Xüsusi göstərişlər
►
Hamiləlik və laktasiya: izoniazid plasentadan keçdiyi üçün hamilələrdə
ehtiyatla tətbiq olunmalıdır. Ana südünə keçdiyi üçün uşaqlarda hepatit və
periferik nevritlər inkişaf edə bilər.
►
Pediatriya: Yenidoğulmuşlarda garaciyər fermentlərinin çatışmazlığı
nəticəsində izoniazidin yarımxaricolma müddəti arta bilər.
►
Qaraciyər və böyrək çatışmazlığı zamanı: toksiklik riski yüksəlir.
Pasiyent üçün məlumat
Qaşınma, ürək bulanma, qusma, hərarətin qalxması baş verdikdə həkimə
müraciət etmək. Alkoqoldan istifadə hepatitin əmələgəlmə riskini artırır.
Rifamisinlər
Rifamisinlərə geniş təsir spektrli rifampisin və rifabutin aiddir.
Rifampisin
Təsir mexanizmi
Rifampisin RNT sintezinin spesifik inhibitoru olaraq bakterisid təsir göstərir.
Göstərişlər
►
Vərəm;
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
105
►
QİÇS infeksiyalı xəstələrdə atipik mikobakteriozun müalicə və profilaktikası
(azitromisin və siprofloksasinlə birgə). Cüzam (klofazimin, dapson və
etionamidlə birgə)
►
MRSA tərəfindən törədilmiş ağır formalı stafilokok infeksiyaları
►
Legionelloz (makrolidlərlə birgə)
►
Meninqokok daşıyıcılarında meningitin profilaktikası
Əks-göstərişlər
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Ağır qaraciyər xəstəlikləri
Əlavə təsirləri
►
MBS: iştahanın azalması, ürəkbulanma, qusma, diareya;
►
Qaraciyər: qanda transaminazaların və bilirubinin artması;
►
Allergik reaksiyalar: səpgi, eozinofiliya, Kvinke ödemi, dəri sindromu
(müalicənin əvvəlində), dəridə qızartı, üzün və başın dərisinin qaşınması,
gözlərin yaşarması;
►
Qripəbənzər sindrom: baş ağrısı, titrətmə, sümüklərdə ağrı;
►
Hematoloji reaksiyalar: trombositopenik purpura, neytropeniya;
►
Böyrəklər: geridönən böyrək çatışmazlığı;
Ehtiyat tələb edən hallar
►
Allergiya: rifabutinlə çarpaz allergiya;
►
Hamiləlik və laktasiya: izoniazid plasentadan keçdiyi üçün hamilələrdə
ehtiyatla tətbiq olunmalıdır. Ana südünə az miqdarda keçir, ehtiyatla tətbiq
olunmalıdır.
►
Pediatriya: Yenidoğulmuşlarda garaciyərin ferment sistemi tam
formalaşmadığı üçün həyati əhəmiyyətli hallarda təyin edilir.
►
Qaraciyərin funksiya pozğunluğu: anamnezdə qaraciyər xəstəlikləri zamanı
ehtiyatla tətbiq edilməlidir. Alkoqolizm DV-in toksiklikliyini artırır.
►
Rifampisin P450 sitoxrom sistemi fermentlərinin induktoru olaraq bir çox DV-
in metabolizmini cürətləndirir. Pirazinamid qanda rifampisinin
konsentrasiyasını azaldır.
Pasiyent üçün məlumat
Rifampisin qida qəbulundan 1 saat əvvəl (və ya 2 saat sonra) qəbul
olunmalıdır.
Səpgi, qaşınma, mədə-bağırsaq əlamətləri, qaraciyər nahiyəsində ağrı və
sarılıq əmələ gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
Müalicə müddətində sidiyin, tüpürcəyin, bəlğəmin, kontakt linzalarının
qırmızı–naringi rəngə boyanması mümkündür.
