Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 21 iyun 2013-cü il tarixli
Yüklə 2,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qızdırıcılı çarpayı – bu kompleks, qızdırıcı elementdən, paneldən, su (helium) döşəyindən və parça “yuva”dan ibarətdir (şəkil 1). Çarpayının qızdırıcı elementi su (helium) döşəyinin stabil temperaturunu 37°С sərhədində saxlayır. Şəkil 1. Qızdırıcılı çarpayı Üstünlükləri:
yenidoğulmuş uşağa rahat yaxınlaşmanı təmin edir
ana ilə uşağın təmasını təmin edir
hipo və hipertermiya baş verməsi riskini azaldır
infeksiyalaşma riski minimaldır
istifadədə sadə, etibarlı və əlverişlidir Qüsurları:
ekstremal az kütləli yenidoğulmuş uşaqlara (1 kq-dan az) optimal temperatur rejimi yaratmaq və saxlamaq mümkün deyil
intensiv terapiya (ASV, infuzion terapiya və s.) tələb olunan uşaqlara qulluq üçün narahatdır İş rejimi: Əvvəlcədən isidilmiş su (34-35°С) ilə su döşəyini doldurub, çarpayının qızdırıcı elementinin idarəetmə blokunu işə salmalı və suyun lazımi temperatura (37°С) çatmasını gözləməli (səs və vizual hazırlıq siqnalı işə düşür). Soyuq sudan istifadə olunarsa həyəcan siqnalı çalır, xəbərdarlıq edir ki, qızdırıcı element verilmiş vaxt ərzində suyu qızdırmaq iqtidarında deyil. Qızdırıcılı çarpayı istifadə olunur: 12
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 13
kütləsi 1 kq-dan yuxarı, stabil vəziyyətdə olan vaxtından əvvəl doğulmuş uşaqların bəslənməsi üçün
İnkubator – lazımi temperatur, nəmliyi yaradan və saxlayan, izolə olunmuş sahəyə malik avadanlıqdır. İnkubator şəffaf qapaqdan (bir və ya iki divarlı), havanın alınması, qızdırılması və nəmləndirilməsi sistemindən və idarəetmə blokundan ibarətdir. İnkubatora əlavə olaraq elektron tərəzi, oksigen verilməsi sistemi və s. quraşdırıla bilər. Üstünlükləri:
yenidoğulmuş uşaq üçün optimal mikroiqlim (temperatur, rütubət) yaratmaq imkanı
bəsləmək imkanı
intensiv terapiya tələb olunan uşaqlara rahat qulluq (məs.: ASV, infuzion terapiya)
uşağın vəziyyətini daim klinik qiymətləndirmək imkanı (məs.: dərinin rəngi, tənəffüsün xarakterini və s.) Qüsurları:
yanaşmağın narahat olması
ananın uşaq ilə təmasının olmaması
iş rejimi düzgün seçilmədikdə hipo və hipertemiyanın başvermə riski
istifadəsinin mürəkkəbliyi İş rejimi: Temperaturun saxlanması rejiminin əllə tənzimlənməsi. İnkubatorda havanın lazımi temperaturu və onun sərhədləri tibb personalı tərəfindən, yenidoğulmuş uşağın hestasiya və postnatal yaşından, doğularkən bədən kütləsindən asılı olaraq əllə quraşdırılır (cədvəl 1 bax). İnkubatorun temperaturunun təyin edilmiş sərhədləri başqa faktorlardan da asılı ola bilər (cədvəl 2 bax). Yenidoğulmuş uşağın inkubatorda yetişdirilməsi zamanı uşağın bədən temperaturunu inkubatorun idarəetmə blokuna qoşulmuş temperatur ötürücü ucluğunun və ya adi termometrin köməyi ilə fasiləsiz və ya müntəzəm ölçmək lazımdır. Verilən rejim istifadə olunur:
