Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRL
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Keyfiyyət fəlsəfəsi Keyfiyyətin planlaşdırılmas ı
Zay məhsulu seçib ayırma Keyfiyyətin idarə olunması Keyfiyyət menecmenti Şə kil 4. Keyfiyyət fəlsəfəsinin inkişaf fazaları 14
Bu fazalar istehsalçının xarici (buraxılan məhsulun keyfiyyətinin təmin edilməsi və
müvafiq surətdə
istehsalçının bazarda
mövqeyinin möhkəmləndirilməsi) və daxili (istehsalın effektivliyinin yüksəldilməsi, yəni müəssisənin mənfəətinin artırılması) məqsədlərin arasında ziddiyyətlərin təsiri altında inkişaf etmişdir. Bu ziddiyyətlər istehsalın, bazarın və cəmiyyətin hər bir inkişaf mərhələsində müəyyən spesifikliyə malik olmuş və müxtəlif cür həll edilmişdir.
Zay məhsulu seçib ayırma fazasında keyfiyyətin təmin edilmə konsepsiyasını qısaca belə ifadə etmək olar: İstehlakçı ancaq yararlı, yəni standarta uyğun məhsul ala bilər. Əsas səylər yararsız (zay) məhsulların müştərilərdən təcrid edilməsinə yönəldilməlidir. Bu fazada toplanmış təcrübələrin əsaslandırılması və elmi cəhətdən ümumiləşdirilməsi amerikalı alim, mühəndis və menecer F.Teylor tərəfindən həyata keçirilmişdir. Həmin konsepsiya çərçivəsində keyfiyyət həmişə onun təminatına çəkilən xərclərin artması ilə müşayiət olunur, lakin istehsalın effektivliyinin yüksəldilməsi və məmulatın keyfiyyətinin artması məqsədləri bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edir (onların hər ikisinə eyni vaxtda nail olmaq praktiki cəhətdən demək olar ki, mümkün deyil) . Keyfiyyətin idarə olunma fazası keçən əsrin 20-ci illərindən başlayır. Bu fazada konsepsiyanın özəyini belə ifadə etmək olar: müştəri ancaq yararlı, yəni standarta uyğun məhsul almalıdır - bu əsas məqsəd olaraq nəzərdə tutulmalıdır. Zay məhsulu seçib ayırma - keyfiyyəti təmin etməyin mühüm metodlarından biri kimi saxlanılır. Ancaq əsas səylər, yararlı məhsulların buraxılma faizini artırmaqla istehsal prosesinin idarə olunmasına yönəldilməlidir. Keyfiyyəti təminetmə konsepsiyasının təcrübədə tətbiqi məhsul və xidmətlərin keyfiyyətini kifayət qədər yüksəltməklə, istehsalın effektivliyini ə həmiyyətli dərəcədə artırmağa imkan vermiş, məhsul və xidmətlərin qlobal bazarını formalaşdırmaq üçün şərait yaratmışdı. Eyni zamanda aparılan tədqiqatlar 15
və təcrübə yolu ilə artıq sübut olunmuşdur ki, hər bir istehsal prosesi müəyyən yararlı məhsul buraxmaq həddinə malikdir və bu hədd prosesdə öz-özünə deyil sistemlə, başqa sözlə desək, müəssisənin bütün fəaliyyətlərinin məcmusu, əməyin təşkili və idarə olunması ilə müəyyənləşir. Bu həddə çatanda əvvəlki fazadakı ziddiyyət yeni kəskinliklə özünü göstərir. Keyfiyyət menecmentinin başlanğıcını 1950-ci ildən amerikalı doktor Edvard Deminqin Yaponiyanın aparıcı sənayeçiləri qarşısında mühazirə ilə çıxış etdiyi gündən hesablamaq olar. 12 mühazirə ərzində doktor Deminq Yaponiya firmalarının yüzlərlə aparıcı menecerləri ilə görüşdü. O və Yaponiyaya dövlət texniki yardım çərçivəsində dəvət edilmiş digər amerikalı