Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Magistratura Tədris Mərkəzi
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qanunqoruyuculuq funksiyası. Dövlət orqanlarının nəzarət fəaliyyəti müəyyən
qədər hüquq mühafizəsidir, hərçənd və yalnız onun düşürülmür. Qanunçuluğu təmin etmə vasitəsi kimi bu funksiya vəzifəli şəxslərin, vətəndaşların, qanun pozuntularının qarşısını
21
almağa yönəldilmişdir və qanun pozuntuları hüquqi məsuliyyətə cəlb etməkdən ibarətdir. Fəaliyyətdə olan qanunvericiliyə görə, hər nəzarət orqanı sərbəst məsuliyyətə cəlb etmək səlahiyyətinə sahib deyildir, eləcə də onların hamısı qanun pozucuların məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün yuxarı təşkilatlar qarşısında həmçinin məhkəmə orqanları qarşısında məsələ qaldırmaq hüququna malik deyildir. Maliyyə nəzarət sistemini həmçinin aşağıdakı elementlər vasitəsi ilə xarakterizə etmək olar: 1) idarəedici subyektlər 2) nəzarətedici subyektlər 3) nəzarət olunan subyektlər 4) nəzarət obyekti 5) nəzarət mexanizmi İdarəetmə subyekt nəzarət sistemini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Çünki məhz, hakimiyyət səlahiyyəti əldə etmiş idarəetmə subyekti idarəetmə siyasətini müəyyən edir, o cümlədən də, nəzarət obyektini; nəzarəti həyata keçirən şəxsləri təyin edir; yaxud onların səlahiyyətli nümayəndələrini təyin edir, nəzarətin nəticələrinə dair qərar qəbul edir və s. bunun üçün də idarəetmə subyektini nəzarət sistemindən çıxarmaq məqsədəuyğun deyildir. Eləcə də, maliyyə nəzarəti nəzəriyyəsində nəzarət edən təşkilat adətən nəzarət obyekti adlanır. Görünür, bu o qədər dəqiq deyil, belə ki, təşkilat-hüquqi şəxsdir və onun vəzifəli şəxsləri hüququn ümumi sistemində obyekt deyil, subyektdir. Ancaq nəzarət obyekti nəzarət edilən subyektlərdir (bütünlükdə, yaxud onun bir istiqaməti) Məsələn, valyuta və gömrük nəzarəti həyata keçirildikdə. Təklif olunmuş sistemdə daha mürəkkəb element nəzarət mexanizmidir (nəzarət funksiyasını yerinə yetirməyə imkan verən fəaliyyətdən ibarətdir) Buraya: Nəzarətin predmetinin müəyyənləşdirilməsi Nəzarət metodu və vasitəsinin müəyyən edilməsi Nəzarət subyektinin səlahiyyətinin müəyyən edilməsi Nəzarət prosesinin həyata keçirilməsi Nəzarətin nəticələrinin qiymətləndirilməsi daxildir.
22
Bununla bərabər, bu elementlərin çoxu (nəzarət prosesinin həyata
keçirilməsindən başqa) idarə edən subyektin səlahiyyətinə daxildir. Beləliklə, maliyyə sistemi – bu maliyyənin spesifik mexanizmi vasitəsilə reallaşdırılan maliyyə nəzarətinin obyekti haqqında idarə edən, nəzarət edən və nəzarət edilən subyektlərin qarşılıqlı əlaqəsidir. S.P.Openişev və V.A.Jukov ümumdövlət maliyyə nəzarət sisteminin aşağıdakı strukturunu təklif edir: 1) nəzarət subyekti (kim nəzarət edir) 2) nəzarət obyekti (kimi yoxlayırlar) 3) nəzarət predmeti (nə yoxlayırlar) 4) nəzarət prinsipi 5) nəzarət metodu (metodikası) 6) nəzarət texnikası və texnologiyası 7) nəzarət nəticəsində qəbul edilmiş qərar 8) nəzarət effektivliyinin qiymətləndirilməsi Bununla bərabər qeyd olunur ki, sadaladığımız nəzarət sisteminin elementlərini bütövlükdə, maliyyə nəzarəti mexanizmi təşkil edir ki, bu da normativ hüquqi aktda öz əksini tapır.
|