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 14
inkubator işə salınan zaman və verilən temperatur parametrləri əldə edilənə qədər
doğulan yenidoğulmuşların bəslənməsi zaman
bədən temperaturuna nəzarət etməklə uşağı isidən zaman
Müxtəlif bədən kütləli yenidoğulmuşlar üçün inkubatorun optimal temperaturu Yaş <1000 q. 1000 - 1500 q 1500 - 2000 q 2000 - 2500 q >2500 q 0-6 saаt 36,7-36,2 36,2-35,4 35,7-34,2 34,8-33,6 34,8-32,7 6-12 saаt 36,7-36,0 36,2-35,4 35,7-34,1 34,8-33,0 34,8-32,0 12-36 saаt 36,6-35,9 36,0-35,2 35,6-34,1 34,7-32,5 34,7-31,6 24-36 saаt 36,5-35,9 35,9-35,1 35,5-34,0 34,7-32,3 34,4-31,2 36-48 saаt 36,5-35,9 35,9-35,0 35,4-33,9 34,6-32,0 34,2-31,0 48-72 saаt 36,4-35,8 35,9-34,8 35,2-33,6 34,4-31,8 34,1-30,6 72-96 saаt 36,3-35,7 35,8-34,7 35,1-33,5 34,2-31,7 33,6-30,2 4-5 gün 36,3-35,6 35,7-34,4 35,0-33,3 34,1-31,6 33,4-29,9 5-6 gün
36,2-35,5 35,6-34,3 34,9-33,2 33,9-31,6 33.1-29,8 6-8 gün 36,0-35,2 35,5-34,1 34,8-33,0 33,8-31,6 32,5-29,3 8-10 gün 35,9-35,1 35,2-34,0 34,6-32,8 33,5-31,6 32,5-29,3 10-12 gün 35,8-34,9 35,0-33,9 34,4-32,7 33,4-31,6 32,0-29,3 12-14 gün 35,7-34,7 35,0-33,4 34,3-32,6 33,3-31,6 31,4-29,3 2-3 həftə 35,6-34,1 35,0-33,0 34,2-32,4 33,2-31,0
3-4 həftə 35,2-33,6 34,6-32,3 34,1-32,0 33,0-30,4 4-5 həftə 34,7-33,3 33,9-31,8 33,9-31,5 32,6-29,9
5-6 həftə - 33,1-31,0 - 31,8-29,3
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 15 Cədvəl 2. İnkubatorun lazımi temperatur seçiminə təsir edən faktorlar İnkubatorun temperatur seçiminə təsir edən faktorlar Tədbirlər Termometr inkubatorun küncündədir 1-0,5°С azaltmalı Fototerapiya 1-1,5°С azaltmalı Otağın temperaturu: 30°С 23°С
0,5°С azaltmalı 0,5°С artırmalı İnkubatorda nəmlik 100% 0,5°С azaltmalı İnkubator istilik mənbəyinin (məs.: batareya) və ya soyuğun (məs.: soyuq divar, pəncərə) yaxınlığındadır Azaltmalı və ya artırmalı (müxtəlif dərəcədə) İnkubator ikiqat divarlıdır və ya örtüklə örtülüdür Azaltmalı (müxtəlif dərəcədə) Yenidoğulmuşda hipertermiyadır Azaltmalı (müxtəlif dərəcədə)
temperaturu əldə olunduqdan sonra tibb personalı əllə inkubatorda uşağın dərisinin lazımi temperaturunu və onun sərhədlərini qurur. İnkubatorun idarəetmə blokuna qoşulmuş temperatur ötürücü ucluğu yenidoğulmuşun dərisinə təsbit edilir və inkubator avtomatik iş rejiminə keçir. İnkubatorda havanın temperaturu yenidoğulmuşun dəri temperaturundan və verilən parametrlərdən asılı olaraq avtomatik tənzim olunur. Verilən rejim istifadə olunur:
vaxtından əvvəl doğulan yenidoğulmuşların bəslənməsi zamanı
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 16 Yenidoğulmuş uşağın normal bədən temperaturu T ° Vaxtında doğulan Vaxtından əvvəl doğulan Qoltuq altında temperatur 36,5-37,5 °С 36,3-36,9 °С