Cozef Curan tərəfindən proqram işləndi. Proqramın əsas ideyası belə idi. Məhsulun keyfiyyətinin əsası - bütün səviyyələrdə məhsulun keyfiyyəti və keyfiyyətli menecment, müəssisədə hər kəsin öz işindən zövq almasının təmin olunmasıdır. Proqram təkcə istehsal proseslərinin təkmilləşdirilməsinə deyil, bütövlükdə sistemin təkmilləşdirilməsinə, müəssisənin ali rəhbərliyinin keyfiyyət problemlərində bilavasitə iştirakına, müəssisənin aşağıdan yuxarıya qədər bütün əməkdaşlarına keyfiyyətin təmin olunmasının əsas metodlarının öyrədilməsinə, əməkdaşların yüksək keyfiyyətli ə məyə motivləşməsinə istinad olunmasına əsaslanırdı. Alıcıya zay məmulatı buraxmamaq və yararlı məmulat buraxılışını artırmaq konsepsiyalarının yerini “0 qüsur” konsepsiyası tutdu. Qeyd edək ki, məhz Deminqin, Curanın və Kaori İş ikavanın ideyalarının ardıcıl həyata keçirilməsi sayəsində kasıb təbii resurslara malik və müharibədə iflasa uğramış Yaponiya dünyanın ən varlı ölkəsindən birinə çevrildi. A.Feyqenbaumun işlədiyi “keyfiyyətin ümumi idarə olunması və paralel yenidən layihələndirilməsi” prinsipi, K.İşikavanın təklif etdiyi “keyfiyyət dairəsi”, “səbəb-nəticə diaqramları”, müəssisənin bütün kollektivinin iştirakını nəzərdə tutan keyfiyyəti idarəetmə konsepsiyası, “Toyota” firmasında istehsalın təşkili üzrə tətbiq etdiyi yeni konsepsiya, C.Curanın işlədiyi “keyfiyyət triadası” prinsipi,
16
V.Mesinqin təklif etdiyi “keyfiyyət üzrə məlumat kitabçası” və s. bu fazanın və bundan sonrakı fazanın inkişafı üçün mühüm rol oynamışdır. Keyfiyyətin planlaşdırılma fazasının
ə
• məmulatların qüsurlarının əksər hissəsinin təməli - işlənmə mərhələsində layihə işlərinin kifayət qədər keyfiyyətli olmaması ucbatından qoyulur; • məmulatların təcrübə nümunələrinin təbii sınaqlardan keçməklə yaradılması üzrə işlərin ağırlıq mərkəzinin məmulatların xassələrinin riyazi modelləşdirilməsinə və istehsalının modelləşdirilməsinə keçirilməsi istehsal mərhələsi başlamazdan əvvəl konstruktor- texnoloji qüsurları üzə çıxarmağa və aradan qaldırmağa imkan verir; • “0 qüsur” konsepsiyasının yerini “məmnun qalmış müştəri” konsepsiyası tutur; • bazarlarda rəqabət həddən çox yüksək olduğundan yüksək keyfiyyəti müştəriyə daimi aşağı düşən münasib qiymətlərlə təqdim etmək lazımdır. Yeni fazanın əsas ideyaları Qeniti Taqutinin (keyfiyyət itkisi funksiyasını təklif etmiş, sənaye eksperimentlərinin planlaşdırılma metodikasını işləmişdir), doktor Mitsunonun işlərində, “Toyota” və “Mitsubisi” kompaniyalarının elmi işləmələrində verilmişdir. Keyfiyyətin planlaşdırılma fazası çərçivəsində keyfiyyət və istehsalın mövcud formalarında effektivliyin artırılması arasında ziddiyyəti praktiki olaraq aradan qaldırmaq mümkün olur və yeni faza bu ziddiyyətin yeni formaları üzə çıxanda (məsələn, müştəri nəinki məhsulun, həm də istehsal prosesinin ətraf mühitə ziyan vurmamasını tələb etdikdə) yaranır. Hazırda bu faza yaranmaq üzrədir və onun konsepsiyası tam formalaşmamışdır.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|