri, prosedurları və prosesləri təsdiqləyə və yaxud da ÇPY ilə mübarizə üçün kifayət qədər resurslar ayıra bilməz. Təlimlər davamlı olmalı və ÇPY ilə bağlı bütün qaydalardaki cari dəyişiklikləri və yenilikləri əhatə etməlidir. Daxili siyasətlər, prosedurlar, proseslər və monitorinq sistemlərinə edilən dəyişikliklər həmçinin təlim zamanı nəzərə alınmalıdır. Təlim proqramı şuranın və baş menecmentin ÇPY tələblərinin yerinə yetirilməsinə verdiyi əhəmiyyəti xüsusilə vurğulamalı və bütün işçilərin ÇPY üzrə uyğunluq proqramındakı rollarını başa düşməsini təmin etməlidir. Çirkli pulların yuyulması fəlaiyyətinə və şübhəli əməliyyatlara nəzarət və hesabatın verilməsi üzrə misallar hər auditoriyaya uyğunlaşdırılmalıdır. Məsələn, kassirlər üçün təlimlərdə iri valyuta əməliyyatları və ya digər şübhəli fəaliyyətlərdən misallar, kredit mütəxəssisləri üçün təlimlərdə isə kredit əməliyyatları vasitəsilə çirkli pulların yuyulması misalları gətirilməlidir. Banklar öz təlim proqramlarını sənədləşdirməlidirlər. Təlim və imtahan materialları, təlim məşğələlərin tarixləri, iştirakçıların siyahısı və davamiyyət barədə məlumatlar bank tərəfindən saxlanmalı və yoxlayıcılar üçün açıq olmalıdır. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Uyğunluq proqramı - Ümumi sığorta üzrə vasitəçi (sığorta şirkəti və ya brokeri) onlayn təlim saytından istifadə edir (hər işçi üçün ildə 100 £). Maliyyə təşkilatı təlimin keyfiyyətli olduğuna inanaraq maliyyə cinayətlərinə dair hər işçi üçün məcburi olan ayrıca modullar daxil edib. İşçilərdən həmçinin yenidənhazırlıq kurslarını bitirmək tələb olunur. Bütün keçirilmiş təlimlərin auditi elektron şəkildə saxlanılır. - Hesabat verən təşkilat (fərdi sahibkar) müxtəlif maliyyə cinayətlərinə dair onlayn təlimlər keçirmişdir. O, həmçinin təlim verənin müxtəlif mövzular barədə onlayn məlumat verdiyi təlim zəng konfransında iştirak etmişdir: bu həm vaxt həm də xərc baxımından səmərəlidir. - Ümumi sığorta üzrə vasitəçi (sığorta şirkəti və ya brokeri) işçilərin biliklərinin adekvatlığını yoxlamaq üçün uyğunluq üzrə menecer tərəfindən müntəzəm auditlərin keçirildiyini bildirmişdir. Lakin, təlim fayllarının yoxlanması zamanı təlimlərin məhsul və müştəri xidmətləri barədə məlumatlarla məhdudlaşdığı və maliyyə cinayətlərini kifayət qədər əhatə etmədiyi aşkarlanmışdır. - Bir kredit təşkilatı, yeni işçilər üçün vəzifə təlimatlarına dair izahedici təlimlərdən başqa, heç bir müntəzəm təlimlər keçirmir və işçilərin maliyyə cinayətlərinə dair biliklərini yoxlamaq üçün heç bir metodologiyaya/üsula malik deyildir. YAXŞI tərübə 2 PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Bütün banklar Müştərinin Eyniləşdirilməsi üzrə yazılı Proqrama (MEP) malik olmalıdırlar. MEP qaydası ABŞ-ın Patriot Aktının 326-cı bölməsini yerinə yetirir və hər bir bankdan onun həcmi və fəaliyyət növünə uyğun olan və müəyyən minimum tələbləri daxil edən yazılı MEP-a malik olmasını tələb edir. MEP müşahidə şurası tərəfindən təşdiq olunan