Dəri temperaturu 36,0-36,5 °С 36,2-37,2 °С
Mərkəzi temperatur (oral, rektal) 36,5-37,5 °С 36,5-37,5 °С
Yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturunun ölçülmə tezliyi və vacibliyi onun yaşından, yetişkənliyindən və ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılıdır. Yenidoğulmuş uşağın normal bədən temperaturunda dəyişikliyə ən az şübhə olduqda belə, onu dərhal ölçmək lazımdır! Yenidoğulmuş uşağın temperaturunun məsləhət görülən ölçülmə tezliyi:
Doğum zalında doğulduqdan 30 dəqiqə və 2 saat sonra Ana ilə birgə qaldıqları palatada sutkada 2 dəfə İntensiv terapiya palatasında uşağın vəziyyətindən asılı olaraq sutkada 4-8 dəfə Reanimasiya palatasında fasiləsiz monitorinq (yaxşı olar) və ya sutkada 8 dəfədən az olmayaraq
“Yenidoğulmuşun bədən temperaturunun ölçülməsi” prosedur protokoluna bax (əlavə 1). İstənilən üsulla temperaturun ölçülməsi zamanı yadda saxlamaq lazımdır ki, bu manipulyasiya diaqnostikdir və uşağı narahat etməməlidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 17 Hipotermiya Hipotermiya – yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturunun 36,5°С aşağı olduğu vəziyyətdir. Hipotermiya ağırlıq dərəcəsinə görə ayrılır:
Yüngül
36,0 - 36,4°С Orta 32,0
- 35,9°С
Ağır 32,0°С-dən aşağı Hipotermiyanın risk faktorları Perinatal dövrdə:
doğuş zamanı ananın anesteziyası, analgeziyası
dölün hipoksiyası (distressi) Neonatal dövrdə:
yenidoğulmuşun həyatının ilk 7-12 saаtında
vaxtından əvvəl doğulma
bətndaxili inkişafın ləngiməsi, hestasiya yaşı üçün az kütlə ilə doğulma
infeksiya (sepsis)
hipoqlikemiya
inkişaf qüsurları
hipotireoidizm
аsfiksiya, uzunsürən reanimasiya
hipovolemiya, şok Hipotermiyanın səbəbləri
“istilik zənciri”nə riayət edilməməsi
uşağın isidilməsi üçün istifadə olunan avadanlığın işləməməsi və ya düzgün istismar olunmaması
riayət edilməməsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 18
infuzion terapiya qaydalarına riayət edilməməsi (soyuq infuzion məhlullar və ya qanəvəzedicilərin yeridilməsi)
verilməsi
termotənzimləmənin mərkəz mənşəli pozulması Hipotermiya zamanı yenidoğulmuş uşağın orqanizmindəki dəyişikliklər 1.
Periferik damarların daralması (ətrafların görünən sianozu)
qan dövranının mərkəzləşməsi, istiliyin itirildiyi periferiyaya qanın daxil olmasının qarşısını alır
və oksigenasiyasını poza bilər 2.
Ətraflarda hərəki aktivliyin artması
əzələlərdə istilik istehsalının artması
istiliyin itirildiyi səthin azalması 3.
Boz piyin metabolizminin artması 4.
Əsas mübadilənin artması və oksigen sərfinin yüksəlməsi 5.
Enerji sərfinin artması və qlikogen ehtiyatlarının azalması 6.
Ağciyər damarlarının daralması nəticəsində süd turşusu toplandığına görə asidozun inkişafı 7.