Rifabutin
Çox xüsusiyyətlərinə əsasən rifampisinlə oxşardır.
Göstərişlər
►
M. Tuberculosis-in rifampisinrezistent ştamları tərəfindən törədilən müxtəlif
lokalizasiyalı vərəm;
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
106
►
M. avium-intracellulare və digər atipik mikobakteriyalar tərəfindən törədilən
infeksiyalar;
►
QİÇS infeksiyalı xəstələrdə atipik mikobakteriozun profilaktikası.
Əks-göstərişlər
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Ağır qaraciyər xəstəlikləri
►
Hamiləlik və laktasiya
►
14 yaşa qədər uşaqlar
Ehtiyat tələb edən hallar
►
Allergiya: rifampisinlə çarpaz allergiya;
►
Qaraciyər və böyrək çatışmazlığında: toksiklik riski yüksəlir.
►
Müalicə müddəti ərzində sidiyin, dərinin, göz yaşı, ağız suyu və tərin qırmızı-
çəhrayı rəngə boyanması mümkündür.
Pasiyent üçün məlumat
Rifabutini qida qəbulundan əvvəl, qida qəbulu zamanı və ondan sonra qəbul
etmək olar. Müalicə müddətində sidiyin, tüpürcəyin, bəlğəmin, kontakt linzalarının
qırmızı–naringi rəngə boyanması mümkündür.
Etambutol
Təsir mexanizmi
Etambutol bakteriostatik təsir göstərir.
Göstərişlər
►
Vərəmin müalicəsində kombinə olunmuş müalicədə istifadə edilən II sıra DV-dir.
Əks-göstərişlər
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Görmə sinirinin nevriti, katarakta, diabetik retinopatiya, gözlərin iltihabi
xəstəlikləri
►
2 yaşa qədər uşaqlar
Əlavə təsirləri
►
Sinir sistemi: başgicəllənmə, retrobulbar nevrit, periferik polineyropatiya,
paresteziya, depressiya.
►
MBS: ürəkbulanma və qusma;
►
Allergik reaksiyalar: səpgi və s.;
►
Digərləri: bəlğəm ifrazının artması ilə öskürəyin güclənməsi.
Ehtiyat tələb edən hallar
►
Hamiləlik və laktasiya: ehtiyatla tətbiq olunmalıdır.
►
Pediatriya:. 2-8 yaşlı uşaqlara, görmə qabiliyyətinə adekvat nəzarətin
mümkünsüzlüyü baxımından təyin edilməməlidir. 12 yaşa qədər uşaqlarda
ehtiyatla tədbiq olunalıdır
Böyrəklərin funksiya pozğunluğu: böyrək çatışmazlığı zamanı əks-
göstərişlərdir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
107
Pasiyent üçün məlumat
Müalicə müddətində görmə itiliyinə nəzarət etmək lazımdır.
Pirazinamid
Təsir mexanizmi
Zəif bakterisid təsir göstərir.
Göstərişlər
►
Vərəmin müalicəsində kombinə olunmuş müalicədə istifadə edilən II sıra DV-dir.
Əks-göstərişlər
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Ağır qaraciyər xəstəlikləri
Əlavə təsirləri
►
MBS: tez-tez – ürəkbulanma və qusma;
►
Maddələr mübadiləsi pozğunluğu: artralgiya və mialgiya ilə təzahür edən
hiperurikemiya;
►
Qaraciyər: qanda transaminazaların yüksəlməsi və dozaasılı hepatotoksiklik;
►
Hematoloji reaksiyalar: trombositopeniya, eritroid hiperplaziyalı sideroblast
anemiya;
►
Digərləri: doza artıqlığı — dərman titrətməsi, dizuriya.
Ehtiyat tələb edən hallar
►
Hamiləlik və laktasiya: ehtiyatla tətbiq olunmalıdır.
►
Qaraciyər və böyrəklərin funksiya pozğunluğu: ağır qaraciyər və böyrək
xəstəlikləri zamanı əks-göstərişlərdir.