bankın ÇPY üzrə uyğunluq proqramına daxil edilməlidir. MEP-nın bankın törəmələri tərəfindən yerinə yetirilməsi təhlükəsizlik, dayanaqlılıq və reputasiya riskindən qorunmaq baxımından məqsədəmüvafiqdir. Bankın yerli törəmələri (ayrı MEP qaydalarına riayət etməli funksional baxımından tənzimlənən törəmələr istisna olmaqla) hesab açdıqda 31 Federal Qaydalar Məcəlləsinin 103.121.42 bölməsinə uyğun olaraq ana şirkətə şamil edilən MMP qaydasına riayət etməlidir. MEP bankda hər müştərinin həqiqi şəxsiyyəti barədə məlumatın olduğuna məntiqi əminlik yaratmaq üçün nəzərdə tutulub. MEP müştərilərdən əldə edilmiş eyniləşdirici məlumatı əks etdirən hesabın açılması prosedurlarını daxil etməlidir. O, həmçinin hər bir müştərinin şəxsiyyətini təsdiq etmək/eyniləşdirmək (müştəri barədə məlumatı yoxlamaq) üçün rislərə əsaslanan məntiqi və praktiki prosedurları daxil etməlidir. Banklar öz müştəri bazalarına və təklif etdiyi məhsullara məxsus risklərin qiymətləndirilməsini həyata keçirməli və risklərin müəyyənləşdirilməsində aşağıdakıları nəzərə almalıdır: 1) Bankın təklif etdiyi hesab növləri. 2) Bankın hesab açmaq üsulları. 3) Şəxsiyyəti təsdiq edən (eyniləşdirici) məlumatın növləri. 4) Bankın həcmi, yerləşməsi və müştəri bazası, o cümlədən müxtəlif coğrafi ərazilərdə müştərilər tərəfindən istifadə edilən məhsul və xidmətlərin növləri. Məqsəd. Bankın Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramına (MEP) dair qanunverici və tənzimləyici tələblərə uyğunluğunun qiymətləndirilməsi. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Hesab aşağıdakıları daxil etmir: 1) Şəxslə rəsmi bank əlaqələrinin yaradılmadığı məhsul və xidmətlər, məsələn çekin nağd pula çevrilməsi, vəsaitlərin köçürülməsi, və ya çekin və ya pul sifarişinin satışı. 2) Bankın əldə etdiyi hər hansı hesab. Buraya aktivlərin alınması, satınalma, birləşmə və ya öhdəliklərin qəbul edilməsi nəticəsində vahid və ya müxtəlif hesablar daxildir. 3) 1974-cü ilin İşçilərin Pensiya Təminatı haqqında Qanun əsasında yaradılan işçilərin təqayüdü/gəlirliyi planında iştirak etmək üçün açılan hesablar. 4) MƏP qaydası ―müştəriyə‖ şamil edilir. Müştəri yeni hesab açan, hüquqi imkanları məhdud olan digər [fiziki] şəxs üçün yeni hesab açan və hüquqi şəxs olmayan digər təşkilat (məsələn, mülki təşkilat) üçün yeni hesab açan ―şəxsdir‖ (fiziki şəxs, şirkət, birgə müəssisə, trast və ya hüquqi şəxs olan hər hansı digər təşkilat). Bank xidmətlərindən faydalanmayan, məsələn kredit müraciəti rədd edilmiş şəxslər müştəri hesab olunmur. Hesab kredit olduqda, həmin hesab müştəri ilə bank arasında kreditin verilməsinə dair müqavilə bağlandığı vaxtdan ―açılmış‖ hesab olunur. Məqsəd. Bankın Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramına (MEP) dair qanunverici və tənzimləyici tələblərə uyğunluğunun qiymətləndirilməsi. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı - Elektron yoxlama vasitələrindən və ya SƏŞ üzrə məlumat bazasından istifadə edən maliyyə təşkilatı onların imkanlarını və məhdudiyyətlərini başa düşür. - Maliyyə təşkilatı ümumi formada şəxsiyyəti təsdiq edən (eyniləşdirici) sənədləri təqdim edə bilməyən müştərilərə xidmət göstərə bilir (məsələn cəmiyyətdən təcrid edilən, himayədə olan, və sairə). - Prosedurlar risk-əsaslı deyildir: maliyyə təşkilatı müxtəlif risk səviyyəsinə malik məhsul və müştərilərə dair eyni araşdırma tədbirlərini tətbiq edir. - Maliyyə təşkilatı müştərilərə dair yoxlama tədbirlərinin bütövlüyünü müəyyən etmək üsullarına malik deyildir. YAXŞI təcrübə 2 Maliyyə təşkilatları öz müştərilərinin və, lazımdırsa, onların benefisiarlarının şəxsiyyətini müəyyənləşdirməli (eyniləşdirməli) və sonradan bu məlumatı yoxlamalıdır. Maliyyə təşkilatları həmçinin müştərinin maliyyə təşkilatı ilə əlaqələrinin məqsədini və xüsusiyyətini başa düşməli və müştəri və, müvafiqdirsə, benefisiar mülkiyyətçi haqqında məlumat toplamalıdırlar. Bu biznes əlaqələri ilə bağlı bütün riskləri tam başa düşmək və sonrakı monitorinqin əsasını yaratmaq üçün kifayət etməlidir. Biznes əlaqələri ilə bağlı çirkli pulların yuyulması riski böyük, məsələn müştəri Siyasətlə Əlaqəli Şəxs (SƏŞ) olduqda banklar əlavə geniş araşdırma (due dilligence) aparmalıdırlar. Maliyyə təşkilatı müştərinin araşdırılması tədbirlərini keçirə bilmədikdə, o cümlədən benefisiar mülkiyyətçinin kim olduğu barədə kifayət qədər məlumatı olmadıqda, biznes əlaqələrinə girməməli və ya davam etməməlidir. Özünü qiymətləndirmək üçün suallar: • Maliyyə təşkilatınız risk əsasında müştərinin araşdırılması prosedurlarını tətbiq edirmi? • Müştərilərin araşdırılması prosedurlarınız fərdi biznes əlaqələri ilə bağlı bütün riskləri tam başa düşməyə imkan verirmi? • Maliyyə təşkilatı müştərinin benefisiar(lar)ını necə müəyyən edir? Maliyyə təşkilatının bütün hallarda benefisiarın şəxsiyyətini yoxlamaq üçün risk-əsaslı və adekvat tədbirlər gösrməsi sizi qane edirmi? Siz benefisiar mülkiyyətçilərin mürəkkəb korporativ strukturlardan nə üçün istifadə etməsini başa düşürsünüzmü? • Prosedurlar şəxsiyyəti təsdiq edən (eyniləşdirici) məlumatı ümumi forma üzrə təqdim edə bilməyən müştərilər üçün kifayət qədər çevikdirmi? PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı - Maliyyə təşkilatı müştərinin və onun benefisiarlarının mülkiyyətini və nəzarət strukturlarını (o cümlədən mürəkkəb və qeyri- şəffaf korporativ strukturlardan istifadə edilməsinin səbəblərini) başa düşür və sənədləşdirir. - Maliyyə təşkilatı biznes əlaqələrinin məqsədi və xüsusiyyəti barədə ÇPY riskini başa düşmək üçün kifayət qədər məlumatlar əldə edir. - Yeni və ya davam edən biznes əlaqələrini təsdiq edən işçilər bunu etməzdən əvvəl maliyyə təşkilatının adekvat araşdırma apardığına əmin olur. - Maliyyə təşkilatı lazımi məlumatı əldə etmək üçün verilən suallardan boyun qaçırmaq üçün mürəkkəb izahlara və ya müştərilərin iradlarına/etirazlarına imkan verir. - Müştəri baş menecment və ya nüfuzlu şəxslər tərəfindən tövsiyə edildiyi üçün işçilər az araşdırma aparır. -Maliyyə