ölümün baş verməsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 19 Hipotermiyanın klinik əlamətləri Hipotermiyanın klinik əlamətləri soyumanın dərəcəsindən və müddətindən asılıdır
Erkən əlamətlər
аkrosianoz
hərəki oyanıqlıq
tənəffüs pozulmaları Gec əlamətlər
mərkəzi sianoz
hərəki süstlük, yuxululuq
hipotoniya
аpnoe
bradikardiya
qusma, qarının köpməsi
оliqo, anuriya
skleredema, sklerema
DDL sindromu, qanaxma
qıcolmalar
koma Hipotermiya zamanı nəzarət və müayinə İstənilən dərəcəli hipotermiya təyin olunmuş uşağa nəzarət və onun temperaturunu müntəzəm ölçmək vacibdir! (C)
Aşkar hipotermiya zamanı vacib həyati göstəricilərin (ÜDS, tənəffüs, arterial təzyiq, SaO 2 ) monitorinqi
Sidik ifrazının qeydiyyatı
Qanda qlükozanın təyini (hipoqlikemiya)
Qanın geniş analizini etməli (sepsis)
Qanın qazlarının təyini (hipoksemiya və asidoz)
Qanın elektrolitlərinin təyini (hiperkaliemiya, dehidratasiya)
Qanda sidik cövhərinin və qalıq azotun təyini (dehidratasiya, böyrək çatışmazlığı)
Qanda bilirubinin təyini (hiperbilirubinemiya)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 20 Hipotermiyanın müalicəsi Yenidoğulmuş uşağın isidilməsi
uşağın temperaturunun saxlanması üçün ümumi tədbirləri təmin etməli (“istilik zənciri”) (A)
köməkçi vasitələrdən istifadə etməklə, uşağı tədricən isitməli (B):
uşağın bədən temperaturu normallaşana qədər (>36,5°С) inkubatorun temperaturunu yenidoğulmuş uşağın qoltuqaltı temperaturundan 1-1,5°С yuxarı təyin etməli və saxlamalı
avtomatik rejimə keçirməli (B) və ya inkubatorda havanın temperaturunu uşağın yaşından və kütləsindən asılı olaraq təyin etməli (сədvəl 1-ə bax)
isidilmə zamanı bədən temperaturu 36,5°С çatana qədər qoltuqaltı temperaturu hər 30 dəqiqədən bir təyin etməli
sonralar hər 2-3 saatdan bir ölçməli
aşkar hipotermiya hallarında (mərkəzi temperatur <35°С) isitmənin əlavə vasitələrindən (şüalandırıcı istilik mənbəyindən, qızdırıcı döşəkdən və s.) istifadə etməli
daha ehtiyatla isitməli Hipotermiyanın aradan qaldırılmasına kömək edən digər tədbirlər
əsas xəstəliyi müalicə etməli
simptomatik müalicə (lazım gəldikdə) tətbiq etməli:
hipoksemiya zamanı oksigen və adekvat ventilyasiyanı təmin etməli
yeritməli
v/d yeridilən məhlulları isitməli və hipoqlikemiyanın korreksiyası üçün v/d qlükoza yeritməli
damarlarının genişlənməsi mümkündür) v/d məhlulların yeridilməsi və damardaraldıcı dərmanların təyini
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 21
hiperbilirubinemiya zamanı lazımdırsa, fototerapiyaya başlamalı
etməli Hipotermiyanın profilaktikası (A)
Perinatal və neonatal risk faktorlarını nəzərə almalı
“İstilik zənciri” prinsiplərinə əməl etməli
İsidici vasitələrdən səmərəli istifadə etməli
Yenidoğulmuş uşaqda istilik rejiminin prinsiplərinə riayət etməyi və saxlamağı tibbi personala müntəzəm öyrətməli Hipertermiya Hipertermiya – yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturunun 37,5°С-dən yuxarı olduğu vəziyyətdir. Hipertermiyanın risk faktorları
Doğuş zamanı ananın qızdırması
Ananın infeksiyaları Hipertermiyanın səbəbləri
otağın temperaturu çox yüksəkdir
günəş şüaları birbaşa uşağa təsir edir
xarici istilik mənbələrinin qızdırması
çox bürümə
infeksiya (sepsis)
mərkəzi sinir sisteminin inkişaf qüsurları Hipertermiya zamanı yenidoğulmuş uşağın orqanizmindəki dəyişikliklər
Periferik damarların genişlənməsi və ya daralması
Hərəki aktivliyin artması
Hiss olunmayan maye itkisinin artması (susuzlaşma)
Əsas mübadilənin artması və oksigen sərfinin yüksəlməsi
Enerji sərfinin artması
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 22 Hipertermiyanın klinik əlamətləri
əllə yoxlayarkən dəri səthinin isti olması
dərinin qızarması (damarların genişlənməsi hesabına)
ətrafların soyuq olması
oyanıqlıq və ya süstlük
ağlamanın zəif olması və ya heç olmaması
taxipnoe və ya qeyri-müntəzəm tənəffüs
taxikardiya
tər ifrazı
qidalanmanın pozulması
qıcolmalar
koma Hipertermiya zamanı nəzarət və müayinə Hipertermiyalı hər bir uşağın temperaturunu müntəzəm ölçmək və nəzarət etmək vacibdir (D)!