Pasiyent üçün məlumat
Yeni əlamətlər haqqında həkimə məlumat vermək lazımdır.
II sıra vərəm əleyhinə dərman vasitələri
Kapreomisin
Təsir mexanizmi
Bakteriostatik təsir göstərir.
Göstərişlər
►
I sıra VƏDV-ə qarşı davamlılıq və ya qəbul edilməməzlik olduqda rezerv
vasitə kimi tətbiq edilir.
Əks-göstərişlər
►
MBT-nin ağır xəstəlikləri
►
Qaraciyər və böyrəklərin ağır xəstəlikləri
►
Qanyaranmanın patologiyası
►
Şəkərli diabet
►
Amiloidoz
►
Hamiləlik və laktasiya
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
108
Əlavə təsirləri
►
Böyrəklər: böyrək çatışmazlığı
►
Ototoksik təsir: qulaqlarda küy, eşitmənin zəifləməsi
►
Mərkəzi sinir sistemi: başgicəllənmə, sinir-əzələ bloku
►
Allergik reaksiyalar: övrə, titrətmə, eozinofiliya
►
Yerli reaksiyalar: inyeksiya yerində ağrı, infiltratlar, steril abseslər
Xüsusi göstərişlər
►
Hamiləlik və laktasiya: zamanı təyin edilmir.
►
Heriatriya: böyrəklərin funksional dəyişiklikləri ilə əlaqədar olaraq dozası
korreksiya olunmalıdır.
►
Böyrək çatışmazlığında: nefrotoksiklik riski yüksəlir.
►
MSS: miasteniyası və parkinsonizmi olan xəstələrdə sinir-əzələ bloku riski
yüksəlmiş olur.
Pasiyent üçün məlumat
2-3 həftə ərzində yaxşılaşma baş vermədikdə və ya yeni əlamətlər əmələ
gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
Etionamid və protionamid
Təsir mexanizmi
Bakteriostatik təsir göstərir.
Göstərişlər
►
Vərəmin müalicəsi (digər VƏDV-in effektivsizliyi zamanı)
Əks-göstərişlər
►
Kəskin qastrit, mədə və onikibarmaq bağırsağın xora xəstəliyi, xoralı kolit,
qaraciyər sirrozu və qaraciyərin digər xəstəlikləri
►
Hamiləlik
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
14 yaşa qədər uşaqlar
Əlavə təsirləri
►
MBS: anoreksiya, ürəkbulanma, ağızda xoşagəlməz dad, kükürd iyli gəyirmə,
salivasiya, qusma
►
Mərkəzi sinir sistemi: yuxululuq, halüsinasiya, depressiya
►
Qaraciyər: hepatitin inkişafınadək hepatotoksik təsir
Xüsusi göstərişlər
Qaraciyərin funksiya pozğunluğu: zamanı hepatotoksiklik riski yüksəlir
Pasiyent üçün məlumat
Etionamid yatmazdan əvvəl, portağal şirəsi və ya südlə qəbul edildikdə daha
yaxşı mənimsənilir.
Müalicə müddətində alkoqollu içkilər qəbul olunmamalıdır.
2-3 həftə ərzində yaxşılaşma baş vermədikdə və ya yeni əlamətlər əmələ
gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
109
Paraaminosalisil turşusu
Təsir mexanizmi
Tuberkulostatik təsirinin əsasında paraaminobenzoy turşusu (PABT) ilə
antaqonistliyi durur.
Göstərişlər
►
Vərəmin müalicəsi (digər VƏDV-in qəbul olunmaması və ya
mikobakteriyaların rezistentliyi zamanı).
Əks-göstərişlər
►
Qaraciyər və böyrəklərin ağır xəstəlikləri
►
Amiloidoz
►
Mədə və onikibarmaq bağırsağın xora xəstəliyi
►
Müalicəyə tabe olmayan ürək çatışmazlığı
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Hamiləlik və laktasiya.