təşkilatı geniş araşdırmanın aparılmasını tələb edən vəziyyətlər üçün lazımi prosedurlara malik deyildir. Bu ÇPY üzrə Qaydalara ziddir. -Maliyyə təşkilatı aşağıdakıları nəzərə almır: a) Səhmlərin və ya səsvermə hüquqlarının 25% faizindən artığına nəzarət edən şəxslər; və b) Müştərinin benefisiarını müəyyən edən və yoxlayan zaman korporativ müştərinin menecmentinə nəzarət edən şəxslər. Bu ÇPY üzrə Qaydalara ziddir. YAXŞI təcrübə 2 PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Müştəri haqqında tələb olunan məlumat MEP müştərilərdən əldə edilmiş eyniləşdirici məlumatı əks etdirən hesabın açılması prosedurlarını daxil etməlidir. Ən azından, bank hesab açmazdan əvvəl hər müştəridən şəxsiyyəti təsdiq edən aşağıdakı məlumatı əldə etməlidir: 1) Adı. 2) Doğum tarixi. 3) Ünvanı 4) Eyniləşdirmə nömrəsi (ID) Risklərin qiymətləndirilməsinə əsasən, bank müəyyən müştərilər və ya məhsullar üçün yuxarıdakı məlumatlardan əlavə məlumatlar tələb edə bilər. Müştərinin yoxlanması – MƏP hesab açıldıqdan sonra məntiqəuyğun müddət ərzində müştərinin şəxsiyyətini (müştəri barədə məlumatı) yoxlamaq üçün risk-əsaslı prosedurları daxil etməlidir. Sənədlər vasitəsilə yoxlama Müştərinin şəxsiyyətini yoxlamaq üçün sənədli üsuldan istifadə edən bank minimum qəbul edilən sənədlər üzrə prosedurlara malik olmalıdır. MƏP qaydası uzun müddət eyniləşdirmənin əsas mənbəyi hesab edilən sənəd növlərinin nümunələrini göstərir. Bu qayda federal bank orqanlarının banklar tərəfindən yalnız dövlət orqanlarının verdiyi şəxsiyyəti təsdiq edən etibarlı (vaxtı bitməmiş) sənədin nəzərdən keçirilməsi ehtimallarını əks etdirir. Bu çür sənəd müştərinin milliyətini və ya vətəndaşlığını bildirməli və üzərində onun şəkili və ya oxşar qorunma işarələri olmalıdır; məsələn, sürücülük vəsiqəsi və ya passport. Lakin, bankda müştərinin həqiqi şəxsiyyəti barədə məntiqi əminlik yaradan digər sənədlər (şəxsiyyəti təsdiq edən formalar) həmçinin istifadə edillə bilər. Buna baxmayaraq, saxta və dələduzluqla əldə edilmiş sənədləri nəzərə alaraq, banka müştəri barədə həqiqi məlumata malik olmasını təmin etmək üçün bir neçə sənədi nəzərdən keçirmək tövsiyə edilir. Fiziki şəxs olmayan ―şəxslərə‖ (məsələn, şirkət, birgə müəssisə və ya trastlara) gəldikdə, bank qeydiyyat şəhadətnaməsi, dövlət orqanları tərəfindən verilən etibarlı (vaxtı keçməmiş) lisenziya, əməkdaşlıq müqaviləsi və ya trast instrumentləri kimi təşkilatın hüquqi mövcudluğunu təsdiq edən sənədlər əldə etməlidir. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Yoxlamanın çatışmaması MEP bankın müştərinin həqiqi şəxsiyyəti barədə məntiqi əminlik əldə edə bilmədiyi hallar üçün prosedurlara malik olmalıdır. Bu prosedurlar aşağıdakıları müəyyən etməlidir: 1) Bankın hesab açmalı olmadığı vəziyyətlər; 2) Müştərinin bank tərəfindən onun şəxsiyyətinin yoxlandığı müddət ərzində hesabdan istifadə etməsi şərtləri. 3) Bankın müştərinin şəxsiyyətini təsdiq etmək cəhtləri boşa çıxdıqdan sonra hesabın bağlanması şərtləri. 