Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Məhkəmə-Tibbi Ekspertiza və Patoloji Anatomiya Birliyi
Qadınlarda keçmiş cinsi əlaqənin əlamətlərinə aşağıdakı
Yüklə 322,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əvvəllər cinsi əlaqədə olmamış zərərçəkmişin qızlıq pərdəsinin tamlığı pozulduğu zaman, ekspert aşağıda göstərilənləri əks etdirməyə borcludur
- Bundan başqa, qızlıq pərdəsində olan xəsarətin sayı, dəqiq lokalizasiyası, forma və morfoloji əlamətləri mütləq təyin edilməlidir
- Cədvəl 1 Qızlıq pərdəsinin cırılmalarının törənmə müddətindən asılı olaraq morfoloji xarakteri. Qızlıq pərdəsinin növü
- Orta ətli və hündürlüklü (qalınlığı 0,2- 0,25 sm, hündürlüyü 0,5 sm-dən az)
- Cırılmanın müddəti (günlərlə) Təzə
- Çapıqlaşmış
- Passiv uşaqbazlıq üçün xarakterik olan kişi cinsli şəxsin cinsi toxunulmazlığının pozulması əlamətlərini müəyyən
- Zərərçəkmiş və ya passiv partnyor üçün xarakterik olan obyektiv əlamətlərin aşkar edilməsi məqsədilə aşağıdakı ekspert tədbirləri həyata keçirilir
- Zərərçəkmişə (passiv partnyora) baxış və müayinə zamanı aşağıdakı hallar təyin olunur
|
Qadınlarda keçmiş cinsi əlaqənin əlamətlərinə aşağıdakı hallar aiddir: - qızlıq pərdəsinin cırılmaları qanayır, qan laxtaları ilə örtülür, cırılma nahiyəsində selikli qişa qızartılı, şişkin olur (cinsi aktdan sonrakı ilk 2-3 gündə), həftənin sonlarına iltihabi əlamətlər azalır, 10-15 gündə qızlıq pərdəsinin cırılmaları adətən çapıqlaşır (bundan sonra tamlığın pozulma müddətini dəqiq təyin etmək mümkün olmur); - uşaqlıqda spermanın aşkar olunması (spermatozoidlər uşaqlıqda cinsi aktdan sonra 3-5 gün müddətində qalır). Sperma mütləq götürülməli və onun qrup xüsusiyyətlərini təyin etmək üçün müayinəyə göndərilməlidir; - hamiləlik; - zöhrəvi xəstəliklə yoluxma.
17
Məhkəmə-tibbi mama-ginekoloji müayinələri yalnız müvafiq xüsusi hazırlığı olan, məhkəmə-tibb ekspertləri apara bilər. Əgər, müayinənin aparılması üçün digər xüsusi tibbi biliklər tələb olunarsa, onda müayinə zəruri mütəxəssislərin iştirakı ilə komission qaydada aparılır. Ekspertiza aparılmazdan əvvəl, onu təyin edən şəxs müayinədə iştirak etmirsə, ekspert, təqdim olunmuş pasport və ya digər şəkili olan sənədə əsasən zərərçəkmişin şəxsiyyətini təyin etməlidir. Məhkəmə-tibbi mama-ginekoloji ekspertiza zamanı əsas obyekt qızlıq pərdəsidir. Cinsi toxunulmazlığın pozulması (qızlıq pərdəsinin zədələnməsi və ya zədələnməməsi ilə) cinsi akt və ya əxlaqsız hərəkətlər nəticəsində baş verə bilər.