Həyati vacib göstəricilərin (ÜDS, tənəffüs, arterial təzyiq, SaO
2 ) monitorinqi
Qanda qlükozanın təyini (hipoqlikemiya)
Qanın geniş analizinin edilməsi (sepsis)
Qanın qazlarının təyini (hipoksemiya və asidoz)
Qanın elektrolitlərinin təyini (hiperkaliemiya, dehidratasiya)
Qanda sidik cövhərinin və qalıq azotun təyini (dehidratasiya, böyrək çatışmazlığı) Hipertermiyanın müalicəsi Yenidoğulmuş uşağın soyudulması
qızmanın mümkün xarici səbəbini (qızdırıcı qurğudan düzgün istifadə olunmur, otağın temperaturu çoxdur, birbaşa günəş şüaları və s.) təyin etməli və uzaqlaşdırmalı
nəm, sərin salfeti uşağın başına qoymalı (mümkündürsə)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 23
istifadə etməməli: uşağı spirtli məhlulla silmək, buz qoymaq, mədəni soyuq məhlulla yumaq, v/d soyuq məhlullar yeritmək və s.
istisna hallarda v/d birdəfəlik doza 10-15 mq/kq, oral və ya rektal 20-25 mq/kq parasetamol istifadə etmək olar (4-6 saatdan bir təkrar etmək olar):
qoltuqaltı temperatur >39°С
qıcolmalar, komanın olması
uşağın anamnezində qoltuqaltı temperatur >38,5°С zamanı qıcolmalar olubsa
temperaturu ölçməli
bədən temperaturu normallaşdıqdan sonra, hər 2-3 saatdan bir ölçməli Hipertermiyanın aradan qaldırılmasına kömək edən digər tədbirlər
simptomatik müalicə (lazım gəldikdə) tətbiq etməli:
bakterial infeksiyaya şübhə olduqda, antibiotiklər təyin etməli
hipoksemiya zamanı oksigen və adekvat ventilyasiyanı təmin etməli
aşkar asidoz zamanı (рН <7,20) natrium hidrokarbonat yeritməli
qoymalı (əgər onun qidalanması pozulmayıbsa) və ya v/d məhlullar yeridilməsinin vacibliyi məsələsini həll etməli
Hipertermiyanın profilaktikası
Risk faktorlarını nəzərə almalı
Qızdırıcı vasitələrdən səmərəli istifadə etməli və lazımi temperatur rejiminə, xüsusilə ilin isti vaxtlarında riayət etməli
Susuzlaşmadan qaçmalı
Yenidoğulmuş uşaqda istilik rejimi prinsiplərinə riayət etməyi və həmin rejimi saxlamağı tibbi personala müntəzəm öyrətməli
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 24 Əlavə 1 Yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturunun ölçülməsi Prosedur tibb bacısı və ya həkim tərəfindən aparılır 1. Birdəfəlik ölçülmə Məqsəd:
yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturunun təyini Vəsait:
civəli termometr
elektron termometr
infraqırmızı elektron termometr
pambıq kürəciklər
steril tibbi vazelin
antiseptik məhlul (70%-li etil spirti və ya 2%-li xlorheksidin) Hər uşaq üçün fərdi termometr olması daha yaxşıdır. Prosedur A. Periferik temperaturun ölçülməsi Civəli termometrlə temperaturun ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometri 70%-li spirtlə işləməli
termometri göstərici 34°С-yə düşənə qədər silkələməli
termometrin civəli ucunu qoltuqaltı çuxurun ortasında yerləşdirib uşağın qolunu bədəninə doğru yüngülcə sıxmalı
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli Elektron termometrlə temperaturun ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometrin ucundan qoruyucu qapağı çıxarmalı
termometri işə salmalı və hazır olması haqqında səs siqnalı gələnə qədər gözləməli
yerləşdirməli
ölçülmənin qurtarması haqqında səs siqnalını gözləməli
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 25 B. Mərkəzi temperaturun ölçülməsi Civəli termometrlə düz bağırsaqda ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometri 70%-li spirtlə işləməli