4) Bankın müvafiq qanun və qaydalara uyğun olaraq Şübhəli Əməliyyatlar barədə Hesabat təqdim etməli olduğu vəziyyətlər. Müştərinin yoxlanması – MƏP hesab açıldıqdan sonra məntiqəuyğun müddət ərzində müştərinin şəxsiyyətini (müştəri barədə məlumatı) yoxlamaq üçün risk-əsaslı prosedurları daxil etməlidir. Sənədsiz üsullarla yoxlama Banklardan müştərinin şəxsiyyətini yoxlamaq üçün sənədsiz üsullardan istifadə etmək tələb olunmur. Lakin, müştərinin şəxsiyyətini yoxlamaq üçün sənədsiz üsullardan istifadə edən bank həmin üsulları müəyyən edən prosedurlara malik olmalıdır. Sənədsiz üsullara müştəri ilə əlaqənin yaradılması; müştəridən və istehlakçılar agentliyi, ictimai məlumat bazaları və ya digər mənbələrdən əldə edilən məlumatları müqayisə etməklə müstəqil yoxlamanın aparılması; digər maliyyə təşkilatları ilə əlaqələrin yoxlanması; və maliyyə hesabatların əldə edilməsi daxildir. Bankın sənədsiz prosedurları həmçinin aşağıdakı vəziyyətləri əhatə etməlidir: şəxs üzərində şəkil və ya oxşar qorunma işarələri olan dövlət orqanlarının verdiyi etibarlı (vaxtı bitməmiş) eyniləşdirici sənədi təqdim edə bilmir; bank təqdim edilmiş sənədlərlə tanış deyildir; hesab sənədsiz açılıb (məsələn, bank sonradan yoxlamaq məqsədilə müştəridən tələb olunan məlumatı əldə edir/ sonradan sənədin təqdim edilməsi şərti ilə şifahi məlumat alır); hesab müştərinin şəxsən iştirakı olmadan açılmışdır; və ya bank sənədlər vasitəsilə müştərinin həqiqi şəxsiyyətinin müəyyən edilə bilməməsi riskini artıran vəziyyətlə qarşılaşdıqda / faktlar təqdim edildikdə. Müəyyən müştərilər üçün əlavə yoxlama MƏP bankın fiziki şəxs olmayan müştərilər tərəfindən açılmış yeni hesabların risklərinin qiymətləndirilməsi əsasında müştərinin şəxsiyyətini yoxlamaq üçün bu cür hesablar üzərində səlahiyyəti olan və ya onlara nəzarət edən, o cümlədən imzalayan şəxslər barədə məlumat əldə etdiyi vəziyyətləri nəzərə almalıdır. Bu yoxlama üsulu yalnız bank sənədli və sənədsiz üsullarla müştərinin həqiqi şəxsiyyətini təsdiqləyə bilmədikdə tətbiq edilir. Məsələn, banka fərdi sahibkar və ya əsas ortaq barədə məlumat əldə etmək və onun şəxsiyyətini təsdiq etmək tələb olunduqda və bunu başqa vasitələrlə etmək mümkün olmadıqda. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Müştərinin eyniləşdirilməsi ilə bağlı yüksək riskli vəziyyətlərin həll edilməsi Müştərinin eyniləşdirilməsi ilə bağlı yüksək riskli vəziyyətlərin həll edilməsi Qanunvericilik maliyyə təşkilatlarının çirkli pulların yuyulması siyasətləri və prosedurlarının riskə həssas olmasını tələb edir. Bu o deməkdir ki, yüksək riskli vəziyyətlərdə maliyyə təşkilatları geniş araşdırma və davamlı monitorinq tətbiq etməlidirlər. Çirkli pulların yuyulması üzrə yüksək risk təşkil edən vəziyyətlərə aşağıdakılar daxildir, lakin onlarla məhdudlaşmır: müştərilər yüksək riskli ölkələr və ya biznes sektorları ilə bağlıdır; və ya lazımsız mürəkkəb və qeyri-şəffaf benefisiar mülkiyyət strukturuna malikdir; qeyri-adi və aydın iqtisadi və ya