- qızlıq pərdəsini təsvir etmək; - zərərçəkmişdə olan xəsarətlərin xarakterini, yetirilmə mexanizmini (gərginləşmiş cinsiyyət üzvü ilə, barmaqla, bərk və ya deşici-kəsici əşya ilə və s.) təyin etmək; -bu xəsarətlərin ehtimal yaranma müddətini göstərmək. Bundan başqa, qızlıq pərdəsində olan xəsarətin sayı, dəqiq lokalizasiyası, forma və morfoloji əlamətləri mütləq təyin edilməlidir: - kənarlarının xarakteri (qanayan, çapıqlaşan, çapıqlaşmış); - kənarlarının dərinliyi (cırılma, qızlıq pərdəsinin hündürlüyünün yarısına çatır və ya əsasına qədərdir və s.); - səthinin rəngi və kənarlarının bərkliyi; - qızlıq pərdəsi nahiyəsində qansızmanın olması. Qızlıq pərdəsinin zədələnməsinin sağalma müddəti, onun anatomik quruluşundan, zədənin ölçüsündən, bu prosesi artıran digər faktorlardan (təkrar travmatizasiyası, infeksiyanın qoşulması və s.) asılıdır. 18
Cədvəl 1 Qızlıq pərdəsinin cırılmalarının törənmə müddətindən asılı olaraq morfoloji xarakteri. Qızlıq pərdəsinin növü Ətli, qalın, hündür (qalınlıq - 0,3sm, hündürlüyü – 0,5 sm-dən çox) Orta ətli və hündürlüklü (qalınlığı 0,2- 0,25 sm, hündürlüyü 0,5 sm-dən az) Nazik (qalınlığı 0,15 sm) Cırılmaların morfoloji xarakteri Cırılmanın müddəti (günlərlə) Təzə. Yara səthi qanayır, qan laxtaları ilə örtülüdür. Cırılma kənarları ödemlidir, ətrafında çoxlu ocaqlı və xırda nöqğəvari qansız- malıdır. Qızlıq pərdəsinin toxuması yara səthi ilə sərhəddə mülayim və ya kifayət qədər qızartılıdır. 3-4 2-3 1-2 Qranulyasiya edən. Cırılmaların kənarları qırmızı rənglidir, ödemli-dir və qançırlıdır, yara səthində seroz-irinli və ya irinli-fibrinoz ərplidir, alt səthində qranulyasiya toxu- ması olur. Mexaniki qıcıqlanma zamanı
5-8
4-6
2-4 qanaxma ola bilər. Ocaqlı və nöqtəvari qansızmalar az biruzə olunur. Bəzən cırılma kənarlarının parlaqlığı qeyd olunur
Cırılma kənarları bərkiyib, qalınlaşıb, parlaq çalarlıdır, girdələşmişdir. Mexaniki qıcıqlanma zamanı qanaxma ola bilər. Ocaqlı və xırda nöqtəvari qansızmalar az biruzə olunur.
8-10
7-9
4-5 Çapıqlaşmış. Cırılma kənarları nahamardır, girdələşmişdir, bərki-miş, qalınlaşmış, parlaq rənglidir
kənarları nahamardır, girdələşmiş, bərkimiş, parlaq rənglidir, çapıq toxumasının varlığı aşkar olunur. 12-15 və daha çox 10-12 və daha çox 8-10 və daha çox Əgər qızlıq pərdəsinin tamlığı pozulmamışdırsa, bu zaman tamlığın pozulmaması ilə cinsi aktın yerinə yetirilməsinin
19 20
mümkünlüyü barədə sualı, həll etmək zərurəti meydana çıxır. Qızlıq pərdəsinin tamlığı pozulmadan cinsi aktın yerinə yetirilməsinin mümkünlüyünə yol verən qızlıq pərdəsinin xarakterik xüsusiyyətlərinə, onun təbii dəliyinin əhəmiyyətli böyük olması, elastikliyi, qızlıq pərdəsinin nadir rast gəlinən növlərinin (saçaqlı, ləçəkvari, dodaqvari və s.) olması aiddir. Uşaqlıq yolu girəcəyi qapısında baş verən cinsi əlaqələr zamanı qızlıq pərdəsi zədələnmir. Cədvəl 2 Qızlıq pərdəsinin təbii dəliyi ilə köhnə cırılmalarının differensial diaqnostikası. Diaqnostik əlamətlər Ümumi
parametrlər Köhnə cırılmalar Təbii dəliklər 1. Topoqrafiya Daha çox qızlıq pərdəsinin arxa seqmentində olması tipikdir Daha çox pərdənin ön və yan seqmentlərində olması tipikdir 2. Qızlıq pərdəsinin əsasına münasibətdə Əksər hallarda pərdənin əsasına qədər çatır Əksər hallarda pərdənin əsasına çatmır 3. Simmetrikliyi Nadir hallarda Tez-tez
4. Forma Əksər hallarda üçbucaq formalı Daha çox yarım-oval formalı 5. Dibinin forması İti bucaqlı Yarımoval 6. Kənarlarının konsistensiyası Bərk Pərdənin digər hissələri ilə eyni konsistensiyalı 7. Kənarlarının rəngi Parlaq Pərdənin digər hissələri ilə eyni 21
rəngdə 8. Kənarlarının qalınlığı Bir qədər qalınlaşmış Nazik 9. Kənarlarının girdəliyi Az büruzə olunur Daha çox büruzə olunur 10. Səthinin vəziyyəti Tinli sahə şəklində, dartınmalarda nahamar
Hamar, düz 11.Kənarlarının aralanması Bir-birindən aralanır Aralanmır 12.Kənarlarının bir-birinə nisbəti Biri-biri ilə uyğunluq təşkil edir Uyğun gəlmir 13.