Əlavə təsirləri
►
MBS: ürəkbulanma, qusma, diareya, qarında ağrı;
►
Allergik reaksiyalar: səpgi və s.
►
Qaraciyər: transaminazalarının miqdarının artması, protrombin sintezi
pozğunluğu;
►
Digərləri: hipokalemiya, aqranulositoz, hipotireoz, kristalluriya.
Xüsusi göstərişlər
Qaraciyər və böyrəklərin funksiya pozğunluğu: qaraciyər və böyrəklərin ağır
xəstəlikləri zamanı təyin olunmur.
Pasiyent üçün məlumat
Həbləri süd, qələvi mineral su ilə qəbul etmək lazımdır.
2-3 həftə ərzində yaxşılaşma baş vermədikdə və ya yeni əlamətlər əmələ
gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
Sikloserin
Təsir mexanizmi
Dozadan asılı olaraq bakterisid və bakteriostatik təsir göstərir. Orqanizmin
toxuma və mayelərinə, hematoensefalik baryerdən və ana südünə keçir.
Göstərişlər
►
Müxtəlif lokalizasiyalı vərəmin müalicə və profilaktikası
►
Digər VƏDV-ə qarşı rezistentliyi olan atipik mikobakteriyalar tərəfindən
törədilən vərəmin xroniki formaları
►
M.avium-intracelluare, M.xenopi və s. komplekslər tərəfindən törədilən atipik
mikobakteriozlar.
Əks-göstərişlər
►
Hamiləlik və laktasiya
►
Böyrək çatışmazlığı
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
110
►
DV-in fərdi qəbul olunmaması
►
Psixozlar
►
Epilepsiya
Əlavə təsirləri
►
Mərkəzi sinir sistemi: baş ağrısı, başgicəllənmə, ağır hallarda – görmənin
pozğunluğu, psixoz, epileptik qıcolmalar;
►
MBS: ürəkbulanma, iştahanın itməsi, diareya, qəbizlik;
►
Bakterioliz reaksiyası: hipertermiya, bəlğəm ifrazının artması, EÇS-nin
artması, leykositoz;
►
Allergik reaksiyalar: səpgi və s.
Ehtiyat tələb edən hallar
►
Hamiləlik və laktasiya: zamanı təyin edilmir.
►
Pediatriya: Yenidoğulmuşlarda garaciyər fermentlərinin çatışmazlığı
nəticəsində kumulyasiya edərək toksiklik riski artdığından doza korreksiya
olunmalıdır.
►
Böyrək çatışmazlığında: nefrotoksiklik riski yüksəlir, kreatinin klirensi 50
ml/dəq-dən az olduqda əks-göstərişdir.
Pasiyent üçün məlumat
Dərmanı acqarına və ya yemək vaxtı qəbul etmək lazımdır.
Bütün terapiya kursu ərzində rejimə və müalicə sxeminə ciddi riayət etmək,
dozanı ötürməmək və onu bərabər zaman fasiləsindən sonra qəbul etmək. Dozanı
ötürdükdə onu mümkün qədər tez qəbul etmək; təxminən digər dozanın atma vaxtı
çatdıqda qəbul etməmək; dozanı artırmamaq. Terapiyanın davametmə müddətinə
riayət etmək.
Bir neçə gün ərzində yaxşılaşma olmadıqda və ya yeni əlamətlər təzahür
etdikdə həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.
Furazolidonla terapiya zamanı və müalicəni qurtarandan sonra 4 gün ərzində
alkoqollu içkilər istifadə etməmək. Birinci həbin qəbulundan sonra əlamətləri
müşahidə etmək lazımdır (baş ağrısı, yuxululuq, başgicəllənmə, MBT tərəfindən
əlamətlər və s.).
2-3 həftə ərzində yaxşılaşma baş vermədikdə və ya yeni əlamətlər əmələ
gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
3-cü sıra vərəm əleyhinə dərman vasitələri
Tioasetazon
Təsir mexanizmi
Bakteriostatik təsir göstərir.
