Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Ministry of Education of the Azerbaijan Republic

Genomika

Genlərin xromosomlarda lokallaşması. Genlərin bir xətt üzrə yerləşməsi. Kimyəvi təbiəti. Gen və DNT. Bakterilərdə təmiz DNT vasitəsilə transformasiya.

DNT-nin bir molekulunda genlərin çoxluğu. Gen və DNT-nin bir hissəsi. Üst-üstə düşən genlər. DNT molekulunda genlərin fiksə olunması. Gen xəritəsi. “Bir gen – bir ferment”. “Bir gen – bir polipeptid zəncir”.

Genin sərhədləri. Sis-trans-test. Sistron. Sistron və gen. Genarası komplementasiyası. Aminturşusunun əvəz olunması genin mutasiyası kimi. Insanda qlobin mutantları. Genin və zülalın polipeptid zəncirinin kolinearlığı.

Eukariot genomların quruluşunun xüsusiyyətləri. Genomun ümumi strukturu. DNT ardıcıllıqlarının unikal və təkrar olunan ardıcıllıqları. Satellit DNT. DNT renaturasiyasının kinetikası. Ekzon və intronlar. Eukariotik genomun təkamülü. “Prosses” genlər və psevdogenlər. Geri dönən transkripsiyasının eukariotik genomu təkamülündə rolu. Multigen ailə və onun təkamülü. Mobil genetik elementlər və tipləri. Retrotranspozonlar və transpozonlar. P-element. Mutasiya və genom dəyişkənliyin formalaşmasında mbil elementlərin rolu.

Epigenetika. Inkişaf tarixi (Aristotel-Uoddinqton). Müxtəlif orqanizmlərin epigenetikası: maya göbələyi, infuzori, drozofil milçəyi, bitkilər. Genom imprintinqi – gen tənzim olunmasının epigenetik sistemi kimi. Populyasion epigenetika və onun təkamüldə rolu. Epigenetik qeyri-stabillik və insanın xəstəlikləri.

Mitoxondi və xloroplastların genomu. Struktur təşkilatın xüsusiyyətləri. Nüvə genomu ilə əlaqəsi.

Genom analizin molekulyar analizi. Blot-hibridizasiya Sauzern üsulu ilə DNT-nin analizi. Blot-hibridizasiya Norten üsulu ilə RNT analizi. Zülalların Vestern blot-üsulu ilə təhlili. Molekulyar zond, markerlər. RFLP-analiz. PZR analiz. PZR analizin növləri. Genomların genetik xəritələnməsi. Genetik və fiziki xəritələr. DNT- sequence. Eukariotların genomunun oxunması (Insan genomu, arabidopsis genomu).

Gen mühəndisliyi. Genlərin klonlaşdırma üsulu. Klonlaşdırma üçün istifadə olunan vektorlar. Genom kitabxanası, skrininqi. Gen ekspressiyasının vektorları. kDNT kitabxanası. Transgen orqanizmlərin yaradılması və mahiyyəti. Transgen bitki və heyvanlar, bioloji problemlərin həllində istifadəsi. Gen mühəndisliyi zamanı yaranan risklər. Biotəhlükəsizlik. Bioetika.