Ultrabənövşəyi lyüminessensiya Cırılma kənarları boyu solğun-mavi lyüminessensiya Lyüminessensiyanın olmaması
Qızlıq pərdəsinin tamlığının pozulmadan cinsi əlaqənin mümkünlüyü barədə sualı həll edərkən, zərərçəkmişin və təqsirləndirilən şəxsin cinsiyyət orqanlarının ölçülərinin bir- birinə nisbətinin aydınlaşdırılması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə də (zərərçəkmişin qızlıq pərdəsinin quruluş xüsusiyyətlərindən başqa), təqsirləndirilən şəxsin cinsiyyət üzvünün ereksiya halında diametrinin maksimal ölçüsünün müəyyən edilməsi zəruridir. Qızlıq pərdəsinin tamlığı pozulmadan, cinsi əlaqənin mümkünlüyü və ya mümkün olmaması barədə nəticə, hər bir konkret halda zərərçəkmişin və təqsirləndirilən şəxsin müayinəsi zamanı alınmış obyektiv məlumatlara əsaslanmalıdır. Qızlıq pərdəsinin təzə zədələnmələri zamanı, uşaqlıq yolunun selikli qişasını, uşaqlıq boynunu və artımlarını (əgər bu zəruridirsə), zədələr sağaldıqdan sonra (10-12 gündən tez olmayaraq) müayinə etmək mümkündür. Cinsi həyat yaşayan qadının kişi cinsli şəxslə cinsi əlaqədə olma (və ya buna cəhd) faktının müəyyən edilməsi ilə bağlı,
22
məhkəmə-tibbi ekspertiza zamanı, ekspertin vəzifəsi, keçmiş cinsi əlaqəni sübut edən obyektiv əlamətləri aşkar etməkdir. Belə hallara, cinsi əlaqənin baş verməsinin əsas obyektiv əlaməti hesab olunan uşaqlıq yolunda spermanın (toxum mayesinin çıxması ilə qurtaran cinsi əlaqələr zamanı) aşkar olması aiddir. Bu zaman zərərçəkmişin cinsiyyət orqanları nahiyəsində, bədənində və geyim əşyalarında sperma ləkələrinin aşkar olunması böyük rol oynayır. Qeyd olunan əlamətlərlə yanaşı zərərçəkmişin cinsiyyət orqanları nahiyəsində və bədənində zədələrin olması, güc tətbiq etməklə cinsi əlaqənin olmasının mümkünlüyünü göstərir. Uşaqlıq yolunda spermanın olmasını müəyyən etmək üçün, uşaqlıq yolu və uşaqlıq boynunun xarici əsnəyinin möhtəviyyatı steril tənzif tampona götürülür və yaxma şəklində 2-3 ədəd əşya şüşəsi üzərinə çəkilir. Tampon və əşya şüşəsi otaq temperaturunda quruduqdan sonra qablaşdırılır. Spermatozoidlərin olmasını və spermanın qrup mənsubluğunu təyin etmək məqsədilə Birliyin məhkəmə-biologiya şöbəsinə göndərilir. Şöbəyə nəzarət üçün tamponun hazırlandığı tənzifdən nümunə də göndərilir. Spermanın aşkar olunması üçün uşaqlıq yolu möhtəviyyatı cinsi əlaqədən sonrakı 5 gün müddətində götürülməlidir. Göstərilən müddətdən sonra uşaqlıq yolunda spermanın aşkar olunması məqsədilə laborator analizlərin aparılması məqsədəuyğun deyil. Zərərçəkmişin və təqsirləndirilən şəxsin hadisə vaxtı əynində olmuş geyim əşyaları da laborator müayinələrə göndərilir. Kişi cinsli şəxslərdə, cinsi toxunulmazlığın pozulması əlamətlərinin (uşaqbazlıq əlamətlərinin) müəyyən edilməsi üçün aparılan məhkəmə-tibbi ekspertizalar zamanı, zərərçəkmişin müayinəsinin 3-ci cədvəldə göstərilənlərə uyğun aparılması məsləhətdir.