Göstərişlər
►
Səhiyyəsi zəif maliyyələşdirilən ölkələrdə rezerv VƏDV kimi tətbiq edilir.
Əks-göstərişlər:
►
DV-nin fərdi qəbul olunmaması
►
Hamiləlik və laktasiya
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
111
►
Uşaq yaşları
Əlavə təsirləri
►
Qaraciyər: hepatitin inkişafına qədər hepatotoksik təsir
►
Hematoloji reaksiyalar: trombositopeniya, aqranulositoz, hemolitik anemiya
►
MBS: qarında ağrı, ürəkbulanma, qusma, diareya
►
Allergik reaksiyalar: səpgi, eksfoliativ dermatitlər və s.
Pasiyent üçün məlumat
2-3 həftə ərzində yaxşılaşma baş vermədikdə və ya yeni əlamətlər əmələ
gəldikdə həkimə müraciət etmək lazımdır.
KOMBİNƏ OLUNMUŞ VƏDV
Vərəmin müasir qısa müalicə kursu 2 mərhələdə aparılır.
Birinci mərhələdə (2 ay) bakteriyaların çoxalma sürətini azaltmaq və dərman
vasitələrinə rezistent bakteriyaların meydana çıxmasının qarşısını almaq üçün ən
azı 3 DV-dən istifadə edilir.
İkinci mərhələdə (4-6 ay) müalicə daha az sayda DV-lə davam etdirilir ki, bu
da qalmış bakteriyaların məhvinə və residivin qarşısının alınmasına yönəldilir.
Birinci mərhələdə, eləcə də ikinci mərhələnin rifampisinlə davamında müalicə
rejiminə riayət olunması üçün müalicənin bilavasitə həkimin nəzarəti altında
aparılması vacibdir. Müalicədə ÜST tərəfindən tövsiyə edilən müalicə sxeminə aid
olan 6 VƏDV – izoniazid, rifampisin, pirazinamid, streptomisin, etambutol
(bakterisid təsirə malik) və tioasetazon (bakteriostatik təsirə malik) müxtəlif
kombinasiyalarda istifadə edilir.
İzoniazid, rifampisin və pirazinamid hazırda ÜST-ün təklif etdiyi bütün vərəm
əleyhinə müalicə sxemlərinin tərkib hissəsidir.
Kombinə olunmuş VƏDV qaraciyər xəstəlikləri olan, podaqrası, şəkərli
diabeti olan və qoca yaşlı xəstələrə ehtiyatla təyin olunmalıdır. Müalicə prosesində
qaraciyərin fəaliyyəti, qanda sidik turşusunun miqdarı, görmə qabiliyyəti daim
nəzarətdə saxlanılmalıdır.
Cədvəl 24. Vərəm əleyhinə dərman vasitələrinin əsas xüsusiyyətləri və tətbiqi
DV-nin adı
DV-nin forması
Dozalanma rejimi
*
DV-nin xüsusiyyətləri
İzoniazid
Tab. 0,1 q; 0,15 q;
0,2 q; 0,3 q
İnyeksiya üçün 10
%-li məhlul 5 ml
ampullarda
Daxilə:
Böyüklərə: 4-6
mq/kq/gün bir dəfə
qəbula;
Vərəm meningiti
zamanı:
Uşaqlara: 10-15
mq/kq/gün (0,3
q/gün-dən çox
I sıra effektiv vərəm əleyhinə
dərman vasitəsidir.
Həm böyüklərdə, həm də
uşaqlarda aktiv vərəmin
müxtəlif forma və
lokalizasiyasında ən effektiv
DV-dir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri neyrotoksik
*
Qaraciyərin normal funksiyası zamanı
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
112
olmamaqla) 2 qəbula
Parenteral:
Böyüklərə: 0,2-0,3
q/gün bir dəfəyə
Uşaqlara: 10-15
mq/kq/gün (0,3
q/gün-dən çox
olmamaqla) 1-2
inyeksiya
təsirləridir. Profilaktik
məqsədlə piridoksin tətbiq
edilməlidir.