hüquqi məqsədi olmayan əməliyyatlar mürəkkəbdir və ya çox iridir və ya anonimliyə qulluq edir. ÇPY üzrə Qaydalar xüsusi olaraq geniş araşdırmaların tətbiq edilməsini tələb edən üç ssenarini müəyyən edir: • Üzbə-üz araşdırmanın aparılmaması: sahibkarlıq fəaliyyəti telefon və ya internet vasitəsilə həyata keçirildiyi üçün müştəri şəxsiyyətin təsdiq edilməsində fiziki olaraq iştirak etmədikdə. • Müxbir bankçılıq: müxbir bank Avropa İqtisadi Zonasından kənardadırsa, bank müxbirin biznesini, reputasiyasını və çirkli pulların yuyulması və terorizmin maliyyələşdirilməsinə qarşı istifadə etdiyi mübarizə üsullarının keyfiyyətini ətraflı öyrənməlidir. Baş menecment hər yeni müxbir bank əlaqələrini təsdiq etməlidir. • Siyasətlə Əlaqəli Şəxs (SƏŞ): xarici ölkədə, Avropa Birliyi təşkilatında və ya beynəlxalq orqanda ictimai funksiya yerinə yetirən şəxs, onun yaxın qohumları və məlum olan yaxınları. Müvafiq səlahiyyətlərə malik olan baş menecer SƏŞ-lə biznes əlaqələrinin yaradılmasını təsdiq etməlidir. Buraya həmçinin əlaqələr qurulduqdan sonra SƏŞ olan mövcud müştərilərlə əlaqələrin davam etdirilməsinin təsdiqlənməsi daxildir. Maliyyə təşkilatının həyata keçirdiyi geniş araşdırma tədbirlərinin səviyyəsi risk əsasında müəyyən edilmə bilər. Maliyyə təşkilatı gördüyü geniş araşdırma tədbirlərinin çirkli pulların yuyulması və terorizmin maliyyələşdirilməsi risklərinə uyğun/mütənasib olmasını nümayiş etdirə/ sübut edə bilməlidir. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı Hər hansı şəxs hüquqi şəxs olmayan təşkilat və ya hüquqi imkanları məhdud olan [fiziki] şəxs üçün yeni hesab açdıqda, hesab açan şəxs barədə eyniləşdirici məlumat əldə edilməlidir. Əksinə, hesab digər şəxsin adından agent tərəfindən açıldıqda, bank adında hesab açılan şəxs barədə məlumat toplamalıdır. Kredit kart müştərilərinə gəldikdə, bank kredit verməzdən əvvəl müştəri barədə məlumatı üçüncü şəxslərdən əldə edə bilər. Fiziki şəxs üçün: yaşayış və ya iş ünvanı, və ya bu cür ünvanı yoxdursa, poçt ünvanı (poçt yeşiyinin nömrəsi), yaxın qohumu və ya əlaqə şəxsinin yaşayış və ya iş ünvanı, və ya müştərinin fiziki olaraq yerləşdiyi yerin təsviri. Fiziki şəxslərdən başqa ―şəxslər‖ üçün (məsələn, şirkət, birgə müəssisə və ya trast): əsas fəaliyyət göstərdiyi ünvan, yerli ofis və ya digər fiziki olaraq yerləşdiyi yer. ABŞ vətəndaşı üçün eyniləşdirici məlumat vergi ödəyicisinin eyniləşdirilməsi nömrəsidir (VÖEN) (və ya müraciətinin təsdiqidir), ABŞ vətəndaşı olmayan şəxs üçün isə eyniləşdirici məlumat aşağıdakılardan biri və ya bir neçəsidir: VÖEN; pasport nömrəsi və verildiyi ölkə; xarici vətəndaşın şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin nömrəsi; və ya dövlət tərəfindən verilən və şəxsiyyətin milliyyətini və ya vətəndaşlığını təsdiq edən və üzərində şəkili və ya oxşar qorunma işarələri olan etibarlı (vaxtı keçməmiş) sənədin nömrəsi və verildiyi ölkənin adı. Bank müştərinin şəxsiyyətini təsdiq etmək üçün istifadə etdiyi eyniləşdirici sənədlərin