23
Cədvəl 3. Kişi homoseksualizminin xarakterik əlamətləri. Aktiv partnyorun əlamətləri Passiv partnyorun əlamətləri Erkən əlamətlər 1. Cinsiyyət üzvü üzərində nəcisin olması 1. Arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində və düz bağırsağın selikli qişasında hiperemiya və zədələrin (qansızma, sıyrıqlar, cırılmalar) olması. 2. Cinsiyyət üzvü üzərində sərbəst tüklərin olması 2. Düz bağırsaqda bərk şankr və ya qonoreya proktitinin olması
3. Zədələrin olmadığı halda cinsiyyət üzvü üzərində qanın olması 3. Düz bağırsaqda spermanın olması 4. Cinsiyyət üzvündə zədənin olması
1. Arxa
keçəcək dəliyinin qıf şəkilli olması
2. Arxa keçəcək dəliyi büküşlərinin hamarlaşması
3. Düz bağırsaq nahiyəsində kobud büküşlərin olması
4. Düz bağırsağın selikli qişasının tünd qırmızı və ya tünd qırmızı-göyümtül rəngdə olması 24
5. Düz bağırsağın selikli qişasında çapıqların olması
1. Düz bağırsağın sfinktorunun tonusunun azalması
2. Arxa keçəcək dəliyinin açılması (aralı olması)
3. Anusun sərbəst açılması 4. Qapayıcı sıxacın tonusunun funksional ölçülərinin dəyişikliyi
5. Prostat vəzinin massaji zamanı ümumi oyanma fenomeni
Cinsiyyət üzvünə baxış keçirilən zaman, onda olan zədənin olmasına və xarakterinə, qan, tük, nəcis və digər yad hissəciklərin olmasına fikir verilir. Xüsusən cinsiyyət üzvü yuyəninin hər iki tərəfindəki tac şırımları və cibləri ətraflı müayinə edilir. Belə ki, yad hissəciklər burada daha çox saxlanılır. Cinsiyyət üzvündə aşkar olunmuş hər hansı bir yad hissəciklər əksalma yolu ilə əşya şüşəsi üzərinə keçirilir. Nəcis hissəciklərinin (əzələ lifləri, qurd yumurtaları və s.) və qanın (passiv partnyorun düz bağırsağında və arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində zədə olduqda) olmasını təyin etmək üçün əşya şüşəsi məhkəmə-biologiya şöbəsinə göndərilir. Mümkün olduğu hallarda həmçinin bağırsaq çöplərinin olmasını təyin etmək məqsədilə cinsiyyət üzvündən alınmış əksalmanın bakterioloji müayinəsi aparılmalıdır. 25
Əgər cinsiyyət üzvünün vazelin və ya digər hər hansı bir yağabənzər maddələrlə yağlanmasına şübhə varsa, cinsiyyət üzvü tənzif və ya pambıq tamponla silinir və müayinə üçün Birliyin məhkmə-kimya şöbəsinə göndərilir. Passiv uşaqbazlıq üçün xarakterik olan kişi cinsli şəxsin cinsi toxunulmazlığının pozulması əlamətlərini müəyyən edən zaman, sorğu yolu ilə aşağıdakı