Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ

Risklərin analizi və onların dəf edilməsi yolları

Riskin səviyyəsinə təsir göstərən amillər. Risklər biznes fəaliyyətin həyata keçirilməsi zamanı çoxsaylı səbəblərin, yəni daxili və xarici mühitin təsiri nəticəsində ortaya çıxa bilərlər. Biznes fəaliyyətində risklərin əmələ gəlməsinin sadalanan səbəblərini göstərmək olar: cəmiyyətin kriminallaşması; inflayasiyanın yüksək templəri; siyasi qeyri-stabillik; təsərrüfat subyektlərinin məsuliyyətsizliyi; sahibkarlıq fəaliyyətini tənzimləyən normativ-hüquqi aktların təkmil olmaması; real sahibkarlıq hüququnun mövcud olmaması (bu da ümumi risk səviyyəsinin azalmasına maneçilik törədir); sahibkarların əksəriyyətində öz fəaliyyətlərinin nəticəsinə görə fərdi məsuliyyətin yüksək olmaması (bu da istənilən sazişin “mənəvi” riskini artırır); sahibkarın cinayət dünyasından asılılığı, hüquq-mühafizə orqanlarının onu müdafiə edə bilməməsi və ya bunu istəməməsi; siyasətçilərin qeyri-qanuni şəkildə iqtisadiyyata müdaxiləsi; müxtəlif səviyyələrdə idarəetmə aparatının kəskin artması; vergi qanunvericiliyinin dəyişməsi; yüksək vergi və məcburi ödənişlər; amansız rəqabət; sahibkarların bazar problemləri və bilik səviyyəsinin yüksək olmaması və s.[16, s.417-418]

Gözlənilən risklər: Riskin analizinin əhəmiyyəti, layihədə qarşıya qoyulmuş hədəflərin tamamilə və ya qismən yerinə yetirilməməyi səbəblərinin qiymətləndirilməsindən ibarətdir. Layihənin həyata keçirilməsi anında bu itkilər ola bilər:

• 
  Material itkisi (əvvəlcədən düşünülməyən əlavə xərclər və itkilər, maşınların, bina və başqa qurğuların itkisi).
  
• 
  Pul itkisi (maliyyə vəsaitlərinin düşünüləndən çox xərclənməsi, qiymətli kağızların, pul vəsaitlərinin itkisi, qiymətlərin aşağı düşməsindən əmələ gələn, inflyasiya ilə bağlı, valyuta kurslarının dəyişməsi zamanı yaranan, gözlənilən mənbələrdən pul vəsaitlərinin tam və ya qismən ödənilməməyi və s. itkilər).
  
• 
  Zaman itkisi (layihə üzrə hədəflənən işlərin həyata keçirilməsindəki gecikdirmələr sonucunda layihənin reallaşdırılması mərhələlərinin pozulması).