Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Ministry of Education of the Azerbaijan Republic

5. Canlı sistemlərdə maddələr və enerji mübadiləsi
Biosferdə maddələr dövranı

Bioloji obyektlər stasionar sistemlər kimi. Metabolik zəncirlər, şəbəkələr və tsikllər. Biokimyəvi proseslərin geridönənliyi. Katabolik və anabolik proseslər.

Fermentlər

Fermentativ kataliz, ferment-zülallar. Enzimologiyanın inkişaf tarixi. Katalitik funksiyalara malik olan zülali birləşmələr – fermentlər haqqında anlayış. Fermentlərin ayrılması və təmizlənməsi üsulları. Fermentativ kataliz nəzəriyyəsinin əsas müddəaları. Fermentativ reaksiyaların aktivləşmə enerjisi. “Ferment-substrat” ara kompleksinin əmələ gəlməsi. Fermentin aktiv mərkəzi haqqında anlayış və onun öyrənilmə üsulları. Fermentativ katalizin kinetikası. Fermentlərin təsirinin geridönənliyi. Fermentativ reaksiyanın başlanğıc sürəti və onun təyin olunma üsulu. Mixaelis-Menten və Laynuiver-Berk tənlikləri. Mixaelis sabiti və onun tapılma metodları. Fermentlərin aktivlik vahidləri. Standart vahid, xüsusi və molekulyar aktivlik. Fermentativ preparatların təmizlik meyarları. Ikikomponentli və birkomponentli fermentlər. Strukturun dinamikliyi və fermentativ kataliz. Fermentativ katalizin kimyəvi mexanizmləri (serin proteazalar, piridoksal kataliz, karboanhidraza, ribonukleaza və b.). Fermentativ katalizdə kofaktorlar. Prostetik qruplar və kofermenlər. Kofermenlərin kimyəvi təbiəti. Alifatik, aromatik və heterotsiklik sıraların kofermentləri. Vitaminlər kofermentlərin sələfləri kimi. Fermentlərin təsir etməsi üçün metalların əhəmiyyəti. Fiziki və kimyəvi amillərin fermentlərin aktivliyinə təsiri. Fermentativ proseslərin spesifik aktivator və inhibitorları. Fermentlərin inhibə olunma mexanizmləri. Fermentativ katalizdə kooperativlik. Hüceyrədə fermentlərin yerləşməsi. Fermentlərin spesifikliyi. Fermentlərin təsnifatı və onun prinsipləri. Oksidoreduktozalar, vacib nümayəndələri. Transferazalar. Hidrolazalar, təbiətdə yayılması, vacib nümayəndələri, onların qida texnologiyasında əhəmiyyəti. Liazalar, vacib nümayəndələri. İzomerazalar, vacib nümayəndələri. Liqazalar, vacib nümayəndələri. Fermentlərin aktivləşməsinin və sintezinin tənzimi. Allosterik fermentlər. Fermentlərin çoxsaylı formaları, izofermentlər. Multiferment sistemlər. Piruvatdehidrogenaza. Fermentlərin biotexnologiyada və təbabətdə istifadəsi. Enzimoterapiya. Abzimlər haqqında anlayış. Ribozimlər.