hallar aydınlaşdırılır: - o, qəbizlik və ya ishal ilə müşayiət olunan hər hansı bir mədə-bağırsaq xəstəliyindən əziyyət çəkirmi? - onda düz bağırsağın xəstəlikləri (babasil, proktit, dizenteriya, düz bağırsağın düşməsi) və arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində olan xəstəliklə bağlı cərrahi müdaxilələr olubmu? Qeyd olunan xəstəlik və cərrahi müdaxilələrdən sonra qalan nəticələr, səhvən sistematik passiv uşaqbazlıqla məşğul olma ilə bağlı dəyişikliklər kimi qəbul edilə bilər. - Müayinə olunan şəxs hazırda və ya əvvəldən hər hansı bir zöhrəvi xəstəliklə xəstələnibmi? Zərurət yaranarsa, səhiyyə orqanlarından tibbi sənədlər tələb olunur. Belə ki, həmin sənədlərdə arxa keçəcəkdən cinsi əlaqədə olmadan yaranan nəticələr əks oluna bilər. Zərərçəkmiş və ya passiv partnyor üçün xarakterik olan obyektiv əlamətlərin aşkar edilməsi məqsədilə aşağıdakı ekspert tədbirləri həyata keçirilir: - arxa keçəcək dəliyi nahiyəsinin və düz bağırsağın baxışı və ətraflı müayinəsi aparılır; - sağrılar nahiyəsində hər hansı bir zədənin olması və ya olmaması müəyyən edilir; - sağrılararası yarığının vəziyyəti qeyd olunur; - arxa keçəcək dəliyi nahiyəsinə fikir verilir (onun formasına); - şüavari büküşlərin biruzə olunma dərəcəsi, zədənin olması və onun xarakteri. 26
- anal dəliyə və düz bağırsağın selikli qişasının görünən hissəsinə baxılır; - sfinktorun tonusu və prostat vəzinin vəziyyəti müəyyən edilir.
Düz bağırsağın müayinəsi, onun xarici və daxili sfinktorlarının vəziyyətinin müayinəsindən başlanılır. Düz bağırsağın müayinəsi sfinktorometriya instrumental metodunun köməyi ilə aparırlar, onun tətbiqi mümkün olmadıqda isə əl üsulu ilə təyin edilir.
1. Kişilərdə düz bağırsağın tonusunun sfinktorometrik göstəriciləri (İ.Q.Blyumin və L.S.Qelfenbeynə görə) Düz bağırsağın sfinktorunun tonusu -24+\-1,3 mm civə süt «İradi» yığılmalar -12+\-1,2 mm
c.süt. Qapayıcı sfinktorun maksimal gücü (sfinktorun tonusu ilə «iradi» yığılmaların cəmi) -36+\-1,2 mm c.süt. 2.Passiv partnyor qismində sistematik uşaqbazlıqla məşğul olan şəxslər üçün xarakterik olan sfinktor tonusunun funksional ölçülərinin orta göstəriciləri. Düz bağırsağın sfinktorunun tonusu -13+\-2,3 mm c. süt. «İradi» yığılmalar -18+\-1,9 mm c. süt. Qapayıcı sfinktorun maksimal gücü (sfinktorun tonusu ilə «iradi» yığılmaların cəmi)
-28+\-2,6 mm c. süt.