nüsxələrini saxlaya bilər, lakin MEP qaydaları bunu tələb etmir. Bankın yoxlama prosedurları risklərə əsaslanmalı və müəyyən vəziyyətlərdə sənədlərin nüsxələrinin saxlanması məqsədə uyğun ola bilər. Bundan əlavə, bank digər məqsədlər, məsələn, potensial dələduzluq hallarının araşdırılmasına kömək etmək üçün eyniləşdirici sənədlərin nüsxələrini saxlaya bilər. Lakin, bank bu sənədlərin nüsxələrini saxlamaq qərarını verərsə, onların mümkün oğurluqlardan adekvat şəkildə qorumaq üçün fiziki təhlükəsizliyini təmin etməlidir. Eyni zamanda, bank üzərində şəkil olan sənədlərdən, məsələn sürücülük vəsiqəsindən, kredit əməliyyatları ilə əlaqədar sui- istifadə etməməlidir. 2 Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı, İdarəetmə - Hesabat verən kiçik müəssisə məsləhətçilər tərəfindən hazırlanmış siyasət və prosedurlardan istifadə edir, lakin ÇPY üzrə Mütəxəssis/Məsul şəxs (ÇPYM) onları maliyyə təşkilatının fəaliyyətinə uyğunlaşdırır. Eyni zamanda ÇPYM-ın müntəzəm olaraq yenilənən Uyuğunluq haqqında hesabatına müştərilərin və məhsulların risklərinin qiymətləndirilməsi daxil edilir. - Ümumi sığorta üzrə vasitəçi (sığorta şirkəti və ya brokeri) çox yüksək standartlara uyğun olan və sığorta fəaliyyətinə aid bir çox yaxşı misallar daxil edən ÇPY ilə mübarizəyə dair siyasətə malikdir. Bu növ təşkilatlarda ÇPYM-ın mövcudluğuna dair heç bir tələbin olmamasına baxmayaraq, maliyyə təşkilatı qabaqcıl təcrübə göstəricisi kimi ÇPY üzrə uyğunluğun təmin edilməsi funksiyasını həyata keçirmək üçün konkret şəxs təyin etmişdir. - Hesabat verən təşkilatda ÇPYM tənzimləyici tələblər və maliyyə təşkilatının maliyyə cinayətlərinə dair siyasət və prosedurları ilə tanış deyildir. YAXŞI təcrübə 2 PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Eyniləşdirilməsi Proqramı, Hesabın açılması - Portfel üzrə menecer bütün benefisiar mülkiyyətçilərin şəxsiyyətinin təsdiqlənməsini tələb edən prosedurlara malikdir. Maliyyə təşkilatı öz müştəri bazasını sanksiyalar siyahısı ilə tutuşdurur və SƏŞ-lərlə bağlı riskləri nəzərdən keçirir. Məsləhətçi yeni müştərilərin çoxusunun evinə səfər edir və adətən ikinci görüşdə şəxsiyyəti təsdiq edən sənədlərin göstərilməsini xahiş edir. İşlər məsafədən aparıldıqda, daha çox (üç və ya dörd) şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd tələb edilir və vəsaitlərin mənbələri üçün istisnalar edilmir. - Hesabat verən təşkilat yalnız maliyyə təşkilatına və ya tənzimləyici orqanlara yaxşı tanış olan investisiya müştəriləri ilə işlədiyini bildirmişdir. Lakin, maliyyə təşkilatının ilkin araşdırma (məsələn, pasportun nüsxəsinin təqdim edilməsini) tələb edən bəzi yüksək riskli müştəriləri vardır. Maliyyə təşkilatı ÇPY ilə əlaqədar hər hansı hadisənin onların kiçik və cavan biznesinin reputasiyasına mühüm təsir edə biləcəyi barədə narahat olduğunu və SƏŞ-lərlə çox ehiyatla davrandığını bildirmişdir. Lakin, maliyyə təşkilatı SƏŞ-lərin şəxsiyyətini müəyyən etmək üçün effektiv sistemə malik deyildir, və bu