termometri göstərici 34°C-yə düşənə qədər silkələməli
termometrin ucuna vazelin sürtməli
uşağı kürəyi və ya böyrü üstə uzandırmalı
termometrin ucunu ehtiyatla düz bağırsağa 2-3 sm dərinliyinə yeritməli
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli Elektron termometrlə düz bağırsaqda ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometrin ucundan qoruyucu qapağı çıxarmalı
termometrin ucunu 70%-li spirtlə işləməli
termometri işə salmalı və hazır olması haqqında səs siqnalı gələnə qədər gözləməli
uşağı kürəyi və ya böyrü üstə uzandırmalı
termometrin ucunu ehtiyatla düz bağırsağa 2-3 sm dərinliyinə yeritməli
ölçülmənin qurtarması haqqında səs siqnalını gözləməli
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli Elektron termometrlə ağız boşluğunda ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometrin ucundan qoruyucu qapağı çıxarmalı
termometrin ucunu 70%-li spirtlə işləməli
termometri işə salmalı və hazır olması haqqında səs siqnalı gələnə qədər gözləməli
damağa doğru yüngülcə sıxmalı
ölçülmənin qurtarması haqqında səs siqnalını gözləməli
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli İnfraqırmızı elektron termometrlə qulaq keçəcəyində ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptiklə işləməli
termometrin ucundan qoruyucu qapağı çıxarmalı
termometrin ucuna fərdi ucluq geydirməli
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 26
termometri işə salmalı
termometrin ucluğunu ehtiyatla uşağın qulaq keçəcəyinə yeritməli
düyməyə basmalı və ölçməyə başlamalı
ölçülmənin qurtarması haqqında səs siqnalını gözləməli
termometri çıxarıb göstəricilərini oxumalı və qeyd etməli
istifadə olunmuş ucluğu çıxarmalı Fəsadlar və səhvlər
Mexaniki səhvlər
düz bağırsaqda
ağız boşluğunda
qulaq keçəcəyində
Ölçmədə səhvlər
ölçmə vaxtının kifayət qədər olmaması
termometrin düzgün yerləşdirilməməsi
termometrin düz işləməməsi 2. Fasiləsiz temperatur monitorinqi Məqsəd:
yenidoğulmuş uşağın bədən temperaturuna fasiləsiz nəzarət
yenidoğulmuş uşağın lazımi bədən temperaturunu saxlamaq üçün tibbi avadanlığın iş rejiminin avtomatik tənzimlənməsi – servokontrol
tibbi avadanlığın elektron ötürücü ucluğu
ötürücü ucluğu təsbit etmək üçün vasitələr
pambıq kürəciklər
steril tibbi vazelin
antiseptik məhlul (70%-li etil spirti və ya 2%-li xlorheksidin) Prosedur: A. Periferik temperaturun ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptik məhlulla işləməli
termometrin ötürücü ucluğunu 70%-li spirtlə işləməli
ötürücü ucluğu qarının dərisində qaraciyər nahiyəsində təsbit etməli
monitorun göstəricilərinə nəzarət etməli B. Mərkəzi temperaturun ölçülməsi
əlləri yumalı və antiseptik məhlulla işləməli
termometrin ötürücü ucluğunu 70%-li spirtlə işləməli
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 27
termometrin ötürücü ucluğuna vazelin sürtməli
uşağı kürəyi və ya böyrü üstə uzandırmalı
termometrin ötürücü ucluğunu ehtiyatla düz bağırsağa 2-3 sm dərinliyinə yeritməli
monitorun göstəricilərinə nəzarət etməli C. Servokontrol ilə temperaturun ölçülməsi
əvvəlcədən inkubator və ya şüalandırıcı istilik mənbəyini əl ilə tənzimləməli
termometrin ötürücü ucluğunu 70%-li spirtlə işləməli