Rifampisin
Kaps. 0,15 q; 0,3
q; 0,45 q
Tab. 0,15 q; 0,32
q; 0,45 q; 0,6 q
Toz. d/in. 0,15 q;
0,6 q flakonda.
Daxilə:
Böyüklərə və
uşaqlara: 10-20
mq/kq/gün bir dəfəlik
dozada (0,6 q/gün-
dən çox olmamaqla)
yeməkdən 1 saat
əvvəl qəbul edilir.
Parenteral (damcı
üsulu ilə):
Vena daxilinə
birdəfəyə 0,45-0,6
q/gün dozada təyin
edilir.
I sıra vərəm əleyhinə
effektiv dərman
vasitələrindən biridir.
Bakterisid təsir göstərir.
Orta toksikdir. Vərəm
mikobakteriyalarına qarşı
yüksək aktivliyə, eləcədə
cüzam törədicisinə
,
qrammüsbət bakteriyalara,
penisillin və digər
antibiotiklərə davamlı
stafilokoklara, brüsella,
legionella, хlamidiya,
traxoma, psittakoz, zöhrəvi
limfaqranuloma
törədicilərinə qarşı aktivliyə
malikdir. Qrammənfi
mikroorqanizmlər – kapsullu
bakteriyalar, göy-yaşıl irin
çöplərinin ayrı-ayrı ştamları,
şigella, salmonella, bağırsaq
çöpləri, proteylərin bəzi
növlərinə qarşı nisbətən zəif
aktivliyə malikdir.
Daha tez-
tez rast gəlinən əlavə təsirləri
hepatotoksik təsiridir.
Profilaktik məqsədlə
piridoksin tətbiq edilməlidir.
Sidiyi, bəlğəmi və agız suyunu
qırmızı rəngə boyayır. DV ilə
klinik əhəmiyyətli qarşılıqlı
təsiri var.
Rifabutin
Kaps. 0,15 q
Daxilə:
Böyüklərə və
uşaqlara: bir dəfəyə
0,15-0,6 q/gün
dozada təyin edilir.
II sıra vərəm əleyhinə DV-
dir. Strukturuna əsasən
rifampisinə yaxındır. Fərqi:
- atipik mikroorqanizmlərə
qarşı daha aktivdir;
- biomənimsənilməsi qida
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
113
qəbulundan asılı deyil;
- uveit yarada bilər;
- az miqdar DV ilə qarşılıqlı
əlaqəyə girir;
- 14 yaşa qədər uşaqlara
təyin edilmir.
Pirazinamid
Tab. 0,5 q; 0,75 q
Daxilə:
Böyüklərə: 1,5-2,0
q/gün birdəfəyə hər
gün və ya 2,0-2,5
q/gün həftədə 3 dəfə
təyin edilir.
Uşaqlara: bir dəfəyə
20-40 mq/kq/gün
dozada təyin edilir.
I sıra orta effektivli vərəm
əleyhinə DV-dir. Zəif
bakterisid, güclü
“sterilizəedici” təsir göstərir.
M. Tuberculosis-ə qarşı
aktivdir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri mədə-bağırsaq
sistemi tərəfindəndir.
Etambutol
Tab. 0,1 q; 0,2 q;
0,4 q; 0,6 q; 0,8 q;
1,0 q
Daxilə:
Böyüklərə: 15-20
mq/kq/gün dozada
gündə bir dəfə və ya
30 mq/kq/gün həftədə
3 dəfə təyin edilir.
Uşaqlara: birdəfəyə
15-25 mq/kq/gün (2,5
q/gün-dən az
olmayaraq) bir dəfəyə
qəbul edilir.