da bəzi müştərilərin milliyyətini və vətəndaşlığını nəzərə alaraq narahatçılıq yaradır. Maliyyə təşkilatı ABŞ-ın Maliyyə Nazirliyinin və Maliyyə Aktivlərinə Nəzarət İdarəsinin sanksiyalarla bağlı tələbləri ilə tanışdır, lakin onun öz müştəri bazasını sanksiyalara qarşı yoxlamasını göstərən heç bir məlumat yoxdur. - Vençur fondu (Riskli layihələri maliyyələşdirən maliyyə təşkilatı) yüksək riskli müştərilərinin dərindən araşdırılmasını tələb edən siyasətlərə malikdir. Lakin, bu növ müştəriləri müəyyən etmək üçün heç bir sistemi yoxdur. YAXŞI təcrübə 2 PİS təcrübə Nəzarət Departmenti ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim Müştərinin Riskinin Qiymətləndirilməsi ÇPY/TM riskinin qiymətləndirilməsi Bankın ənənəvi əməliyyat sahələrində risklərin idarəedilməsi üçün istifadə etdiyi eyni prinsiplər ÇPY riskinin qiymətləndirilməsi və idarəedilməsində də istifadə edilməlidir. Risklərin düzgün qiymətləndirilməsi bankın ÇPY üzrə risk profilinin müəyyənləşdirilməsinə kömək edir. Risk profilinin başa düşülməsi riskləri azaltmaq üçün ÇPY üzrə uyğunluq proqramında risklərin idarəedilməsi proseslərinin tətbiqinə imkan verir. Risklərin idarəedilməsi prosesi menecmentə bankın nəzarət sistemində boşluqları daha yaxşı müəyyən etməyə və azaltmağa imkan verir. Risklərin qiymətləndirilməsi ÇPY risklərinin hərtərəfli təhlilinin aparılmasını və bankdaxili bütün bölmələrə, şuraya, menecmentə və müvafiq işçilərə çatdırılmasını nəzərdə tutur; bu baxımdan risklərin qiymətləndirilməsinin yazılı şəkildə tərtib edilməsi qabaqcıl təcrübə hesab olunur. ÇPY riskinin qiymətləndirilməsində istifadə edilən bir çox effektiv üsullar mövcuddur; lakin, yoxlayıcılar hər hansı konkret üsula üstünlük verməməlidirlər. Bankın menecmenti bankın risk profilinə uyğun olan üsulu seçməlidir. Menecmenti risklərin qiymətləndirilməsində istifadə etmək üçün seçdiyi hər hansı üsul bütün aidiyyatı şəxslər tərəfindən asand başa düşülməlidir. ÇPY riskinin qiymətləndirilməsi prosesi əsasən iki mərhələdən ibarətdir: birinci, banka məxsus xüsusi risk kateqoriyalarının müəyyən edilməsi (məsələn, məhsul, xidmət, müştəri, şirkət, əməliyyat və coğrafi yerləşməsi); və ikinci, bu kateqoriyalar daxilində riskləri daha yaxşı qiymətləndirmək üçün müəyyən edilmiş məlumatın ətraflı təhlilinin aparılması. Yoxlamanın həcminin müyyənləşdirilməsi və planlaşdırılması prosesi zamanı risklərin qiymətləndirilməsini apararkən, yoxlayıcı menecment tərəfindən bütün məhsul, xidmət, müştəri, şirkət, əməliyyat və coğrafi yerləşmələrinin nəzərə alındığını və xüsusi risk kateqoriyaları üzrə aparılan ətraflı təhlilin adekvatlığını müəyyən etməlidir. Bank risklərin qiymətləndirilməsini aparmayıbsa, bu fakt menecmentlə müzakirə edilməlidir. Yoxlama məqsədləri üçün, bank tərəfindən risklərin qiymətləndirilməsi aparılmadığı və ya onun qeyri-adekvat olduğu hallarda, yoxlayıcı mövcud məlumata əsasən riskləri özü qiymətləndirməlidir. Yüklə 4,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|