ötürücü ucluğu qarnın dərisində qaraciyər nahiyəsində təsbit etməli (dərinin zədələnmiş nahiyələrində təsbit etməməli)
inkubator və ya şüalandırıcı istilik mənbəyində servokontrol rejimi seçməli
göstərməli
monitorda yenidoğulmuşun bədən və tibbi avadanlığın temperatur göstəricilərinə nəzarət etməli Fəsadlar və səhvlər
Mexaniki zədələnmələr:
düz bağırsağın ötürücü ucluğun təsbit olunduğu yerində dərinin servokontrol zamanı düzgün temperatur verilməməsi nəticəsində hipo- və ya hipertermiya
Ölçmədə səhvlər:
ötürücü ucluğun qeyri-düzgün vəziyyəti və təsbiti
avadanlığın nasazlığı
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Нipotermiyalı yenidoğulmuş Uşaqda istiliyin saxlanması üçün (istilik zənciri) ümumi tədbirləri təmin etməli İnkubatorun temperaturunu yenidoğulmuş uşağın qoltuqaltı temperaturundan 1-1,5°С yuxarı təyin etməli, tədricən onu 36,5°С-yə qədər artırmalı Bədən temperaturu 36,5°С-yə çatana qədər qoltuqaltı temperaturu hər 30 dəqiqədən bir, sonrakı 4 saatda hər bir saatdan, sonralar hər 2-3 saatdan bir ölçməli Normal temperatur əldə edildikdən sonra inkubatoru avtomatik rejimə keçirmək və ya inkubatorda havanın temperaturunu uşağın yaşından və kütləsindən asılı olaraq təyin etməli Aşkar hipotermiya hallarında (mərkəzi temperatur <35°С) isitmənin əlavə vasitələrindən (şüalandırıcı istilik mənbəyindən, qızdırıcılı döşəkdən və s.) istifadə etməli Əlavə 2
• əgər uşaqda şok və ya tənəffüs pozulması əlamətləri varsa, daha ehtiyatla isitməli
• hipoksiya zamanı oksigen və adekvat ventilyasiyanı təmin etməli
• aşkar asidoz zamanı (рН <7,20) natrium hidrokarbonat yeritməli
• v/d yeridilən məhlulları isitməli və hipoqlikemiyanın korreksiyası üçün v/d qlükoza yeritməli
aşağı arterial təzyiq zamanı (isidilmə zamanı qan damarlarının genişlənməsi mümkündür) v/d məhlulların yeridilməsi və damardaraldıcı dərmanların təyini
• hiperbilirubinemiya zamanı lazımdırsa, fototerapiyaya başlamalı
•
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 29
yenidoğulmuş Yenidoğulmuş uşağın isidilməsinin bütün xarici istilik mənbələrini uzaqlaşdırmalı (söndürməli) Qızmanın mümkün xarici səbəbini (qızdırıcı qurğudan düzgün istifadə olunmur, otağın temperaturu çoxdur, birbaşa günəş şüaları və s.) təyin etməli və uzaqlaşdırmalı Uşağın bələyini açmalı, soyundurmalı Hipertermiyanın başqa səbəbləri haqqında düşünməli, yəni infeksiya, dehidratasiya, mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi və s. Uşağı soyudarkən qoltuqaltı temperaturu hər 30 dəqiqədən bir, bədən temperaturu normallaşdıqdan sonra isə hər 2-3 saatdan bir ölçməli • Arterial təzyiqə, orqanizmin hidratasiyasına nəzarət etməli, lazım gələrsə, itirilən mayenin yerini doldurmalı • Mümkündürsə, yenidoğulmuş uşağın qanında qlükozanı, elektrolitləri təyin etməli • Apnoe və ya qıcolma olduqda, onları müalicə etməli Nəm, sərin salfeti uşağın başına qoymalı (mümkündür) V/d birdəfəlik doza 10-15 mq/kq, oral və ya rektal – 20-25 mq/kq parasetamol əgər: • qoltuqaltı temperatur >39°С • qıcolmalar, koma varsa • uşağın anamnezində qoltuqaltı temperatur >38,5°С zamanı qıcolmalar olubsa
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 30
1.
detection of neonatal hypothermia at community level // J Trop Pediatr. – 2007. - 54(3). – p 200-201. 2.
ed. – Lippincott, Williams & Wilkins, 2000. – 1632 p. 3.