I sıra orta effektivli VƏDV-
dir.
Bakteriostatik təsir göstərir.
M. tuberculosis, bəzi atipik
mikobakteriyalara
(M.kansasii, M.avium,
M.xenopi) qarşı aktivdir. Az
toksikdir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri mədə-bağırsaq
sistemi tərəfindən pozuntular
və görmə pozğunluğudur
(görmə daim
yoxlanılmalıdır).
Sikloserin
Kaps. 0,25 q
Tab. 0,25 q
Daxilə:
Böyüklərə: 0,25 q hər
12 saatdan bir 2 həftə
ərzində, sonradan 10-
20 mq/kq/gün dozada
gündə 2 dəfə təyin
edilir.
Uşaqlara: birdəfəyə
10-20 mq/kq/gün (1
q/gün-dən çox
olmayaraq) gündə 2
dəfə təyin edilir.
II sıra orta təsirli VƏDV-dir.
Konsentrasiyadan asılı olaraq
bakterisid və bakteriostatik
təsir göstərir.Yüksək
toksikdir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri: neyrotoksik
təsirlər və mədə-bağırsaq
pozğunluqları.
Etionamid,
protionamid
Draje 0,25 q
Tab. 0,25 q
Daxilə:
Böyüklərə və
uşaqlara: 15-20
mq/kq/gün (1 q/gün-
dən çox olmayaraq)
II sıra orta effektivli VƏDV-
dir.
Bakteriostatik təsir göstərir.
M.tuberculosis, yüksək
konsentrasiyada isə M.leprae
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
114
gündə 1-3 dəfə təyin
edilir.
və bəzi atipik
mikobakteriyalara həssasdır.
Orta toksikdir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri: mədə-bağırsaq
pozğunluqları və
hepatotoksik təsirlərdir. 14
yaşa qədər uşaqlara təyin
olunmur.
PAST
Daxilə qəbul üçün
qran. və tab. 0,5 q
Daxilə:
Böyüklərə: 10-12
q/gün doza (12
q/gün-dən az
olmayaraq) 3-4
qəbula;
Uşaqlara: birdəfəyə
15-25 mq/kq/gün (bir
dəfəyə qəbul edilir.
Müalicəni kiçik
dozalarla başlayıb,
tədricən artırmaq
lazımdır.
II sıra az effektivli VƏDV-
dir.
Bakteriostatik təsir göstərir.
Təkcə M.tuberculosis-ə qarşı
aktivdir.
Orta toksikdir.
Mədə-bağırsaq pozğunluqları
tez-tez yarandığından
xəstələr tərəfindən pis
keçirilir.
Tioasetazon
Tab. 10 mq; 25
mq; 50 mq
Daxilə:
Böyüklərə: 2,5
mq/kq/gün dozada
birdəfəyə;
Uşaqlara: 4
mq/kq/gün dozada
birdəfəyə təyin edilir.
II sıra az effektivli VƏDV-dir.
Bakteriostatik təsir göstərir.
Vərəm və cüzam
törədicilərinə qarşı aktivdir.
Orta toksikdir.
Mədə-bağırsaq pozğunluqları
tez-tez yarandığından
xəstələr tərəfindən pis
keçirilir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri: mədə-bağırsaq
sistemi pozğunluqları,
hepatotoksik təsir və
hematoloji pozğunluqlar.
Kapreomisin
İnyek. üçün liof.
toz. 1,0 q
Ə/d:
Böyüklərə və
uşaqlara: 15-30
mq/kq/gün (1 q/gün-
dən çox olmamaqla)
bir dəfəyə yeridilir.
II sıra VƏDV-dir.
Bakteriostatik təsir göstərir.
Orta toksikdir.
Mədə-bağırsaq pozğunluqları
tez-tez yarandığından
xəstələr tərəfindən pis
keçirilir.
