Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Magistratura Tədris Mərkəzi
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Cədvəl 1.
2009-cu ildə könüllü auditor xidməti növlərinin təsərrüfat subyektləri üzrə xüsusi çəkisi
T \h f o rm a n ın k o d u Təsərrüfat subyektlərinin təşkilati-hüquqi forması Könüllü xidmətin adı C əm i X ü su si ç ək i % -l ə ƏQA NFA MUX DX MVMX MVHA 01
Səhmdar cəmiyyətləri 6 6 0 20
3 0
3,76 02
filial və nümayəndəliklər 1 1
27 166
0 226 24,27 03
xarici investisiyalı müəssisələr 3 1
5 24
0 36 3,87 04
məhdud məsuliyyətli müəssisələr 44 61
35 86
51 0
29,75 05
digər idarə və müəssisələr 13 14
8 29
3 0
7,2 06
sığorta təşkilatları 1 1 0 2 3 0 7 0,75 07
birgə müəssisələr 0 2 3 3 0 0 8 0,86 08
bələdiyyələr 0 0 2 0 1 0 3 0,32 09
bank və kredit təşkilatları 2 0
24 6 0 33 3,54 10
qeyri-rezidentlər 0 0 9 21
47 22
99 10,63 11
Fiziki şəxslər 109
90 104
226 304
28 931 100,0
Cəmi 179 90
104 226
304 28
931 100,0
Xüsusi çəkisi %-lə 19,23 9,6
11,7 24,27
32,65 3,01
100,0 x
2013-cü il dövründə 8.813.081,9 manat dəyərində 452 müqavilə (o cümlədən 17-si uzunmüddətli) yerinə yetirilməmişdir. O cümlədən: - xarici auditor təşkilatlarının filial (və ya nümayəndəlikləri) üzrə 3.492.470,1 manat dəyərində 14 müqavilə; - xarici investisiyalı auditor təşkilatları üzrə 3.129.853,1 manat dəyərində 57 müqavilə;
46
- yerli
auditor təşkilatlar üzrə 1.876.393,7 manat dəyərində 196 müqavilə; - sərbəst auditorlar üzrə 314.365,0 manat dəyərində 185 müqavilə. Yerinə yetirilməmiş müqavilələr əsasən 2013-cü ilin yekunu üzrə təsərrefat subyektlərinin maliyyə hesabatlarının auditi üçün bağlanmış müqavilələrdir. Həmin müqavilələrin yerinə yetirilməsi 2014-cü ildə nəzərdə tutulmuşdur. 2013-cü il ərzində respublika üzrə auditor xidmətinə görə 23.525.612,8 manat məbləğində gəlir, 4.742.979,5 manat məbləğində isə mənfəət olmuşdur. 2008-ci il ilə müqayisədə gəlir 15.934.335.1 manat və ya 40,4 %, mənfəət isə 5.910.673.7 manat və ya 55,5% azalmışdır. Beləliklə, 2012-2013-cü illər müqayisə edildikdə, xidmətdən ümumi gəlirin və maliyyə nəticəsinin xüsusi çəkisi aşağıdakı kimi olmuşdur: - xarici auditor təşkilatlarının filial və ya nümayəndəlikləri üzrə gəlir 56,4%-dən 30,1%-ə qədər, yəni 26,3%, mənfəəti isə 60,9%-dən 58,4%-ə qədər, yəni 2,5% azalmışdır; - xarici investisiyalı auditor təşkilatları üzrə gəlir 22,3%-dən 37,5%-ə qədər, yəni 15,3% artmış, mənfəəti isə 24,0%-dən 10,9%-ə qədər, yəni 13,1% azalmışdır; - yerli auditor təşkilatları üzrə gəlir 18,3%-dən 27,0%-ə qədər, yəni 8,7%, mənfəəti isə 13,3%-dən 27,4%-ə qədər, yəni 14,1% artmışdır; - sərbəst auditorlar üzrə gəlir 3,1%-dən 5,4%-ə qədər, yəni 2,3%, mənfəəti isə 1,7-dən 3,3%-ə qədər, yəni 1,6% artmışdır. “Auditor xidməti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən, Auditorlar Palatası sərbəst auditorların və auditor təşkilatlarının fəaliyyətini və onların apardıqları auditlərin keyfiyyətinin audit standartlarına uyğunluğunu yoxlayır və işlərinə nəzarət edir. Auditorlar Palatası tərəfindən 2009-cu ildə auditor təşkilatının və 28 sərbəst auditorun (2012-ci ildə, müvafiq olaraq, 33 auditor təşkilatının və 31 sərbəst auditorun, 2011-ci ildə, müvafiq olaraq, 33 auditor təşkilatının və 25 sərbəst auditorun) maliyyə- təsərrüfat fəaliyyəti və onların apardıqları auditlərin keyfiyyətinin audit standartlarına uyğunluğu yoxlanılmışdır. Auditorlar Palatası tərəfindən aparılmış yoxlamalar, təhlil və araşdırmalar nəticəsində müəyyən olmuşdur ki, bir sıra sərbəst auditorlar və auditor təşkilatları işlərini milli audit