27
Düz bağırsağın vəziyyətini müayinə edən zaman onun rəngini qeyd edirlər (solğun, çəhrayımtıl, qırmızımtıl, qırmızı, tünd-qırmızı, qonur-göyümtül). Arxa keçəcək dəliyi vasitəsilə cinsi əlaqənin xarakterik əlaməti düz bağırsağın selikli qişasının qıcıqlanmasıdır. Bunun intensivliyi isə əlaqənin tezliyindən və mütəmadiliyindən, həmçinin passiv uşaqbazlıqla bağlı (selikli qişanın zədələnməsi, infeksiyanın keçməsi və s.) digər bir sıra səbəblərdən asılıdır. Zərərçəkmişdə (passiv partnyorda) düz bağırsağın selikli qişasının qıcıqlanması ilə yanaşı qançır, çat, sıyrıq və yara formasında təzə zədələr də müşahidə oluna bilər. Belə zədələnmələr olduqda onların xarakteri, forması və lokalizasiyası qeyd olunur. Selikli qişanın büküşlərinin zirvəsində yerləşən sıyrıqlar ucu tinli olan bərk əşyanın təsirindən törənməsi üçün xarakterikdir. Belə əşya düz bağırsağa yeridildikdə sanki onun selikli qişasının büküşlərini qaşıyır: cinsiyyət üzvü selikli qişada belə zədələr əmələ gətirmir. Bəzi hallarda, xüsusən uşaqbazlıq aktı yerinə yetirilmiş uşaqlarda, büküşlərin zirvəsində və onlar arasındakı sahədə oval formalı sıyrıqlar müşahidə olunur. Düz bağırsağın selikli qişasında kənarları daxilə qatlanmış, bir tərəfi düz bağırsağa münasibətdə köndələn, digər tərəfi isə boylama istiqamətli olan düz bucaq formalı cırılmalara da rast gəlmək olar. Belə zədələnmələr sürtülməni azaldan maddələrlə (vazelin və s.) əvvəlcədən yağlanmış cinsiyyət üzvünün zorla düz bağırsağa yeridilməsindən yaranmağa xarakterdir. Tək-tək hallarda olmuş uşaqbazlıq aktları, bir qayda olaraq, arxa keçəcək nahiyəsində və düz bağırsaqda davamlı dəyişikliklər saxlamır (sağaldıqdan sonra çapıq əmələ gətirən dərin, böyük zədələnmələr istisna olmaqla). Bu zaman yaranan arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində, dəri örtüyündə və düz bağırsağın selikli qişasında səthi zədələnmələr adətən izsiz itir. 28
Əgər düz bağırsağın vizual olaraq təyin olunmayan hissəsində zədə olmasına şübhə yaranarsa, onda müayinə rektoskopik müayinəni bilən həkim-mütəxəssis tərəfindən apaılmalıdır. Təzə uşaqbazlıq hallarında, zərərçəkmişin (passiv partnyorun) arxa keçəcək dəliyi və aralıq nahiyəsində aktiv partnyorun qasıq tükləri və qurumuş sperma izləri ola bilər (onlar götürülür və məhkəmə-biologiya şöbəsinə göndərilir).
- bədəndə hər hansı bir zədənin olması (sağrı nahiyələrində barmaqların təzyiqindən yaranan qançırlar və s.); - sağrılararası yarığın vəziyyəti (dərin, səthi); - şüavari büküşlərin vəziyyəti (yaxşı büruzə olunan, yaxşı büruzə olunmayan, hamarlaşmış, yumşaq, kobud), onların rəngi; - arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində və düz bağırsaqda zədənin olub-olmaması (sıyrıqlar, qançırlar, selikli qişanın cırılmaları və s.), onların lokalizasiyası; - çapıqların olması və onların xarakteri (xətti, qeyri-düzgün oval formalı, dartılmış, dartılmamış, bərk, yumşaq və s.) və lokalizasiyası (baxış zamanı müayinə olunanın vəziyyətini nəzərə alaraq saat siferblatı üzrə); - arxa keçəcək dəliyi nahiyəsinin vəziyyəti (azca çökəkli, enli və ya dartılmış qıf şəkilli, aralanmış, az aralanmış, əhəmiyyətli aralanmış). Zərərçəkmişin və ya passiv partnyorun geyim əşyasında sperma, nəcis izləri qala bilər. Əgər izlərin uşaqbazlıq aktı zamanı yaranmasına əsas varsa, spermanın qrup mənsubluğunun və sperma ləkələrində nəcis hissəciklərinin aşkar olunması məqsədilə, geyim əşyalarının məhkəmə-bioloji tədqiqatı aparılır. 29
Yetkinlik yaşına çatmayan şəxslərə qarşı əxlaqsız hərəkətlərlə bağlı müayinələr zamanı cinsiyyət orqanları və arxa keçəcək dəliyi nahiyəsində zədələrin və dəyişikliklərin olmasına fikir verilir. Yüklə 322,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|