Daha tez-tez rast gəlinən
əlavə təsirləri: nefro- və
ototoksik təsirlər.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
115
Rifampisin /
izoniazid /
pirazinamid
Tab.
0,12 q + 0,05 q +
0,3 q
Daxilə:
Böyüklərə:
40 kq az - gündə 3 tab.;
40-49 kq - gündə 4 tab.;
50-64 kq - gündə 5 tab.;
65 kq-dan yuxarı -
gündə 6 tab.;
yeməkdən 1 saat əvvəl
gündə bir dəfə.
Sinergist təsir.
Güclü bakterisid, güclü
“sterilizəedici” təsir göstərir.
Vərəmin I fazasında istifadə
edilir. Rifampisinin və
izoniazidin hepatotoksik
təsirinin summasiyası
mümkündür.
DV ilə (rifampisinin) klinik
əhəmiyyətli qarşılıqlı təsiri
mümkündür.
Etambutol /
izoniazid /
rifampisin
Tab.
0,3 q + 0,075q +
0,15 q
Daxilə:
Böyüklərə:
40-49 kq - gündə 3
tab.;
50 kq-dan yuxarı -
gündə 4-5 tab.;
yeməkdən 1 saat
əvvəl gündə bir dəfə.
Sinergist təsir.
İntensiv və uzunmüddətli
kurslarda tətbiq olunur.
Rifampisinin və izoniazidin
hepatotoksik təsirinin
summasiyası mümkündür.
Görmənin daim nəzarəti
lazımdır (etambutol +
izoniazid)
Etambutol /
izoniazid /
rifampisin /
pirazinamid
Tab.
0,225 q + 0,062 q
+ 0,12 q + 0,3 q
Daxilə:
Böyüklərə: 1 tab./10
kq/gün
Maksimal gündəlik
doza - 5 tab.
Sinergist təsir.
Vərəmin I (intensiv)
fazasında istifadə edilir.
Rifampisinin və izoniazidin
hepatotoksik təsirinin
summasiyası mümkündür.
DV ilə (rifampisinin) klinik
əhəmiyyətli qarşılıqlı təsiri
mümkündür. Görmənin daim
nəzarəti lazımdır.
Rifampisin /
izoniazid
Tab. 0,15 q +
0,1 q
Tab.
0,3 q + 0,15 q
Daxilə:
Böyüklərə: 0,45-0,6
q/gün (rifampisinə
əsasən) 1 dəfə
yeməkdən bir saat
əvvəl təyin edilir.
Sinergist təsir.
Hepatotoksik təsirlərin
summasiyası mümkündür.
Rifampisin /
izoniazid /
piridoksin
Tab.
0,15 q + 0,1 q +
0,01 q
Daxilə:
Böyüklərə: 3-4 tab.
gündə 1 dəfə
yeməkdən 1 saat
əvvəl
İzoniazidin və rifampisinin
sinergist təsiri.
İzoniazidin və rifampisinin
hepatotoksik təsirlərinin
summasiyası mümkündür.
Piridoksin əlavə təsirlərin
yaranmasının qarşısını alır.
İzoniazid /
etambutol
Tab.
0,15 q + 0,4 q
Daxilə:
Böyüklərə: 5-10
İzoniazid və etambutolun
müştərəkliyi vərəm əleyhinə
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
116
mq/kq/gün
(izoniazidə əsasən) 1
dəfəyə qəbul edilir.
təsiri gücləndirir və davamlı
ştamların əmələ gəlməsini
ləngidir.
İzoniazid /
pirazinamid
Tab.
0,15 q + 0,5 q
Daxilə:
Böyüklərə: 5-10
mq/kq/gün
(izoniazidə əsasən) 1
dəfəyə qəbul edilir.
Bakterisid effektin
güclənməsi, “sterilizəedici”
təsir.
Rifampisin /
İzoniazid /
Pirozinamid /
Etambutol
Tab.
0,15 q + 0,75 q +
0,4 q + 0,275 q
Dostları ilə paylaş: |