Anderson G. C, Moore E. R, Bergman N. Early skin to skin contact for mothers and their healthy newborn infants /
The Cochrane Collaboration. – Issue 5. – John Wiley&Sons, Ltd, 2012. - 109 p. – available:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD003519.pub3/pdf (11.06 .2013)
4.
Asakura H. Fetal and neonatal thermoregulation // J. Nippon Med. Sch. – 2004. -71. - p 360-370. 5.
Bachman E.S, et al. BetaAR signaling required for diet-induced thermo genesis and obesity resistance // Science. – 2002. - Vol. 297. - no.5582. - p 843-845. 6.
Bergman N.J, Linley L.L, Fawcus S.R. Randomized controlled trial of skin-to-skin contact from birth versus conventional incubator for physiological stabilization in 1200- to 2199-gram newborns // Acta Paediatr. – 2004. - 93(6). - p 779-785. 7.
on the prevalence of neonatal hypothermia in Uganda: a randomized, controlled trial // Acta Paediatr. – 2005. - 94(10). - p 1462-1467. 8.
rectum in children and young people: Systematic review // British Medical Journal. – 2000. Apr 29. - 320 (7243). – p 1174-1178. 9.
skin wrap for premature neonates // J. Perinatol. – 2005. - 25. - p 763- 769.
10.
Darmstadt G.L, et al. Introduction of community-based skin-to-skin care in rural Uttar Pradesh, India // J Perinatol. – 2006. - 26(10). - p 597-604. 11.
// Am J Perinatol. - 2000. -17. - p 47-50. 12.
Essential Newborn Care. Maternal and Newborn Health/Safe Motherhood: Report of a Technical Working Group. (Trieste, 25-29 April 1994). – Geneva.: WHO, 1996. - 19 p.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 31 13. Flenady V. J, Woodgate P.G. Radiant warmers versus incubators for regulating body temperature in newborn infants: Cochrane Review / The Cochrane Library. - issue 3. – 2003. 14.
infants: Cochrane Review / The Cochrane Library. - issue 3. – 2003. 15.
Guidelines for perinatal care / American Academy of Pediatrics & American College of Obstetricians and Gynecologists. - 4th ed. – 1997. - 441 p. 16.
strategy for adaptation // Japan J Physiol. – 1993. - p 43-117. 17.
Low Birthweight: Country, Regional and Global Estimates // United Nations Children’s Fund and World Health Organization. – New York. – 2004. – 27p. 18.
// The American Journal of Maternal/Child Nursing. – 2006. - Volume 31. - Number 5 September/ October. – p 298 -304. 19.
preterm and/or low birthweight infants // Cochrane Database Syst Rev. – 2008. - 1. 20.
in newborns:follow up study // Iranian J Publ Health. – 2006. - 35(1). - p 48-52. 21.
at 36C in low birth weight infants: Cochrane Review / The Cochrane Library. - issue 3. - 2003. 22.
and safe motherhood programme. – Geneva, 1997. – 64p. 23.
Van Sleuwen B.E, et al. Swaddling: a Systematic Review // Pediatrics. – 2007. - 120(4). - p 1097-1106. 24.
Vohra S, et al. Heat loss prevention (HeLP) in the delivery room: a randomized controlled trial of polyethylene occlusive skin wrapping in very preterm infants // J. Pediatr. – 2004. - 145. - p 750-753. 25.
referral hospitals in Tehran, Islamic Republic of Iran // East Mediterr Health J. – 2007. - 13(6). - p 1308-1318. 26.
factors and related complications // Saudi Med J. – 2005. - 26(9). - p 1367-1371.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 32 27. Zeb A, Darmstadt GL. Sclerema neonatorum: a review of nomenclature, clinical presentation, histological features, differential diagnoses and management // J Perinatol. – 2008. - 28(7). - p 453-460.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı
Document Outline
Yüklə 2,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|