47
standartlarının, peşə etikası məcəlləsinin və digər normativ hüquqi aktların tələblərinə uyğun olaraq xidmət göstərmişlər. Bununla yanaşı, bəzi sərbəst auditorlar və auditor təşkilatları fəaliyyətlərində müəyyən nöqsan və çatışmazlıqlara yol vermişlər; o cümlədən bir gün ərzində 2, bəzən isə 3 təsərrüfat subyektində audit aparıldığına dair auditor rəyinin verilməsi, ayrı-ayrı audit standartlarının və sahəvi auditlərin aparılmasına dair proqramların tələblərinə, “Şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya”nın həyata keçirilməsi ilə bağlı “Auditorlar Palatasının Fəaliyyət Planının (2007-2011-ci illər) Auditor xidmətinin dəyərinin ödənişləri üzrə nağd ödəmələrin azaldılması” bəndinə, “Azərbaycan Respublikasının ərazisində göstərilən auditor xidmətlərinin dəyərinin tövsiyə olunan minimum hədləri barədə” Auditorlar Palatası Şurasının 2005-ci il 23 dekabr tarixli 159\5 saylı qərarına əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında Auditorlar Palatası Şurasının 2009-cu il 26 yanvar tarixli 197/6 saylı qərarının tələblərinə tam əməl edilməməsi halları aşkar olunmuşdur. Aparılmış yoxlamaların nəticəsindən asılı olaraq, aşkar edilmiş nöqsan və çatışmazlıqların aradan qaldırılması məqsədilə 24 sərbəst auditora və 22 auditor təşkilatının rəhbərlərinə məktub göndərilmiş, 9 halda yoxlamaların nəticələri Palata rəhbərliyinin yanında müzakirə edilmişdir. Auditor xidmətinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi məqsədilə, beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq, Auditorlar Palatası Şurasının 2008-ci il 4 fevral tarixli 190\2 saylı qərarı ilə “Azərbaycan Respublikasında auditor xidmətinin keyfiyyətinə nəzarət üzrə Əsasnamə” təsdiq edilmişdir. Əsasnaməyə uyğun olaraq, auditin tənzimlənməsi prosesində şəffaflığın artırılması, beynəlxalq audit standartlarının tələblərinə riayət edilməsi, Palatanın üzv olduğu Beynəlxalq Mühasiblər Federasiyasının və Avropa İttifaqının 8-ci direktivinin tələblərinə uyğun olaraq, sərbəst auditorların və auditor təşkilatlarının göstərdikləri xidmətin keyfiyyətinə nəzarətin gücləndirilməsi məqsədilə müvafiq qurumların (Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, Vergilər Nazirliyi, Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi, Hesablama Palatası, Mərkəzi Bank və Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti) nümayəndələrindən ibarət Keyfiyyətə nəzarət komitəsinin yaradılması
48
nəzərdə tutulur. Bir sıra təşkilati-maliyyə məsələlərinin həll edilməməsi üzündən 2009-cu ildə Əsasnamənin tətbiqinə başlamaq mümkün olmamışdır. Auditorlar Palatasının Beynəlxalq Mühasiblər Federasiyasına tamhüquqlu üzvlüyü ilə əlaqədar götürdüyü öhdəliklərə və həmin təşkilata imzalanmış 2008-ci il 21 aprel tarixli memoranduma əsasən, Palatada yaradılmış redkasiya heyəti tərəfindən 2009-cu il ərzində Beynəlxalq Audit və İnformasiyanın Düzgünlüyünün Təsdiqlənməsi Standartları Şurası” tərəfindən işlənib hazırlanmış və Beynəlxalq Mühasiblər Federasiyası tərəfindən qəbul edilərək dərc etdirilmiş 32 adda beynəlxalq audit standartının, habelə “Peşəkar Mühasiblərin Etika Məcəlləsi”nin Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsi, redaktəsi və nəşri üzrə işlər başa çatdırılmış, bununla da 2010-cu ilin 1 yanvar tarixindən etibarən ölkəmizdə beynəlxalq audit standartlarının tətbiqinə başlanması üçün tələb olunan normativ baza təmin edilmişdir.
|