Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq

Dövlət Şurasının Lomottun işinə dair 17 fevral, 1950-ji il tarixli qərarı. 
Dövlət Şurasının d’Ayerin işinə dair 7 fevral, 1947-ji il tarixli qəran. 
133 

---

zuntusu törədən şəxsə qarşı müxtəlif tənbeh (cəza) tədbirlərinin cinayət, 
inzibati, intizam və maddi məsuliyyətin tətbiqi başa düşülür. 
Vətəndaşların hüquq və vəzifələri konstitusiya ilə və Azərbaycan 
Respublikasının  tərəfdar  çıxdığı  beynəlxalq  müqavilələrlə  müəyyən 
edilmişdir. Onların hüquq və vəzifələri dövlət tərəfindən müdafiə edilir. 
Əgər  onların  hüquq  və  vəzifələri  pozularsa,  bu  halda  onu  pozan  şəxsə 
qarşı tədbir görülür. 
Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiyasının  57-ci  maddəsinə 
əsasən Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanlarına şəxsən müraciət 
etmək, habelə fərdi və ya kollektiv yazılı müraciətlər göndərmək hüququ 
vardır. Hər bir müraciətə qanunla müəyyən edilmiş qaydada və müddətdə 
yazılı cavab verilməlidir. 
Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının dövlət orqanlarının və 
onların  vəzifəli  şəxslərinin,  siyasi  partiyaların,  həmkarlar  ittifaqının  və 
digər ictimai birliklərin, habelə ayrı-ayrı vətəndaşların fəaliyyətini və ya 
işini tənqid etmək hüququ vardır. Tənqidə görə təqib qadağandır. Təhqir 
və böhtan isə tənqid sayıla bilməz. 
Şikayət  vermək  hüququ,  əlbəttə,  nəzəri  cəhətdən  həmişə 
mövcuddur,  lakin  real  olaraq  ondan  heç  də  hamı  istifadə  edə  bilmir. 
Xüsusən, ona görə ki, şikayət vermək üçün belə bir hüququn olduğunu 
bilmək  vacibdir.  Bu  da  minimum  mədəni  səviyyənin  olmasını  nəzərdə 
tutur. Fransada məskunlaşmış çoxmilyonlu xarici əməkdaşlar kütləsində 
isə belə mədəni səviyyə müşahidə olunmur. Lakin çətinlik təkcə bunda 
deyildir  -  şikayət  verilməsi  həm  də  müəyyən  maliyyə  vəsaitlərinin 
olmasını nəzərdə tutur və əgər məhkəmə yardımı prosedurları olsa belə, 
bunlar heç də həmişə səmərəli deyildir. Nəhayət, şikayət verən şəxs labüd 
surətdə  mümkün  namünasib  nəticələrlə  əlaqədar  təhlükəyə  məruz 
qalmalı olur. 
Bu  cür  məhdudiyyətlərin  araşdırılması  belə  bir  fikir 
oyatmamalıdır ki, (guya hüququn ümumi prinsiplərinin heç bir mənası 
yoxdur,  bu  təhlilin  yalnız  praktikada  müəyyən  nisbi  əhəmiyyəti  var) 
hüququn ümumi prinsipləri heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. 
Faktiki məhdudiyyətlər, misal üçün, 1949-cu il Konstitusiyasının 
preambulasında, habelə BMT-nin insan hüquqları haqqında beynəlxalq 
müqavilələrində  elan  edilmiş  iqtisadi  və  sosial  hüquqlar  sistemində  də 
vardır. Klassik hüquq və azadlıqlara nisbətən bunların hüquqi cəhətdən 
reallaşdırılması  daha  çətindir,  çünki  söhbət  vətəndaşın  nəinki  təkcə 
inzibati  özbaşınalıqdan  müdafiə  edilməsindən,  həm  də  yardım 
göstərilməsindən  gedir  ki,  bu  da  əsasən  hüquqi  tədbirlərdən  daha  çox 
maliyyə tədbirləri görülməsini nəzərdə tutur. Bu, sosial tə- 
134 

---

minât,  sağlamlığın  qorunması,  təhsil,  məşğulluğun  təmin  edilməsi, 
mənzil verilməsi və yaxud nəqliyyat təminatı hüquqlarına aiddir. 
Dəqiq  hüquqi  defınisiyalara,  müvafiq  hüquqi  qərarların 
formalaşmasına nail olmaq üçün bu sahədə hələ xeyli tədqiqat aparılması 
lazım  gələcəkdir  və  əlbəttə  ki,  məhz  bu  sahədə  hüququn  ümumi 
prinsipləri  nəzəriyyəsi  qarşıdakı  illərdə  ən  böyük  təkamül  potensialına 
çevriləcəkdir.