Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

Qarğıdalının ağ çürüməsi -
xəstəlik gövdənin aşağı hissəsində ağ örtüklü 
ləkələr əmələ gətirir və tədricən toxumaları çürütməyə başlayır.Xəstəlik 
Sclerotinia 
sclerotiorum
göbələyi tərəfindən törədilir. Törədici torpaqda və bitki qalıqlarında 
qalır. Xəstəliyin inkişafına yağmurlu hava və yüksək rütubət təkan verir. Gövdələrin 
yoluxması nəticəsində bitkilər zəifləyir və məhsuldarlıq 10%-ə qədər aşağı düşür. 
Qarğıdalının nigrosporiozu -
torədici cücərtiləri və yaşlı bitkiləri yoluxdurur. 
Gövdənin aşağı hissəsi qonurlaşır, yumşalır və biki yıxılır. Xəstəlik əsasən yarpaq
qını, gövdə və qıçalarda müşahidə edilir. Xəstəliyin təsirindən bitkinin gövdəsi çirkli-
qaramtıl rəng alır, qıçalar solğunlaşır,saplağı yumşalır və inkişafdan qalaraq uzununa 
ayrı-ayrı hissələrə parçalanır. Törədici 
Nigrospora oryzae
Petch. göbələyidir. Patogen 
20-25
0
C–də inkişaf edir. Səpin müddətinin gecikməsi, bitkilərin mexaniki
zədələnməsi sirayətlənməni gücləndirir. Törədici bitki qalıqlarında (qıça, gövdə və 
yarpaq qınları) həyat qabiliyyətini qoruyub saxlayır. 
Qarğıdalının qovuqlu sürməsi -
xəstlik bitkinin bütün hissələrində, əsasən 

---

285 
gövdə və qıçalarda patoloji törəmələr əmələ gətirir. Törəmələr, qovuqlar, kök 
boğazında, yarpaq və gövdələrdə, süpürgə və qıçalarda formalaşırlar. Törədicisi 
Ustiloqo zeae 
Ung. göbələyidir. Xəstəliyin inkişafı üçün optimal temperatur 20-30
0
C-
dir. Torpaqda 60% rütubət olması törədicinin inkişafı üçün kifayət edir. Bitkinin 
gövdə və qıçaları yoluxan zaman xəstəlik daha zərərlidir. Buzaman məhsuldarlıq 25-
30%-ə qədər azalır.
Qarğıdalının toz sürməsi - 
xəstəlik süpürgə və qıçaları sirayətləndirir. 
Sirayətlənmiş süpürgələr qara tozlanan kütləyə, qiçalar isə qara spor kütləsinə 
çevrilirlər. Törədicisi 
Sorosporium reilianum
McAlp. göbələyidir. Xəstəliyin ikişafı 
üçün optimal temperatur 28-30
0
C-dir. Yay aylarında arabir düşən yağışlar patogenin
inkişafına münbit şərait yaradır. Törədici 4-5 il həyatiliyini saxlaya bilir.Əkin 
sahələrində xəstəliyə yoluxma 10-25% olduqda, məhsuldarlıq 40% qədər azalır [1; 
2].